Vera - 01.10.1987, Page 26

um reiði þeirra og ást. ,,Ég ræð ekki alltaf hvað kemur," segir hún.
,,Ég sé eins og landslag inni (fólki. Meðan ég skrifa eiga sér stað
átök innra með mér. Það tekur oft mikið á mig tilfinningalega. Mér
finnst þetta brenna á mér og verð að segja frá því. Oftast er það fólk
sem talar sjaldan, kröfuharðast um athygli mína. Þannig er um
þessa bók. Mér fannst ég verða að segja þessa sögu og finnst hún
eiga erindi til fólks."
VANDAMÁL LÍFSINS BRENNA Á MÉR
,,Að vera skáld er að finna til“, sagði Ljósvíkingurinn og Nína tekur
undir það. ,,Það er erfitt, getur verið þjáningarfullt og einmanalegt,
en það er aldrei leiðinlegt," segir hún. En skyldi hana aldrei langa
aðgeraeitthvaðannað. ,,Það kemur fyrir aðég hugsa hve þægilegt
væri að vinna frá 9 til 5. Sem skáld er maður alltaf á hálum ís. Afkom-
an er ótrygg og vinsældir hverfular. En ég get ekki gert neitt annað.
Ég hef skrifað síðan ég var barn og túlka lífið á þennan hátt. Vanda-
mál lífsins brenna á mér, óréttlæti og efnahagsleg misskipting, her-
seta ofl. Ég tel mig eiga inni tilfinningar fyrir því sem ég skrifa, ég
upplifi hlutina á meðan."
Nína Björk kemur oft inn á vandamál sem eru stéttbundin og í nýju
bókinni nýtist henni vel það innsæi sem hún hefur í lif ólíkra stétta.
Hún kýs að tala um sjálfa sig sem ,,aristókratíska alþýðustúlku", en
í því felst talsverð mótsögn. Hún segist vera svolítil primadonna,
finnst hún alltaf hafa verið það. Föðuramma hennar sem bjó á næsta
bæ við Þóreyjarnúp og var systir Stefáns frá Hvítadal, var stolt kona
og menntuð, kom í sveitina sem farkennari og settist þar að. ,,Þegar
ég fór í fýlu sem krakki, var mér strítt með því að nú væri kominn
,,Guðbjargarsvipur“ á mig. Það var svipurinn á ömmu minni, sem
var virðuleg og litin hornauga í sveitinni fyrir það hve ólík hún var
öðrum."
Hún segist hafa verið mikið Ijós sem krakki, gat ekki einu sinni tek-
ið þátt í leikjum ef í þeim fólst niðurlæging á einhverjum. Síðan breytt-
ist hún sem unglingur, varð töff, nennti ekki að læra, sat í sjoppum
og reykti og keyrði aftan á skellinöðrum. Þá var hún send að Núpi
í Dýrafirði og tók þaðan gagnfræðapróf. ,,Mig langaði að verða
söngvari á þessum árum," segir hún. ,,Ég æfði mig mikið fyrir fram-
an spegil og söng á skólaskemmtunum lög eins og Dream Boat og
Tutti Frutty." Eftir gagnfræðaprófið fór hún á lýðháskóla í Danmörku
og síðan (leiklistarskóla Leikfélags Reykjavíkur, en sama vor og hún
útskrifaðist þaðan kom fyrsta Ijóðabókin út. Árið eftir skrifaði hún
fyrsta leikverkið, ,,í súpunni", sem sýnt var hjá Litla leikfélaginu, sem
var útibú frá Iðnó. Síöan hefur hún skrifað Ijóð og leikrit jöfnum hönd-
um. „Sveinn Einarsson hefur verið mér mikil hjálparhella, því hann
tók verk mín til sýningar sem leikhússtjóri í Iðnó og Þjóðleikhúsinu.
Eftir að „Súkkulaði handa Silju" hafði gengið mjög vel, fór ég á
starfslaun hjá Þjóðleikhúsinu og skrifaði stórt leikrit sem hefur verið
hafnað í tvigang. Mér hefur ekki heldur verið gefinn kostur á að
vinna það með leikstjóra, eins og ég vildi gjarnan. Núverandi Þjóð-
leikhússtjóri segir að sú stefna sé ekki uppi I Þjóðleikhúsinu núna.
Kannski er einhver önnur stefna þar uppi, — ég veit það þó ekki,"
segir hún og kímir.
