Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 18

metronidazole. N. Engl. J. Med. 301, 519-
522,1979
3. Rosa FW, Baum C and Shaw M. Pregnancy
outcomes after first-trimester vaginitis drug
therapy. Obstet. Gynecol. 69, 751-755,
1987
4. Einarson A, Ho E and Koren G. Can we use
metronidazole during pregnancy and
breastfeeding? Putting an end to the
controversy. Can. Fam. Physician 46, 1053-
1054,2000
5. Bar-Oz B, Bulkowstein M, Menyamini L,
Greenberg R, Soriano I, Zimmerman D,
Bortnik O and Berkovitch M. Use of
antibiotic and analgesic drugs during
lactation. Drug Safety 26, 925-935, 2003
6. Niebyl JR. Antibiotic and other anti-
infective agents in pregnancy and lactation.
Am. J. Perinatology 20, 405-414, 2003
7. Clements CJ. Metronidazole and breast
feeding. N.Z. Med. J. 92, 329, 1980.
Levonova
Schering
LYFJALYKKJA; G 02 B A 03 R 0
Hver lykkja inniheldur: Levonorgestrelum INN 52 mg: gelur Irá sér 20 míkróg/24 klst.
Litarefni: Járnoxíð (E172).
Ábendingar: Getnaðarvörn, miklar legblæðingar. Vörn gegn ofvexti legslímu við samhliða östrógen uppbótar-
meðferð.
Skammtar og lyfjagjöf; Lykkjan er sett í legið og verkar í 5 ár. Upphaflegur losunarhraði in vivo er 20
míkróg/24 klst. og minnkar eftir 5 ár í u.þ.b. 11 míkróg /24 klst. Losunarhraði levónorgestrels á 5 ára tímabili er
14 míkróg/24 klst. að meðaltali.
Við hormónauppbótarmeðferð er hægt að nota lykkjuna ásamt östrógenlyfjum f inntöku eða á formi plásturs án
gestagena.
Frábendingar:
Staðfest þungun eða grunur um þungun.
firstandandi eða endurteknar sýkingar í kynfærum.
Sýking í leggöngum.
Legslímuvilla eftir barnsburð. Sýking eftir fósturlát á síðusu 3 mánuðum.
Leghálsbólga.
Afbrigðilegur vöxtur í leghálsi.
Illkynja breytingar í legi eða leghálsi
Meðfæddur eða áunninn afbrigðleiki í legi, þ.á m. góðkynja bandvefsæxli el þau aflaga legholið.
Aðstæður sem leiða til aukinnar hættu á sýkingu.
Bráðir lifrarsjúkdómar eða lifraræxli.
Ofnæmi fyrir einhverju af innihaldsefnunum í lyfinu.
Varnaðarorð og varúðarreglur: Ef eitthvert af eftirfarandi er til staðar eða kemur fram í fyrsta skipti skal
athuga hvort fjarlægja þurfi lykkjuna eða nota megi hana í nánu samráði við sérfræðing: Mígreni, staðbundið
mígreni með ósamhverfum sjónmissi eða öðrum einkennum sem geta bent til tímabundins blóðskorts í heila;
alvarlegur nístandi höfuðverkur; gula; greinileg aukning I blóðþrýstingi; staðfest eða grunur um hormónaháða
æxlismyndun, þ.á m. brjóstakrabbamein; alvarlegir slagæðasjúkdómar eins og heilablóðfall eða kransæðastífla.
H|á konum sem nota töflur sem eingöngu innihalda gestagen (míní-pillur), hafa nýjar faraldsfræðilegar
rannsókmr sýnt að það getur verið örlítil aukin hætta á bláæðasegareki en niðurstöður voru ekki tölfræðilega
marktækar. Við einkenni eða vísbendingar um segarek á undir eins að gera viðeigandi sjúkdómsgreiningu og
mæ ingar. Einkenni um segamyndun í blá- eða slagæðum geta verið: Beinverkur í annarri hlið líkamans og/eða
. H?lle9ljr Ö,lu9ur verkur ^ briós,i sem getur drei,sl út'vinstri hand|egg. skyndleg andnauð; skyndi-
a lSSw?’ óvanalegur mikiil ‘angvarandi höfuðverkur. skyndilegur sjónmissir að hluta til eða alger; tvísýni;
SVim,: með ^án staðll09a' slaPP|eiki eða tilfinningaleysi sem hefur áhrif á aðra
hliðina eða allan likamann; hreyfitruflanir; miklir magaverkir.
Einkenm eða meiki sem benda til blðötappamyndunar i sjónhimnu eiu: Óútskýrður sjónmissir a8 hluta til eða
algei, upphat á uteygð eða tvlsýni, doppubjúgur eða æðaskemmd I sjónhimnu.
