Vera - 01.12.1985, Page 40

í Kjallaraleikhúsinu:
Reykjavíkursögur
Ástu
Leikgerð og leikstjórn:
Helga Bachmann
Leikmynd og búningar:
Steinunn Þórarinsdóttir
Tónlist: Guðni Franzson
Lýsing: Sveinn Benediktsson
Leikhúsið í Hlaðvarpanum
fer aldeilis vel af stað með
Reykjavíkursögum Ástu. Ef
sú sýning er einhver vísbend-
ing um það, hvað gerast mun
í kvenheimunum við Vestur-
götuna, þá sýnist mér fram-
tíðin blasa við okkur öllum.
Reyndar mun ætlunin í þeirri
framtíð að hafa leikhús upp á
loftinu ofan kjallarans og er
ekki vont til þess að vita, því
óneitanlega hefur hann ýmsa
vankanta sem leikhús þótt
kostirnir séu þar líka. Þeir
kostir njóta sín á þessari
sýningu, gera hana að meiri
,,upplifun“ en ætti hún hús í
stærra, loftbetra, hlýrra og
hreinna leikhúsi! Með því að
fikra sig niður ójafnar stein-
tröppurnar ofan í kjallarann
er líkt og að hverfa á vit þess
umhverfis, sem sögurnar
hennar Ástu lýsa. Leikhús-
gestir eiga sér enga undan-
komuleið í dúnmjúkum sæt-
um samviskuleysisins! Þó get
ég ekki verið sammála því,
sem komið hefur fram, að
einmitt þessi sýning henti
einmitt þessu leikhúsi svo vel
og einmitt þetta leikhús geri
sýninguna svo góða sem
raun ber vitni. Auðvitað er
sýningin sett upp — jafnvel
samin — með þennan
ákveðna stað í huga, Helga
hlýtur að notfæra sér hann
rétt eins og hún hefði reynt
að notfæra sér annan hefði
Kjallaraleikhúsið ekki verið
fyrir hendi, því það er alveg.
Ijóst að Helga kann að sníða
stakk eftir vexti og ókurteistað
segja annað. Svo er það nú
fulllangt gengið í rómantíkinni
að klappa sérstaklega fyrir
því að sjá kannski ekki aöal-
persónu í heilli sögu! Það
kom fyrir að mér þótti leik-
stjóri hafa getað komið í veg
fyrir ýmislegt í þeim dúr með
breyttum staðsetningum leik-
ara og hreyfingum. Á sama
hátt tók leikmynd Steinunnar
Þórarinsdóttur ekki alltaf tillit
til áhorfenda. Steinunn nýtir
sér þó kjallarann sjálfan til
jafns við annað til að færa
okkur nær stað og stund Ástu
og í það heila tekið þótti mér
hennar verk gott. Það sama á
við um tónlist Guðna Franz-
sonar, sem var látlaus en þó
sterk. Lýsingin var þannig að
hún fór fram hjá mér og þetta
á að vera hrósyrði — hún féll
að mynd og leik án þess að
vera uppáþrengjandi!
Helga Bachmann, höfudur
leikgeröar og leikstjóri, er
auðvitað sú, sem efst er á
blaðinu og ekki get ég
hugsað mér annað en að öll
þau, sem sjá Reykjavíkur-
sögurnar, hugsi til hennar
með þakklæti. Þakklæti fyrir
að framkvæma góða hug-
mynd, fyrir að færa okkur
Ástu Sigurðardóttur heim,
kynna hana þeim, sem ekki
þekktu hana áður, safna
saman úrvalsleikurum til að
sýna sögurnar Ijóslifandi. . .
Hér verður ekki skrifað
langt mál um sögur Ástu eða
hana sjálfa, vonandi gerist
þess ekki þörf. Að hinu vildi
ég gjarnan víkja, hversu kald-
hæðnislegt það í rauninni er,
að taka þátt í lofinu um hana
vitandi sem var, að hún var
ekki spámaður í föðurlandinu
á meðan hún lifði. Og enn
kaldhæðnislegra hlýtur það
að vera fyrir þau sem þekktu
hana. Nærri liggur að maður
finni til beiskju fyrir hennar
hönd sem þó er óréttmætt
hvað það snertir, að sú til-
finning virðist hafa verið al-
gjörlega framandi Ástu. Sög-
ur hennar hljóta að verða
okkur lexía í manngæsku fyrir
utan nú það hvaö þær eru
snilldarlega skrifaðar. í túlkun
sinni á þeim bregst hvorki
Helga Bachmann né leik-
ararnir því fagra, bjartsýna,
auðmjúka og elskandi í fari
smásagnanna. Það kom fyrir
að ég var ósammála túlkun á
einstaka atriðum, nefni sem
dæmi söguna ,,í hvaða
vagni“ (fyrir þær ykkar sem
ekki eiga kost á að lesa
sögurnar, má benda á að sú
saga birtist í Veru 2/82,) þar
sem mér fannst of mikið
áhersla á brjálæði en of lítið
sýnt af umkomuleysi og
sálarþyngslum. Guðlaug
María Bjarnadóttir fór annars
dásamlega vel með sín
hlutverk, ekki síst í Kongalilj-
um — þar þótti mér aftur
Helgi Skúlason leika of
sterkt. Emil Gunnarsson
spreytti sig á Supermann og
gerði hann alveg mátulega
skoplegan og brjóstum-
kennanlegan í senn. Þor-
steinn M. Jónsson gerði sina
parta ágætlega. Sú sem enn
er ótalin, Guðrún Gísladóttir,
þótti mér stórkostleg.
Áreynslulaust bregður hún
sér inn í hvaða persónu sem
er og tekst að draga skýrar
línur jafnvel þótt hún fái að-
eins augnablik til þess stund-
um. Mér er það hulin ráðgáta,
hvers vegna enginn höfundur
hefur fundið sig knúinn til að
skrifa leikrit fyrir slíkt talent
eða leikstjóri til þess að fá
hana til að takast á við meiri
háttar hlutverk — það gæti
orðið tímamótaviðburður í ís-
lenskri leikhússögu! Áfram
mætti halda að ræða val á
sögunum og nánar um túlk-
unaratriði en ég læt það vera
vegna þess hversu órökvís
ég hlyti að veröa! Sögurnar,
hvernig maður myndi vilja
raða þeim, hverja taka og
hverja ekki — allt ræðst þetta
af tilfinningum og þess hugs
sem hver og einn ber til
sagnanna og ég er ekki viss
um að nein ein skoðun sé
rétthærri en önnur. Ég vona
að sem flestar hafi séð sýn-
inguna í Kjallaraleikhúsinu
það er Ifklega það sem mér
er efst í huga. Að síðustu vil
ég geta leikskrár, sem er
mjög eiguleg með fróölegu
og raunar ómissandi efni.
Ms
40