ÍSLENSKT SAMFÉLAG ER
BARN FJAN DSAM LEGT
Nína Björk þýddi Ijóðabók Vitu Andersen, í klóm öryggisins, og
skáldsöguna Baby, eftir Kirsten Tárup, sem hún las í útvarp. Þær
hafa báðar skrifað f anda „sósíal-realismans" sem vinsæll var á
Noröurlöndunum um tíma. „Þessi tegund skáldskapar hafði mikil
áhrif á mig þegar ég bjó í Danmörku. Mér finnst þetta orð, „sósíal-
realismi", reyndar óskáldlegt. Það er mikið atriði að skáldlegur neisti
sé í því sem er skrifað, þó það sé í þessum anda og fjalli um sam-
félagsmál. Að því leyti finnst mér Kirsten betri en Vita. Ég kýs fremur
að tala um þessa aðferð sem „opið Ijóð", þar sem um er að ræða
eintöl sem oft líkjast broti úr leikriti. í þeim anda er t.d. Ijóðaflokkur
í nýju Ijóðabókinni minni. Það gæti eins verið brot úr leikriti."
Tilfinningar kvenna og aðstaða þeirra í lífinu er oft viðfangsefni í
skáldskap Nínu Bjarkar, en skyldi hún finna fyrir því sem skáld að
hún er kona?
„Ég er viss um að sá úlfaþytur sem varð vegna sjónvarpsleikrits-
ins „Líf til einhvers" hefði ekki orðið eins mikill ef karlmaður hefði
skrifað leikritið. Hvers vegna? Kannski á maður bara að skilja það.
Mérfannstverstað þaðfólksem tjáðisig um verkiðíblöðum minntist
aldrei á efni þess, þar komst ekkert annað að en klám. Ég lít ekki á
neitt í þessu verki sem klám, en fannst mörg lesendabréf full af klámi.
Mér sárnaði líka þegar talað var um verksmiðjustúlkuna sem
dópista. Hún kom aldrei nálægt dópi, skemmti sér bara um helgar
eins og aðrir íslendingar. Ég vildi sýna aðstöðu hennar sem er
þannig að henni er fyrirmunað að njóta barnsins síns. Mér finnst
samfélag okkar barnfjandsamlegt. Fólk neyðist til að vinna og allt
sem við kemur börnum og unglingum er rándýrt. Ég skil ekki að öll-
um þessum stórgáfuðu stjórnmálamönnum skuli ekki takast að
skipuleggja málin þannig að fólk geti eignast börn. í staðinn eru
heimilaðar fóstureyðingar sem ég er mjög á móti. Ég tel það hreina
uppgjöf að drepa börn í stað þess að finna lausnir sem gefa þeim
rétt til að fæðast. Slíkar lausnir myndu skila sér helmingi betur en
ýmislegt snobb sem peningum er eytt í hér á landi."
Nína segist alltaf hafa verið trúuð og fyrir 12 árum tók hún
kaþólska trú. Ástæðu trúskiptanna segir hún að sér hafi fundist meiri
upplifun að vera viö messu í kaþólskri kirkju, ritúalið sé hreinna og
laust við væmni og mærð. Kaþólska kirkjan sé hin heilaga móður-
kirkja sem Kristur stofnaði og síðan heilagur Símon Pétur. „Víðsýni
gagnvart syndinni er meiri en hjá mótmælendum og breyskleiki
manna meðhöndlaður af þolinmæði, í stað þess að loka á það sem
kallað er synd.“ Hún hefur oft dvalið i nunnuklaustri I Kaupmanna-
höfn, þar sem hún hefur fengið aðstöðu í gestaherbergi og finnst
gott að skrifa þar í næði. Hún ræður sjálf hvort hún tekur þátt í lífi
klaustursins, en segist yfirleitt láta sér nægja að sækja tíðasöng
klukkan fimm síðdegis. Það sé viðráðanlegur tími fyrir íslenskan rit-
höfund!
„Mér er oft nauðsynlegt að komast burt þegar ég er að skrifa,"
segir hún, „jafnvel til útlanda. Nýlega eignaðist ég svo sérherbergi
á efri hæðinni í verslun mannsins míns, Braga Kristjónssonar. Hann
og synir mínir þrlr voru yndislegir þegar þeir innréttuðu herbergið
fyrir mig, máluðu allt í hólf og gólf og settu upp gardínur. Ég mátti
ekki koma á staðinn fyrr en allt var tilbúið. Ég varð vör við undrun
sumra kynsystra minna þegar ég eignaðist þetta herbergi. Þaðskilja
ekki allir þessa þörf mina fyrir næði. En þó örlaði á öfund einhvers
staðar held ég að hún risti ekki djúpt."
Lesendur Nlnu Bjarkar hljóta því að kætast yfir nýju bókinni sem
uppfyllir kröfur góðrar skáldsögu og er mjög í anda Nínu, sem lýst
hefur sjálfri sér svo í Ijóðinu Sjálfsmynd:
Hjartað í mér
er fugl vestur í Flatey
Hvernig ættir þú
margslungna manneskja
að geta skilið það
Elísabet Þorgeirsdóttir
26