Ekta ei vitað hvoit hugsanlegt samhengi er á milli hlásðasegaieks og æðahnúta og segabláæðabólgu. Konum,
æm hafa meðWda hjaitasjukdóma eða hjaitsláttaitruflanii með hættu á hjartaþelsbólgu. á að gela lyrir-
nISS'4S|!-fö Vlð uppsetni"8u °9 Nar lýkkjan er Ijarlægð. Levónorgestiel i litlum skömmtum
C™ih" isykurÞo1' °«skal t»|8iasl mei> blóðstyrk glúkósu hjá sykursjúkum sem nota levonova.
liSSía^S ™rki ™ *S#ePPaSÍkinSU' leQS"mM'1 ^
srasem ekki te,a átt ta,n'09 e“heidur hiá k°num e#ir i,sah,8rt me“
t Aöut en W*iap e' se“ UPPa að upplýsa sjúklinginn um veikun,
oSZÍta?l ilTin' , a™áSk0íun08kvenskoi)un-semlelur 1 SÉrteQhálsstrolr
kynsjúkdóma og meðletð sýkinga I kynlaum á að veta
uppsetnh^u^g'eínu^mni^áári'eWr þaði^Ja ottar'et t^iler áU “b"93' ^*'"9 # að SMa ^,ikUm *
Hjá konum á bameignaialdii á að setja lykkjuna I legið innan 7 daga frá upphali tiðablæðinoa. Levonova má
'j? U.^rirny|a lykklu hvenær er' tíðahringnum. Lykkjuna má einnig setja í leg strax eftir fósturlát á fvrsta
™1 ies 1 ,y,sia iagi 6 ,ikum en“MinQu- Lev°nova hen|at ^ ^
Sé Levonova notuð til þess að vernda legslímu við östiógenuppbótaimeðferö á bieytingaskeiði má setia hana
Þaf ? ,i3ablæi)in8a'-en anna,s á siðustu dögum blæðinga eða sýndarblaLðúfg?
Þa sem óregWegar blæðingar/blettablæöingar verða yfiileitt á tyistu mánuðum meðlerðai er mæll með
utilokun á siukdómum í legslímu áður en lykkjan er sett upp.
aín'TaílÚkdÓT 'ST Skonum ,á blæðingartrullanir þar sem Levonova helui verið sett upo
eltn að ostrógenuppbótarmeðferð hefur venð hafin. Veröi óreglulegar blæðingar við langtímameðferð skal
einmg gera viðeigandi sjukdómsgreiningu. g neoieio, snai
Lykkjan er fjarlægð með því aíi toga vailega I þræðina með töng. Ef þræðirnir sjást ekki og lykkjan liggur I
tegholinu er hægt að liarlægia hana með þvi að nota lilla löng, Það getur þurtt að vikka út leghálsinn 9
rr™ “n ^ 5 ár' Óf'»k0nan e#'r að nola somu fletna5a'vöm ál'am mí setja nýja lykkju á sama
í °rnlÞun911!’á,að»tekal,kkiUnautVlðtlðat)Minga'niákonumábarneignaraldri,séum
tlðahring að rtía. Et lýkkian er liarlægð r miðium tiðahring og ný lykkja ekki sett I staðinn er hætta á að konan
S°Zðvf f ^ma'rr innan viku áður en lykkjan var Ijarlægð. Þegar lykkjan er sett upp eða
fiarlægð geta komið fram verkir og blæðingar. Aðgerðin getur valdið svima, sem æða- og skreyjutaugaviðbrönð
eða krampakðstum h|á konum með llogaveiki. “ ’
Tíðafæð/tiðateppa: Tíðafæð og/eða tíðateppa kemur smám saman fram hjá um 20% kvenna á barneignaraldri
sem nota Levonova. Líði meira en 6 vikur frá síðustu blæðingum þarf að athuga hvort þungun hafi átt sér stað
Eftir það þarf ekki að endurtaka bunaunaroróf hiá hfiim hah pnnar n?Mr norm nnn„. n-.ot,—: t,__,___!
(Ijós.
Þegar Levonova er notuð samhliða stöðugri östrógenuppbótarmeðferð. stöðvast blæðingar smám saman hiá
flestum konum á fyrsta ári meðferðarinnar.
Grindarholssýking: Hlilðarrör utan um Levonova ver hana gegn örverumengun á meðan hún er sett upp og er
hönnuð þanmg að sýkmgarhætta sé sem minnst. Hjá notendum koparlykkju er sýkingarhætta í grindarholi mest
lyrsta mánuðinn eflir að hún er setl upp en minnkar síðar. Nokkrar rannsóknir benda til að tíðni
grindarholssýkinga sé lægri hjá þeim sem nola Levonova en þeim sem nota koparlykkju. Þekktur áhættuþáttur
fyrir grindarholsbólgu eru margir rekkjunautar. Grindarholssýking getur haft áhrif á trjósemi og aukið hætlu á
utanlegsfóstri. Ef kona fær endurteknar legslímubólgur eða grindarholssýkingar, eða ef bráð sýking svarar ekkr
meðferð innan nokkra daga, verður að fjarlægja Levonova.
