Vera - 01.02.1990, Side 17

ur meiri, þeim mun meir fjarlægj-
ast þær kvennahreyfinguna og
verða móttækilegri fyrir viðhorf-
um karla.
Fleiri aðferðir mætti líka nefna
eins og t.d. þá að vera stöðugt að
hamra á því á vinnustað eða í
verkalýðsbaráttu að kröfur
kvenna séu ekki aðalatriðið. Kon-
ur eru endalaust minntar á að
,,við erum að berjast fyrir okkar
sameiginlega brauði". Þetta er
beinlínis notað til að lialda jafn-
réttiskröfum og áætlunum niðri.
Þá vilja karlar ráða því hvenær
konur eru , ,öðruvísi‘ ‘ en karlar og
hvenær ekki. Þeir segja gjarnan
við konur: ,,Ef þú vilt vera jöfn þá
getur þú ekki líka verið öðruvísi."
En þegar þeim hentar að konur
séu ,,öðruvísi“ þá gegnir öðru
máli. Ég get nefnt sem dæmi að
konur í fyrirtækinu vildu gjarnan
halda sérstakan kvennafund um
jafnréttisáætlunina en því var
harðlega mótmælt af körlunum
að þannig væri staðið að málum.
Þeir mótmæltu því á þeim rökum
að fyrst þarna ætti að ríkja jafn-
rétti skyldi eitt yfir alla ganga.
Þeir hafa hins vegar aldrei mót-
mælt því eða séð neitt athugavert
við það að innan fyrirtækisins eru
konur skikkaðar til að vera í pilsi
sem undirstrikar auövitað að þær
eru ,,öðruvísi“.
Liður í því að bæta stöðu
Cynthla
Cockburn
„Kvennahreyfinging
verður að passa sig
á því að einangrast
ekki. Hún verður allt-
af að taka mið af
því að konur eru
mismunandi og ein
getur ekki talað fyrir
allar. Hún þarf að
mynda tengsl við
alls konar konur
með mismunandi
bakgrunn.11
kvenna innan fyrirtækisins var að
gefa öllum starfsmönnum þess
kost á launalausu leyfi frá störfum
eftir barnsfæðingu og vissu fyrir
því að þeir gætu gengið að sínum
gömlu störfum aftur. Þá voru
möguleikar á hlutastörfum og
vaktavinnu auknir. Það sem gerð-
ist hins vegar var að það voru nær
eingöngu konur sem notfærðu
sér þessa möguleika. Hlutastörf-
um fjölgaði og fleiri voru laus-
ráðnar en áður, auk þess sem karl-
ar notfærðu sér launalausu leyfi
mæðranna og ruku upp starfsstig-
ann á undan þeim meðan á fríinu
stóð.“
En er þetta þá allt saman von-
laust? ,,Nei og ég vil ekki að það
sem ég segi hljómi eins og einhver
áfellisdómur yfir öllum tilraun-
um sem gerðar eru til að bæta
stöðu kvenna. Ég hef séð alvarleg-
ar og árangursríkar tilraunir gerð-
ar, sérstaklega innan ramma sveit-
arfélaga, sem sanna að það er ým-
islegt hægt að gera. Ég skoðaði
einu sinni sveitarstjórn þar sem
konur höfðu komist til nokkurra
valda, og sá þar m.a. gerðar breyt-
ingar á félagsmálaþjónustu þann-
ig að hún varð mun vinsamlegri
konum en áður. Ég hef líka séð
breytingar eiga sér stað í verka-
lýðsfélagi sem gerðu það að verk-
um að konur áttu auðveldar með
að koma sínum sjónarmiðum á
framfæri. Ég held hins vegar að
stórfyrirtæki sem á í harðri sam-
keppni á markaðnum sé ekki lík-
legt til að umbylta valdahlutföll-
um kynjanna. Þeim mun fastmót-
aðra sem skipulagið er þeim mun
erfiðara er að breyta því. Og ein-
mitt þess vegna held ég að það sé
auðveldast að eiga við samtök og
hreyfingar almennings sem vinna
að ákveðnum félagslegum mark-
miðum. Þar er farvegur fyrir lýð-
ræðislega stjórnarhætti og nýjar
hugmyndir um vald eða vald-
dreifingu.
En við megum ekki gefa okkur
það að allar konur vilji jafnréttis-
áætlanir. Ég held t.d. að 90-95%
kvenna vilji ekki það sem kallað
hefur verið „jákvæð mismunun"
og vilji ekki komast til áhrifa eða
embætta út á slíkar áætlanir. Kon-
ur vilja jafnstöðu ef það þýðir að
þær eru virtar á eigin forsendum.
Þær vilja breyta valdi en ekki bara
eignast hlutdeild ívaldi karla. Þær
vilja almennt minni samkeppni
og ekki láta þrýsta sér nauðugum
viljugum inn í einhver hlutverk
bara vegna jákvæðrar mismunun-
ar.“
Ég gat heilshugar tekið undir
allt það sem Cynthia sagði um
forsendur kvenna en yfir höfðum
okkur sveif spurningin, hvað get-
um við gert? Hvernig getum við
rofið hina lokuðu hringrás sem
valdakerfi karla byggist á?
Cynthia sagðist ekki hafa neina
lausn á takteinum frekar en ég.
Það sem máli skipti væri að konur
skipulegðu sig sjálfar, beittu sér
fyrir lýðræði og valddreifingu og
tækju ævinlega afstöðu út frá
þeim sem verst eru settar. Þá sagði
hún: „Það sem kvennahreyfingin
verður líka að passa sig á er að
einangrast ekki. Hún verður alltaf
að taka mið af því að konur eru
mismunandi og ein getur ekki tal-
að fyrir allar. Kvennahreyfingin
þarf að mynda tengsl við alls kon-
ar konur með mismunandi bak-
grunn hvort sem hann tengist
þjóðfélagsstétt, þjóðerni, kyn-
þætti, trúarbrögðum, fötlun, kyn-
hegðun eða öðru. Þetta hefur
kvennahreyfingunni mistekist
t.d. í Bretlandi og það hefur alið
af sér mikla tortryggni milli
kvenna, þeim til óbætanlegs
tjóns. Við verðum að passa okkur
á því að tala ekki alltaf um
kvennasamstöðuna, það sem
konur eigi sameiginlegt, á sama
tíma og við lítum framhjá konum,
heyrum ekki í þeim eða jafnvel
þöggum niður í þeim af því þeirra
orð henta ekki okkar hugmynd-
um.
„En,“ sagði Cynthia og ég læt
það verða lokaorð hennar „allar
aðgerðir sem konur grípa til gegn
karlveldinu veröa að byggja á
samtakamætti þeirra og samstöðu.
Einstaklingsuppreisn, hvort sem
hún er innan fyrirtækis eða fjöl-
skyldu, er alltof dýru verði keypt
fyrir konuna ef hún á engan
stuðning vísan. Nógu hátt er samt
það verð sem konur verða að
greiða fyrir að vera þær sem þær
eru.“
— *sg-
17