Vera - 01.08.1999, Qupperneq 39

Hér í Viðey höldum við upp á sögulega kröfu kvenna um að eign-
ast miðstöð á íslandi.
Við skulum hugsa til 30 þúsund kvenna sem stóðu í miðbæ
Reykjavíkur á kvennafrídeginum 1975, á degi Sameinuðu þjóð-
anna, á kvennaári Sameinuðu þjóðanna. Þá vöktu íslenskar kon-
ur heimsathygli. Gleymum ekki langri baráttu kvenna til að breyta
stöðu sinni, höldum áfram, gerum nýjan skurk í svipuðum anda.
Kominn er tími til að við réttum út höndina eftir því sem okkur
ber. Byggjum alþjóðlegt kvennasetur fyrir sögulegt bótafé. Sköp-
um aðstöðu fyrir konur þar sem ekki býr hópsál heldur margföld
kona með allar skoðanir kvenna.
Maríusetur hefur frá upphafi verið hugsað sem veraldleg stofn-
un, nafnið María er hugsað sem tenging við söguna því að María
guðsmóðir var áhrifamesta kvenímynd íslandssögunnar. Mér
verður oft ómótt í kirkju, en hugmyndin María finnst mér bara fal-
leg, tákn hinnar rniklu móður, gyðju og kvenveru.
Hér í kvöld leggjum við konur það til með sögulegum rökum
að fjárvaldið rétti fram fé til seturs fyrir konur. Við teljum að kon-
ur eigi rétt á að eignast Maríusetur hér á landi, í staðinn fyrir
klaustur og klaustraeignir sem voru ólöglega af konum teknar með
þeim afleiðingum að útitlokun kvenna frá opinberu lífi varð algjör
á síðari öldum. Hugmyndin er ekki sú að stofna í Maríusetri
kristna reglu, heldur óreglu og skapandi óreiðu í takt við þá tíma
sem nú eru.
Draumur okkar hér á síðasta Jónsmessukvöldi þessa brogaða
árþúsunds hverfist um Maríusetur þar sem allar konur geti dvalið
um stund við skapandi vinnu. íslendingar eiga að nota sitt litla
fullveldi til að koma frumlegum, tiltölulega ódýrum hugmyndum
í framkvæmd sem varða réttlæti á heimsmælikvarða. Þannig er
hugmyndin um Maríusetur. Lítil þjóð á að
hugsa sjálfstætt, hún getur gert allskonar
siðbót, verið tilraunasmiðja uppbyggilegra
nýjunga, verið til fyrirmyndar. Sýnt sóma í
verki. Hugmyndin um Maríusetur er ekki
dýr en hún er hugmyndafræðilega rétt. Mariusetur bætir þjóðar-
samviskuna. Maríusetur virkjar hugvitið og opnar ótal samskipta-
leiðir. Maríusetur er frjálst og speglar það sem konur í heiminum
eru að hugsa og gera.
Einmitt nú er söguleg kröfugerð í tísku. inúítar endurheimtu 1.
apríl síðastliðinn land í Norður-Kanada sem er svipað að stærð og
Vestur-Evrópa. Þannig sýndu Kanadamenn réttlæti í verki til að
bæta fyrir meðferðina á Inúítum. Allur heimurinn dáist nú að
þessu og fyllist fyrir vikið trú á betri framtíð fyrir alla. Jón Sigurðs-
son sýndi fram á það á síðustu öld með sögulegum rökum að Dan-
ir hefðu engan rétt til að ríkja yfir íslendingum og krafði þá bóta
fyrir fé sem þeir höfðu haft af okkur ranglega. Á þessari kröfu og
réttlátri uppfyllingu hennar hvílir tilvist lýðveldis okkar. Krafa
okkar kvenna hér í dag er því afar þjóðleg um leið og hún er al-
þjóðleg: við teljum að kvenkyn eigi rétt á nokkrum bótum vegna
sögulegs misréttis.
Þjóð er einn hópur sem gert getur kröfu, kvenþjóð annar. ís-
land getur viðurkennt þessa réttmætu kröfu og um leið stutt kon-
ur í verki með því að skapa þeim opna og frjálsa aðstöðu eins og
í Maríusetri. Þetta er 21. aldar hugmynd. Maríusetur er hugsað
sem setur utan um skapandi vinnu kvenna af öllum þjóðum, svo
fordómalaust opið að hlutkesti yrði látin ráða hverjar kæmust
þangað til dvalar. Með setrinu yrði konum sköpuð aðstaða, það
yrði hlutlaus rammi utan um frjálsa skapandi starfsemi.
Það er dýrmætt að þessi hugmynd komi fram í tengslum við
tímamótin framundan, sem eru margföld, árþúsunda-afmæli tíma-
talsins og kristninnar bæði á íslandi og í heiminum. Það væri stór-
kostlegt ef að stjórnvöld gætu sagt frá stofnun Maríuseturs, með
loforði um fjárhagslegan stuðning, á alþjóðlega kvennaþinginu
hér í haust, sem dregur heimspressuna hingað
vegna þátttöku forsetafrúar Bandaríkjanna,
Hillary Clinton. Stjórnvöld gætu á þessu
sögulega þingi tilkynnt að til Maríuseturs
væri stofnað til þess að bæta fyrir sögulegt
Krafa okkar kvenna hér í dag
er því afar þjóðleg um leið og
hún er alþjóðleg: við teljum að
kvenkyn eigi rétt á nokkrum
bótum vegna sögulegs misréttis.
VER A •
39