Vera - 01.12.1985, Page 42

Hér á eftir fara umsagnir um nokkrar þeirra bóka, sem út koma þessi jólin. Augljóslega
gerir Vera ekki öllum bókum skil en sú regla gildir að reyna að sinna bókum eftir konur
og um konur og með þá reglu I huga munum við halda áfram að fjalla um jólabækurnar
eftir áramótin. Tímasetning útgáfu bókanna og rúmið I Veru hefur ráðið mestu um hvaða
bækur lentu í þessu tölublaði og óneitanlega höfum við nagað okkur í neglurnar þegar
fregnir tóku að berast af bókum, sem okkur hefði fundist við beinlínis verða að skýra frá
I Veru sem fyrst en Vera þá komin á síðasta vinnslustig. Svo þær bækur bíða enn um
sinn. Á meðal þeirra er t.d. skáldsaga Fay Weldon (sem við birtum kafla úr), skáldsaga
eftir Doris Lessing (loksins loksins datt einhverjum í hug að fara að kynna hana fyrir ís-
lenskum lesenduml), bækur Vígdísar Grímsdóttur og Stefaníu Þorgrímsdóttur. . . og ef-
laust eru þær orðnar fleiri daginn eftir að þetta er skrifað! Af ævisögum er t.d. að nefna
viðtalsbók við Aðalheiði Bjarnfreðsdóttur, sem Inga Huld Hákonardóttir hefur skráð og
ævisögu Gerðar Helgadóttur eftir Ellnu Pálmadóttur til að kynna og fjalla um I þessari
Veru. Og að endingu má nefna bókina ,,Konur, hvað nú?“ sem '85 nefndin gaf út í tilefni
loka Kvennaáratugarins, þá bóklétum viðbíðavegnaþess hversu viðamikil hún er. Stað-
reyndin er sú, að þessi jól er nokkuð bjart yfir bókunum, við ættum að hafa úr nægu að
velja sjálfum okkur til lesturs — svo ekki sé nú talað um jólagjafirnar handa vinum okkar!
REYNDU ÞAÐ BARA!
Viðtaisbók.
Höf.: Kristín
Bjarnadóttir
Bríet 1985
Bríet nefnist nýtt bókaforlag,
stofnað til að gefa út bækur eftir
konur. Fyrstu bækurforlagsins
koma út nú fyrir jólin; meðal
þeirra er bókin Reyndu það
bara sem er viðtalsbók. Kristín
Bjarnadóttir ræðir þar við 7
konur sem allar vinna hefð-
bundin karlastörf.
Viðtöl við fólk gefa mynd af
lífi þess og hugmyndum og við-
talsbækur gefa lesendum kost
á að kynnast lítillega mörgu
fólki. Þegar viðmælendur höf-
undar eru valdir út frá starfi
sínu eins og í Reyndu það bara
öðlast lesendur tækifæri til að
skoða það efni frá ýmsum sjón-
arhornum. Lesendur Reyndu
það bara fá að skyggnast örlít-
ið inn í líf og starf kvenna í
karlastörfum. í bókinni er rætt
við konur sem eru brautryðj-
endur; bókin ætti auðveldlega
að geta dregið fram kosti og
galla þessa brautryðjenda-
starfs og þannig verið mikil-
væg fyrir kvennabaráttu. Með
slíkri bók mætti benda öðrum
konum á leiöir og hvort þær
séu þess verðar að þræða
þær.
Bókaforlag sem kennir sig
við brautryðjanda íslenskrar
kvenfrelsisbaráttu, Bríeti
Bjarnhéðinsdóttur, velur sem
sína fyrstu bók viðtalsbók við
brautryðjendur á okkar tím-
um, konur í karlastörfum. Slíka
bók má líta á sem virðingarvott
í garö Bríetar. Bókin sjálf kem-
ur svo til með að svara því
hvort líta megi á þessar konur
sem fulltrúa kvenfrelsisbaráttu
(eins og Bríet var) af þeirri
ástæðu einni að þær brjóta
hefð í vali lífsstarfs.
Kristín Bjarnadóttir, höfund-
ur bókarinnar, veltir fyrir sér til-
ganginum með bókinni í kafl-
anum „Eitthvaö öðruvísi“.
Kristín setur fram þrjár hugs-
anlegar ástæður fyrir því að
bókin varð til en á þann hátt að
tilgangurinn er mjög á reiki.
Ástæðurnar sem Kristín setur
fram benda þó til þess að við-
tölin ættu að draga fram a.m.k.
eitt af þrennu:
— persónuleika kvenna
sem velja karlastörf
— hvort þátttaka kvenna í
karlastörfum leiði til jafn-
réttis
— mannlýsingar
Ég tel að betur hefði farið á
því að marka skýran tilgang
með viðtölunum. Kristín heföi
t.d. getað lagt áherslu á að
leita svara við því hvers vegna
konurnar völdu sér karlastörf
og síðan heföi hún getað dreg-
ið almennar ályktanir af þeim.
