Ritmennt - 01.01.1999, Síða 92

ÁRNI HEIMIR INGÓLFSSON
RITMENNT
'A
W
i
•V
t
É
Cf
_ ,&tJ/í/ jfyXc, . ÝftBf '.
JtXÁ<k. -iC .
ua-**\£+'£dL*jA»w SLÍ»^ii..d '/,.
±r Íæ«-» 4a/ —sð~cS j+- •
. ‘JCiXauUrtAJh^ ■ íj£**h ö- /y^c. íw&+-f-k*-af' Xá. <ú
/r

/2Mi i**«j <
.. . . _
1 ■ '$%{&. fefau &fajLh~
Yy*r fctrétC** Jju+Qrlrtt^J• -
et*- ci&n.
J. 2)ívyA. 'ÍcuJLér%c.\.i(i+t'
V/eU aUz ^tíccL. ^tk^Q <w£eJLC
CWU MSynA<ÉiC*~ /U>(y-U*-~ DnJiJUr
urO Jju*h. .ao^Jt-'-f H^CA'dc l' ■ *»
'J/jyrjiJJy-U / XCy*L. rf-tl/oiC'-4. < Uo/^
’^ív«a. ír l.fft iif-
^'■! 2q tufiX Hkrjju^. JlíX~4. ^A**.
.-•t*i+t- Jéá>**u.~, 4. Ptbs-o.djd
OrCx. '•Jn^uv — ÓQ 4**V LLhuQ~ LqÍLh. kc ■
/ J
W*-r />£***- -iuí. (/ >•
. tVruwMt — ÓQ 4Abt) LLhU-T jtfi/* _
iuc f: i ,usUvc~— Jm X
_£< im jj tjaujy
á jí/u^ Q>^<a. i
■■ OÍ& Mz~«a&—

Úr dagbók Jóns Leifs, 22. júní 1916.
Það verk sem Jón stjórnaði hvað oftast á
þriðja áratugnum var 3. sinfónía Beet-
hovens, sem tónskáldió gaf nafnið Eroica,
eða hetjuhljómkviðan. Skoðanir Jóns varð-
andi túllcun verlcsins voru fastmótaðar og
urðu honum meðai annars umfjöliunarefni
í forystugrein tímaritsins Zeitschrift fur
Musik í nóvember árið 1925.10 Þar gagn-
rýndi Jón hvernig tónverk ldassíska tímans
hafi með viðkvæmnislegri og rómantíslcri
túllcun misst þann lcraft sem í þeim sé fólg-
inn og tekur öll dæmi sín úr hetjuhljóm-
kviðunni. Jón hvatti flytjendur til að fylgja
vel styrldeika- og hraðamerkingum tón-
slcáldsins svo að „harlcan" í verlcinu slcilaði
sér í flutningnum. Séu athugasemdir Jóns
slcoðaðar nánar er nolclcuð ljóst að þær eiga
elclci eingöngu við tónlist Beethovens. Flest
þau atriði sem Jón nefnir eiga elclci síður við
þann tónsmíðastíl sem hann var þá að þróa
úr einlcennum íslenslcra þjóðlaga. I raun er
því hér að finna í fyrsta sinn á prenti dæmi
um þá sannfæringu Jóns að tónverlc hans
ættu ákveðin höfuðeinlcenni sameiginleg
með tónlist Beethovens og að listræn marlc-
mið tónslcáldanna væru þau sömu. Þessi
sannfæring átti síðar eftir að talca á sig ýms-
ar myndir, og hún jókst til milcilla muna
næstu árin.
Á hundrað ára ártíð Beethovens árið 1927
birtist í tímaritinu Eimreiðinni íslenslc þýð-
ing Jóns á „erfðaslcrá Beethovens", slcjali
sem yfirleitt er nefnt „Heiligenstádter
Testament" á þýslcu. Um er að ræða frægt
bréf Beethovens til tveggja bræðra sinna,
skrifað í olctóber 1802, um svipað leyti og
honum varð ljóst að engar lílcur væru á því
að hægt yrði að stöðva vaxandi heyrnarleysi
hans. I stuttum inngangi að þýðingu sinni
minnist Jón á hversu aðdáunarvert það hafi
verið þegar hundrað ára ártíðar Beethovens
var minnst víðsvegar um Evrópu að „dægur-
fölsun tónlistarmála: þrjátíu ára þögn rofin" slcrifar
hann m.a. um hugmyndir sínar: „Hafði [ég] einkum
í huga að flytja við tækifæri þetta níundu sinfóníu
Beethovens. Organistarnir í Reykjavík báðir lögð-
ust mjög á móti slíku og tókst loks að sannfæra
undirbúningsnefnd hátíðarinnar um að slíkt væri
af þjóðernislegum ástæðum óviðeigandi..." (Hand-
ritadeild Landsbókasafns, gjöf Þorbjargar Leifs.)
Grein Jóns var svar við slcrifum Ragnars Jónssonar,
„Þættir úr sögu hljómsveitarmálanna" í Helgafelli
5 jmaí 1953), bls. 54-76.
10 „Grundlagen klassischer Interpretation (Gezeigt
am ersten Satz der Eroica)", í Zeitschrift fur Musik
92 (1925), bls. 633-39.
88