Vera - 01.04.1984, Blaðsíða 29

mmmmm
'Sp^:-ss
[—!^n'S- ‘ N°r«firði I934) '"""—

rnöguleikaropnuöust meötilkomugetnaö-
arvarna, en enn þann dag í dag má spyrja
hvort getnaðarvarnir hafi ekki reynst körl-
um drjúgt vopn þótt ávinningar kvenna
séu miklir?
Fóstureyöingar á dagskrá
Fyrri heimstyrjöldin setti strik í barna-
reikninginn eins og svo marga aðra, en
segja má aö í þann mund sem hún skall á
hafi getnaðarvarnir veriö mjög almennar,
an viöhorfin gagnvart þeim blendin. Eftir
aö styrjöldinni lauk skipuðust veöur í lofti,
smám saman fengu getnaöarvarnir viður-
kenningu og umræðan beindist aðallega
að fóstureyðingum. Byltingin í Rússlandi
°9 hin róttæka félagsmálalöggjöf sem þar
var sett hafði töluverð áhrif á viðhorf fólks
annars staðar. (Sovétríkjunum voru leyfð-
ar fóstureyðingar, hjónaskilnaðir voru
auðveldaðir, barnaheimili og félagsleg
Þjónusta af ýmsu tagi átti að létta alda-
gömlu oki og kúgun af konum. Þeir sem
börðust fyrir breyttum viðhorfum í Evrópu
horfðu mjög í austurátt, en í Sovét höfðu
lögin miður heppilegar afleiðingar í för
með sér. Sagnfræðingurinn Bernice
Glatzer Rosenthal telur að rússneskar kon-
ur og samfélagið í heild hafi alls ekki verið
undir þessi lög búin, þau hafi oft haft þver-
öfug áhrif og komið illa niður á konum. í
borgarastyrjöldinni myndaðist upplausn,
karlar hlupu að heiman, kröfur um frjálsar
ástir á ábyrgð kvenna (ef þær neituðu voru
Þær sakaðar um smáborgaraskap) gerðu
u^örgum konum erfitt fyrir, fóstureyðingar
voru notaðar sem getnaðarvörn sem var
Þó alls ekki ætlunin (dæmi um það hvernig
!ög geta virkað í þveröfuga átt þótt hugs-
unin hafi verið góð).
Fram til 1936 geisuðu miklar umræður
um slökun á fóstureyðingalöggjöfum, við-
horf lækna breyttust verulega og þeir tóku
virkan þátt í fræðslu og umræðu. Sum
staðar var lögum breytt þ.e.a.s. það var
ekki lengur glæpur að framkvæma fóstur-
eyðingu ef mikið lá við, t.d. var sett mjög
frjálslynd löggjöf í spánska lýðveldinu sem
varð þó að engu við valdatöku fasista-
stjórnar Francós. Hér á landi voru sam-
Þykkt lög um þungunarvarnir og fóstur-
eyðingar 1935 sem skylduðu lækna til að
fræða fólk um getnaðarvarnir, en þau
verkuðu þannig að verulega dró úr fóstur-
eyðingum! 1936 snéri Stalín .og hans
kompaní viö blaðinu í Sovét og bannaði
fóstureyðingar nema líf lægi við, og þá
9erðu kommúnistaflokkar i Evrópu það
sama og hættu að berjast fyrir breyttum
'ógum.
>>The baby boom”
Eftir síðari heimstyrjöldina var rekinn
^ikill áróður fyrir barneignum, konur voru
reknar heim í eldhúsin og að vöggunum
^heð þeim árangri að til varð það fyrirbæri
Sern kallað er ,,the baby boom” (barn-
ei9nasprengjan). Fæðingum stórfjölgaði
la nt * Evrópu, Bandaríkjunum sem hér á
landi, en síðan fór þeim aftur að fækka og
konur enn á ný að færa fót út fyrir
þröskuldinn. Um 1960 leit svo hin um-
deilda pilla, — auðveld í notkun en með
aukaverkanir, dagsins Ijós ásamt lykkj-
unni o.fl.
Nýjar getnaðarvarnir hafa haft gífurleg
áhrif (enn ókönnuð) bæði á fjölda fæðinga
og ekki síður á líf kvenna. Frá þeim tíma
hefur fæðingartíðni kvenna þ.e. hvað kon-
ur fæða mörg börn að meðaltali farið stöð-
ugt lækkandi, fjölskyldur verða minni og
minni. Margt veldur, en þeir sálmar verða
að bíða. Hvort sú þróun heldur áfram veit
enginn, ekki verður beinlínis sagt að ver-
öldin brosi við börnum um þessar mundir.
Eitt skulum við þó hafa í huga. Sá réttur
sem við höfum til að ráða yfir eigin líkama
er ekki ýkja gamall. Sagan margsannar að
auðvelt er að snúa blaðinu við. Lög hafa
verið sett sem ýmist leyfa eða banna fóst-
ureyðingar, konum er ýmist gert erfitt eða
auðvelt fyrir með efnahagslegum ráðstöf-
unum, að vera úti á vinnumarkaðnum.
Konur eru ýmist hvattar eða lattar til barn-
eigna. Þá má deila um það hvað getnaðar-
varnir hafi fært konum og hvort þær séu
nógu góðar, en á meðan við ráðum því
sjálfar hvort við eigum börn eða ekki erum
við á réttri braut og þann rétt skulum við
verja.
Kristín Ástgeirsdóttir
29