Vera - 01.07.1990, Side 23

í huga að fréttamatið er breyting-
um undirorpið — menn þurfa
ekki að hugsa langt aftur í tímann
til þess að sjá það. Þess vegna má
ætla að með auknum ítökum
kvenna í þjóðfélaginu kunni
fréttamat líka að breytast. Viðjar
vanans eru sterkar og svona
nafnabanki gæti orðið til þess að
losa um þær. Það er bara hollt. Oft
er það þannig, að fréttamenn leita
til sömu mannanna aftur og aftur,
án þess að gefa sér tíma til þess að
hugleiða hvort ekki mætti stöku
sinnum leita annað. Tímapressa
ræður auðvitað einhverju um
þetta. Hér á Fréttastofu Sjón-
varpsins ber þetta náttúrulega á
góma, þegar menn ræða margvís-
leg atriði í sambandi við öflun,
vinnslu og meðferð frétta eins og
gert er reglulega hér. En auðvitað
er þjóðfélagið nú einu sinni þann-
ig, að menn reka sig oft á að ekki
er hægt aö leita til konu, því að í
lykilstöðunum eru oftast karl-
menn eins og málum er nú
háttað.* ‘
Öll voru þau sammála um að fjöl-
miðlar sýni raunveruleikann en
Jónas og Helgi höfðu þó ákveðinn
fyrirvara á þeim raunveruleika.
, ,Við búum í samfélagi þar sem
karlar eru ráðandi í áhrifastöðum
og þar af leiðandi fjölmiðlaum-
fjöllun um þá ráðandi,“ segir Jón-
as. Helgi hafði mestan fyrirvara á
því hvort fjölmiðlar sýni raun-
veruleikann. ,,Ég held að það sé
fullyrðing sem ekki fái staðist.
Fjölmiðlar sýna bara hluta veru-
leikans. Það á við í innlendum
fréttum, en þó í enn ríkari mæli í
erlendum fréttum. Sú heims-
mynd sem við fáum frá þessum
stóru alþjóðlegu fréttastofum er
oft á tíðum mjög sérkennileg að
mér finnst. Það er eins og í heilu
heimsálfunum þar sem meirihluti
mannkyns býr, gerist ekkert
nema það verði stórslys, náttúru-
hamfarir, óeirðir eða stríð eða
einhver pótintáti úr heimspólitík-
inni tylli þar niður tá. Þetta stenst
auðvitað ekki.“
En hverjum þjóna þá fjölmiðl-
ar?
„Blaðamenn þjóna lesendum
fyrst og fremst og reyna að gefa
þeim sem réttasta mynd af því
sem er að gerast hverju sinni,“
svarar Jónas.
Ágúst Ingi og Sigurveig eru
sammála þessu og Sigurveig bætir
við: „Fjölmiðlar eru lausari við
„En auövitað er
þjóðfélagið nú einu
sinni þannig, aö
menn reka sig oft ó
aö ekki er hœgt aö
leita til konu, því aö
í lykilstööunum eru
oftast karlmenn eins
og málum er nú
háttaö."
áhrif eigenda og stjórnvalda en
áður var og þjóna þess vegna
neytendum betur í dag.
Helgi segir þetta ekki það ein-
falt að hægt sé að setja alla fjöl-
miðla undir einn hatt. „Sumir
fjölmiðlar skreyta sig með full-
yrðingum á borö við þær að þeir
séu frjálsir eða óháðir eða eitt-
hvað í þeim dúr. En að sjálfsögðu
eru þessir miðlar háðir eigendum
sínum. Sumir þessara sömu miðla
— sem kalla sig frjálsa — reyna að
láta líta svo út að andstæðan séu
ríkisreknu miðlarnir, útvarp og
sjónvarp. Þetta tel ég vera fjarri
öllum sanni og fullyrði að séu ein-
hverjir fjölmiðlar í þessu landi
sem nálgist það að vera óháðir
séu það ríkismiðlarnir, enda eru
það einmitt þessir miðlar sem
njóta mests trausts meðal al-
mennings. Ég leyfi mér að ganga
svo langt að segja, að ríkismiðl-
arnir séu mikilvæg trygging fyrir
tjáningarfrelsi í landinu og óvil-
hallri og vandaðri umfjöllun. Þeir
eru hlutlausir og þeim er skylt að
sýna eftir mætti allar hliðar mála,
þótt mannafli og fé setji því
skorður hvað hægt er að gera.
