Vera - 01.07.1990, Page 10

I bókinni „Næstsíðasti dagur árs-
ins“, sem kom út árið 1979, lýsir
Norma lífi konu sem á við svipuð
vandamál að stríða og hún sjálf.
Nýjasta bók hennar, sem hún nú
gengur með á milli útgefenda,
heitir Óþol. Nafnið lýsir vel líðan
mígrensjúklingsins, þó aldrei sé
minnst á sjúkdóminn í bókinni.
— Skriftirnar hafa að vissu
leyti bjargað mér. En skriftir geta
líka verið einskonar flótti. Lista-
fólk á oft erfitt með að umgangast
aðra. En maður verður að læra að
lifa meðal fólks. Það er ekki hægt
að vera án samskipta við fólk. Eg
er í hópþerapíu hjá sálfræðingi,
þar sem ég er að reyna að læra að
skilja tilfinningar mínar. Ef mér
sárnar reyni ég að tala um það í
staðinn fyrir að láta það mygla
innan í mér. Mígrenið er líka eitt-
hvað að minnka. En það má aldrei
neitt fara úr skorðum, þá hleypur
einhver krampi í líkama og sál. En
mér hefur oft fundist köstin vera
algjör hreinsun. Mér líður vel eftir
þau eins og ég hafi losað mig við
fullt af drasli úr líkamanum. Ég
held að mitt mígren stafi af ein-
hverjum persónulegum galla, ein-
hverju óþoli sem ég er að reyna að
skrifa mig frá.
Mígrensamtökin hafa nú starfað í
tólf ár. Félagar eru um 250 talsins,
meirihlutinn konur. Á þessum
tíma hefur verið dauft yfir rann-
sóknum á sjúkdómnum, bæði
hérlendis og erlendis. Því hefur
fátt áþreifanlegt gerst í málum
mígrensjúklinga, en viðhorfs- Norma meö prjónana
breytingin gagnvart sjúklingum ° spjalli viö dóttur sína
sem orðið hefur er umtalsverð.
Þetta er ekki lengur afgreitt ein-
göngu sem móðursýki tengd lík-
amsstarfsemi kvenna.
— En mér finnst félagið ekki
hafa breytt nógu miklu. Stjórnin
hefur alltaf verið öll af vilja gerð,
en það er erfitt að virkja félagana.
Það er ekki nóg að baka kökur. Fé-
lagar verða að hittast og tala sam-
an um sín mál, svona eins og gert
er hjá AA-samtökunum. Kannski
hefur eðli sjúkdómsins eitthvað
að segja um hve erfitt er að virkja
fólkið. Það getur ekki mætt í köst-
um og á milli kasta vill það bara
gleyma höfuðverknum. Og svo er
þetta hálfgert kvennafélag — og
konur eru ekki eins duglegar og
karlar að trana sér fram og koma
sínum málum að. Þær berjast oft-
ar fyrir aðra en sjálfar sig!
Mígren er ættgengur sjúkdómur.
Eitthvað var víst um hann hjá föð-
urfólki Normu í Skotlandi. Og ein
dóttir hennar er farin að fá höfuð-
verk. Hjá hinum börnunum brýst
þetta óþol út í formi útbrota.
— Áður en sú yngsta var fermd
steyptist hún öll út eins og svo oft
áður, þá hringdi ég í mann sem
biður fyrir fólki. Ég er ekki bein-
línis trúuð, en endalaust leitandi.
Ég er ekki föst í neinu. En ég er
sannfærð um að góðar hugsanir
hjálpa. Ég finn áhrifin ef einhver
biður fyrir mér, þá er ég ekki ein
í kastinu því einhverjum er ekki
sama um mig. Dóttir mín vissi
ekki að beðið var fyrir henni, en
samt lagaðist hún. Kannski hefur
hún fundið að ég róaðist þegar ég
var búin að safna í mig kjarki til að
hringja í manninn og setja þetta í
einhvers hendur. Ég er alltaf
skeptísk gagnvart öllu, en ég
prófa það samt, ef ég tel að það sé
af því góða, segir Norma og
kreistir bleikan bergkristal sér til
halds og trausts.
— En auðvitað eru þetta allt-
saman hækjur, segir hún og sýnir
mér mynd sem birtist í fréttabréfi
Mígrensamtakanna. Myndin sýnir
mann sem situr með öxi á bóla-
kafi í höfðinu og er að sauma sam-
an gatið sem öxin skildi eftir á
hattinum hans. Það er kannski
þetta sem við manneskjurnar er-
um alltaf að gera í baráttu okkar
við sjúkdóma. Að sauma saman
hattinn, en skilja öxina eftir í sár-
inu. B.Á.
UM
MÍGREN
Hemicrania er latneskt orð og
þýðir hálft höfuð. Af því er enska
orðið migraine dregið. Á íslensku
hefur formið mígren verið valið.
Nafnið er þannig til komið, að
höfuðverkurinn er annaðhvort í
hægri eða vinstri helmingi og ým-
ist í fram- eða afturhluta höfuðs.
Verkurinn getur flust á milli höf-
uðhelminga og getur einnig
dreifst víðar. Til eru ýmsar teg-
undir mígrens. Þær algengustu
eru:
Klassískt mígren, sem gerir að
jafnaði boð á undan sér t.d. með
sjóntruflunum, kæti, óslökkandi
þorsta, löngun í sætindi, höfga
eða votti af þunglyndi.
Almennt mígren, sem er lang
algengast. Það gerir ekki boð á
undan sér. Höfuðverkurinn fer
vaxandi uns hann nær hámarki og
getur síðan staðið í nokkrar
klukkustundir eða jafnvel sólar-
hringa. Mígrenhöfuðverk fylgir
oft dofi, svimi, máttleysi, ógleði,
sjón- og taltruflanir.
Ekki er vitað nákvæmlega hvað
veldur mígreni. Talið er að sum
einkennin stafi af annars vegar
samdrætti og hins vegar útvíkkun
í æðum í höfði. Ýmislegt hefur
reynst hafa áhrif á sjúkdóminn,
t.d. hormónastarfsemi, streita,
mataræði og önnur umhverfis-
áhrif.
Fólk byrjar oft að þjást af mígren
á unglingsárunum. Óþægindin
byrja sjaldan eftir fertugt. Konum
er þrisvar sinnum hættara við
mígren en karlmönnum. Áætlað
er að um 20% kvenna í okkar
heimshluta líði af þessum kvilla.
Um það bil 70% mígrensjúklinga
eiga ættingja sem þjást af sjúk-
dómnum.
Sumum duga venjulegar verkja-
töflur við mígreni. Til eru nokkr-
ar tegundir fyrirbyggjandi lyfja,
sem taka má reglulega þegar sjúk-
dómurinn er kominn á það stig að
hann setji lífið úr skorðum, eða ef
hann kemur með reglulegu milli-
bili t.d. við tíðir. Séu lyf eingöngu
tekin í köstum, þarf að bregðast
fljótt við svo aö þau hafi tilætluð
áhrif. Ergotamínlyf sem tekin eru
nógu snemma geta komið í veg
fyrir kast. Hver og einn veröur að
finna þau lyf sem henta honum
best og þá lifnaðarhætti sem
halda sjúkdómnum í skefjum.
10