Þannig hefðu konur getaö
fengið meiri og betri hugmynd-
ir um starfsvalið og jafnvel
heimfært þaö upp á sjálfar sig
viö val framtíðarstarfs.
Konurnar sem Kristín ræðir
við eru í 7 ólíkum starfsgrein-
um, ein er öskukarl, önnur
stýrimaður og síðan koma
smiður, prófessor, vélstjóri,
söölasmiður og fangavörður.
Fimm þeirra eru á aldrinum
21—29 ára, tvær eru á
sextugsaldri. Allar, nema ein,
hafa lengri skólagöngu aö baki
en skyldunám og flestar eru í
starfi sem krefst sérhæfös-
náms. Fangavörðurinn, Guð-
rún Óskarsdóttir, hefur ein-
ungis lokiö skyldunámi og hún
bendir á aö ófaglært fólk eigi
fárra kosta völ í starfsvali. Hún
og öskukarlinn, Steinunn
Egilsdóttir, hafa sérstöðu þar
sem þær vinna störf er ekki
krefjast sérmenntunar; hinar
konurnarhafavaliðsér lífsstarf
og farið í nám til undirbúnings
þess.
Höfundur lýsir ungu konun-
um lítillega, útliti og fari þeirra,
en ekki hinum tveim. Aftur á
móti er meira sagt frá uppvexti
þeirra en hinna yngri. Oll hefj-
ast viðtölin, nema við Stein-
unni, á frásögn kvennanna
sjálfra og mörg enda einnig á
orðum þeirra. Höfundur lætur
konurnar að mestu sjálfráðar í
frásögn sinni og vinnur ekki
mikið úr efninu. Það eru helst
stutt innskot um viðmót kvenn-
anna og óbeinar spurningar
sem koma frá höfundi. Stund-
um segir Kristín frá því að hún
hafi fyrirfram gert sér hugmynd
um hvernig þær konur væru er
hún ætlaði að ræða við. Þess-
ar hugmyndir byggði hún á því
aö þær höfðu valið sér óhefð-
bundin störf en í Ijós kom aö
hugmyndir Kristínar reyndust
rangar. Sem dæmi má taka
frásögn hennar er hún hittir
vélstjórann, Rannveigu Rist, í
fyrsta sinn. Kristín segir:
Rannveig er svo fín þegar
við hittumst að það er ég
sem verð hálffeimin. Hún er
í helgarfríi, komin heilu og
höldnu uppáyfirborðjarðar
og til Reykjavíkur. Þetta er
annað sumarið sem hún
vinnur við Búrfellsvirkjun.
Viö hittumst því í höfuð-
borginni, enda er hún
fæddur og uppalinn Reyk-
víkingur. Hún er hávaxin og
tíguleg, klædd vönduðum
fötum í látlausum litum og
snyrtingin óaöfinnanleg.
Hafi ég vænst þess að hitta
röggsama en hirðuleysis-
lega brussu þá skjátlaðist
mér hrapallega. Hún skildi
alveg viðbrögð mín, sem ég
reyndi þó að leyna með því
að dást að jakkanum henn-
ar.
Hér væri tækifæri fyrir höf-
undinn að staldra við og spyrja
spurninga. Kristín hefði gjarn-
an mátt velta þvi fyrir sér
hvers vegna hún hefur þessar
ranghugmyndir, hvort annað
fólk hefur einnig slíkar hug-
myndir um konur í karlastörf-
um og hvaða áhrif þær gætu
haft á konurnar. En því fer verr
að hún lætur það ógert.
Konurnar velja sér karlastörf
af ýmsum ástæðum, t.d.
vegna þess að þau eru betur
launuð en kvennastörf, vegna
áhuga á starfinu og til að losna
við að vinna hefðbundin
kvennastörf. Stýrimaðurinn,
Sigrún Elín Svavarsdóttir segir
t.d.: ,,Ég var með þeim á skak-
inu allt sumarið og hét því að
fara aldrei aftur í frystihúsið.
Ekki það helvíti. Ég sá mér
þarna leik á borði til að komast
út úr því.“
Þær leggja allar áherslu á
mikilvægi þess að vera sjálf-
stæðar, vilja geta séð fyrir sér
sjálfar og smiðurinn, Kristín
Ragnarsdóttir, talar um mikil-
vægi þess að trúa á sjálfa sig.
Hún segir: „Smám saman
rann það upp fyrir mér að það
sem skiptir máli er aö trúa á
eigin getu og láta álit þessara
manna (þ.e. samstarfsmann-
anna, innskot S.E.) lönd og
leið. Fyrst í stað kostaði það
átök aö klappa sjálfri sér á bak-
ið þegar eitthvað lukkaðist vel,
en bíða ekki eftir lofi frá öör-
um.“
Það er misjafnt hvernig þeim
gengur að hasla sér völl í starf-
inu í byrjun en yfirleitt bera þær
starfsfélögum sinum vel sög-
42