Ríkismiðlarnir eru því þjónar alls
almennings. Sumum fjölmiðlum
er beinlínis ætlað það hlutverk að
reka áróður af einhverju tagi,
móta skoðanir fólks, t.d. póli-
tískt. Það er allt í lagi, svo lengi
sem þeir reyni ekki að villa á sér
heimildir.”
Fjölmiðlar móta eða hafa áhrif
á heimssýn fólks bæði stórt og
smátt,“ segir Ágúst Ingi. „Þeir
miðla upplýsingum til fólks og ég
ætla rétt að vona að þær hafi ein-
hver áhrif.“
Eins og sagt var í upphafi er ekk-
ert eitt svar til við því hvers vegna
konur eru fáséðar í fréttum. Frétt-
ir ráðast af fréttamati fjölmiðla-
fólks sem byggir á viöteknum ríkj-
andi venjum sem aftur byggja á
gildismati þeirra sem eru ráðandi
í samfélaginu. Við búum við karl-
veldi og þar af leiðandi eru karlar
ráðandi í umfjöllun fjölmiðla. í
ríkjandi kerfi verða því konur
fyrst að komast í valdastöður áð-
ur en þær teljast til mikilsverðra
fréttauppsprettu eða gera sig gild-
andi á einhvern annan hátt.
Nafnabanki Jafnréttisráðs gæti
því veitt fjölmiðlum aðgang að
nýjum uppsprettum sem breytt
gæti þeirri heimssýn sem nú er
ráðandi í fjölmiðlum.
HVERS VEGNA
VERÐUR
SVONA
LÍTIÐ ÚR ÞEIM?
„Eg hef ekkert á móti karl-
mönnum! Karlmenn eru dá-
samlegir! Karlmenn gætu gert
hvað sem er, ef þeir fengju
tækifæri til þess.
En á sviði menningarmála
eru þeir ekki langt komnir.
Karlkyns skáld og listamenn
gætu sjálfsagt náð konunum,
ef þeir legðu sig eftir því að
nálgast börnin og þroska til-
finningar sínar. Það eru til
miklir hæfileikakarlar sem
hefðu getað auðgað mannkyn-
ið, ef þeir hefðu fengið að
þroskast sem karlmenn og feð-
ur.
Tökurn sem dæmi efnilega
menn eins og van Gogh,
Kafka, Baudelaire, Stagnelius,
Dagermann og fleiri. Hvers
vegna varð svona lítið úr
þeim? Hvers vegna gáfust þeir
upp eða stöðnuðu svona fljótt?
Hvers vegna? Það er ekkert
sem hindrar karlmenn í að ná
jafn langt og konur. Það eina
sem hindrar þá eru þeir sjálfir.' ‘
Eva Moberg.
Úr safnritinu Pá pránt
RÓTTÆKAR
AÐGERÐIR
Lögreglan í einu úthverfa New
York-borgar hafði ítrekað
hvatt konur til að halda sig inn-
anhúss á næturnar til að kom-
ast hjá árásum kynferðisaf-
brotamanna. En einhver snjall
og úrræðagóður einstaklingur
kom auga á áhrifaríkari aðferð
til að vernda konurnar og
dreifði því plakötum með op-
inberum stimpli borgaryfir-
valda og eftifarandi áletrun:
„Við setum útgöngubann á
alla karlmenn eftir klukkan
tíu á kvöldin. Karlar mega
aðeins sjást utandyra í fylgd
með tveimur eða fleiri kon-
um.“
Fréttastofan Her Say
23