Vera - 01.04.1984, Qupperneq 35

Við hugsum...
í gegnum
mœður okkar
Sérherbergi
eftir Virginiu Woolf.
Útgefandi: Svart á hvítu 1983.
Þýðandi: Helga Kress.
Virginia Woolf segir að það sem fái góða
bók til að lifa af sé heiðarleikinn. Það sem
einkenni hana sé að hún framkalli og geri
sýnilega þá óljósu mynd sem blundar í
huga lesandans. Og hún lýsir þeirri tilfinn-
'hgu sem grípur lesandann þegar þetta
9®rist. „Þegar maður framkallar hana
Þannig og sér hana lifna hrópar maður í
hrifningu: En þetta er það sem mér hefur
alltaf fundist, alltaf vitað og alltaf þráð! Og
Það sýður upp úr af æsingu og maður lok-
ar bókinni með lotningu eins og hún væri
6itthvaö mjög dýrmætt, hjálparhella sem
haegt er að leita til svo lengi sem maður lif-
lr- • ■” (bls. 102)
Nákvæmlega svona varð mér innan-
brjóst þegar ég las Sérherbergi. Það var
h16!" bæði sterk og skemmtileg upplifun að
esa hana. Þess vegna var ég líka meira en
ús að skrifa um hana í VERU. En ég hefði
^snnski betur látið það ógert. Þegar til
kastanna kom fannst mér allar mínar setn-
Jhgar svo fáfengilegar og að ég gæti í
6sta falli varpað óljósri skuggamynd af
úkinni á þessi blöð. En ég get þó hvatt
ykkur til að lesa hana og lofað ykkur því að
þið verðið ekki sviknar.
Vitsmunalegt frelsi
Sérherbergi er ritgerð sem var upphaf-
lega samin sem fyrirlestrar sem Viginia
Woolf hélt við tvo breska kvennaháskóla
haustið 1928. Efni fyrirlestranna var ,,kon-
ur og skáldsögur” en Virginia leitar víða
fanga til að komast að kjarna þess máls.
Hún skiptir bókinni í sex kafla. Kaflarnir
hafa enga yfirskrift en í rauninni má segja
að fyrsti kafli fjalli um fátækt kvenna, ann-
ar kafli um karlaveldið, sá þriðji um lífsskil-
yrði kvenna, fjórði um konurog skáldskap-
arhefðina, fimmti um það hvernig konur
skrifa og í þeim sjötta og síðasta dregur
hún saman niðurstöður sínar um konur og
skáldsögur, sem eru eitthvað á þessa leið:
„Vitsmunalegt frelsi er háð efnislegum
hlutum. Skáldskapur er háður vitsmuna-
legu frelsi. Og konur hafa alltaf verið fá-
tækar, ekki bara í tvö hundruð ár, heldur
frá fyrstu tíð. Konur hafa búið við minna
vitsmunalegt frelsi en synir þrælanna í
Aþenu. Konur hafa sem sagt ekki haft
möguleika á við hund til að semja bók-
menntir.” (149-150) Og í framhaldi af
þessu kemst hún að þeirri niðurstöðu að
það sé nauðsynlegt fyrir konur samtíðar-
innar og framtíðarinnar að vera fjárhags-
lega sjálfstæðar og hafa sérherbergi, þar
sem þær geti dregið sig í hlé frá daglegu
amstri heimilanna, ef þær eiga að geta
skapað bókmenntir.
Kvennamenningin
Með miklum rétti má segja að Virginia
byggi á hugmyndafræði kvennamenning-
arinnar. Hún segir t.d. „að við hugsum til
baka í gegnum mæður okkar ef við erum
konur.” (106). Hún leggur áherslu á að
gildismat, viðhorf, sjónarhorn, tungutak
og stílbrögð kvenna sé öðruvísi en karla.
Konur verði að finna sér eðlilegan farveg
fyrir þetta í bókmenntunum og það sé til-
gangslaust að leita sér hjálpar hjá miklum
karlrithöfundum. Konur geti í besta falli
lært af þeim einstök brögð og lagað þau að
sínum notum. Setningar karla og viðhorf
séu klunnaleg vopn í höndum kvenna sem
þær hljóti að hrasa með.
En það er ýmsum erfiðleikum bundið
fyrir konur að hugsa til baka í gegnum
mæður sínar, sérstaklega þar sem við vit-
um ekki hvað formæður okkar hugsuðu.
Þó fortíð kvenna sé jaf n löng og karla þá er
hún falin af sagnariturum allra tima. Þeir
hafa aldrei hirt um að halda henni til haga
eða skrá hana á spjöld sögunnar. Mikið
35