Örverupróf eru ráðlögð og reglulegt eftirlit, jafnvel við væg einkenni um sýkingu.
Lykkjan ýtist út: Helstu einkenni el lykkjan ýtist að hluta lil eða algerlega úr leginu geta verið blæðmgar eða
verkir Hins vegar getur lykkjan ýst úr legholinu án þess að konan laki eltir því. Ef Levonova ýtist að hluta til út
geta áhrif hennar minnkað. Þar sem Levonova dregur úr tiðablæðingum geta auknar tíðablæðingar benl til að
hún hafi ýst úr leginu. Lykkju sem ekki silur rétt þarf að fjarlægja og setja má upp nýja á sama tlma. Upplýsa skal
konuna um hvernig hún athugar að þræðirnir sitji rétt.
Rauf/gat: I sjaldgæfum tilvikum getur rauf/gat komið I legbol eða legháls, oftast við uppsetningu. Ef það gerist
á að fjarlægja hana eins lljótl og hægt er.
Utanlegsþykkt: Meiri hætta er á utanlegsþykkl hjá konum með lyrri sögu um utanlegsþykkl. sem hafa farið i
aðgerð á eggjastokkum eða fengið grindarholssýkingar. Kviðverkir I neðri hluta kviðarhols með eða án samtlmis
blæðingartruflunum geta verið vísbending um utanlegsþykkt. Tlðni utanlegsþykktar hjá þeim sem nota Levonova
er 0,06 lyrir hver 100 kvenár, sem er töluvert lægri en 1,2-1,6 sem áætlað er hjá konum sem nota engar
getnaðarvarnir.
Týndir frræðir: 0 þræðirnir á lykkjunni sjást ekki við leghálsinn við skoðun þarf fyrst að utiloka þungun.
Þræðirnir gælu hala dregisl upp í legið eða leggöngin og gela þá sést aftur við næslu liðir. Ef þungun hefur verið
útilokuð er yfirleitt hægl að finna þræðina með varfærnislegri könnun með viðeigandi læki. 0 þeir finnasl ekki
gæti lykkjan hafa ýsl úr leginu. Hægt er að staðsetja Levonova með ómskoðun, Ef ekki er hægt að nota
ómskoðun má nota röntgenmyndatöku til þess að staðsetja lykkjuna.
Seinkun á eggbúslokum: Þar sem getnaðarvarnandi áhrif Levonova eru aðallega vegna staðbundinna áhrifa
verður egglos með eggbússundrun hjá konum á barneignaraldri. Stundum seinkar lokun eggbúsins og vöxtur
eggbúsins heldur áfram. Þessi stækkuðu eggbú er ekki hægt að greina kllnískt frá eggjastokksblöðrum. Stór
eggbo hafa verið greind hjá um 12% þeirra sem nota Levonova. Best þessara eggbúa eru einkennalaus, þó geta
komið fram verkir í grindarholi eða sársauki við samfarir. í flestum lilvikum hverfa þessi stærri eggbú sjállkraia
eftir 2-3 mánuði. Ef það gerist ekki, er mælt með álramhaldandi eftirliti með ómskoðun og öðrum
greininga/lækningalegum aðferðum. I sjaldgæfum lilvikum getur verið þörf á skurðaðgerð.
Meðganga og brjóstagjöl: Lykkjuna má ekki nota sé um þungun að ræða eða viö grun um þungun. 0
þungun verður á meðan Levonova er notuð þarf að fjarlægja lykkjuna þar sem lykkjan getur aukið hættu á
fósturláti eða fyrirmálsfæðingu. 0 lykkjan er Ijarlægð eða legið skoðað getur það leitt til sjálfkrala fósturláts. 0
ekki er hægt að Ijarlægja lykkjuna varlega má ihuga lóslureyðingu. Ef konan óskar eftir þvi að halda þunguninni
0q ekki er hægt að fjarlægja lykkjuna á að upplýsa hana um áhættu og afleiðingar fyrir barnið el það fæðist ol
snemma. fylgjast skal vel með slíkri meðgöngu. Llliloka skal utanlegsfóslur. Upplýsa á konuna um að hún eigr
að tilkynna öll einkenni, sem gela verið merki um kvilla af völdum meðgöngunnar Ld. móðurlífsverki með
krömpum og hita. Vegna legu sinnar í legi og staðbundinna áhrifa hormónsins, er ekki hægt að útiloka algjörlega
að lyfið valdi fósturskaða (einkum aukin karlkynseinkenni fósturs). Klínísk reynsla af þungun þegar Levonova er
til staðar er takmörkuð vegna öflugra getnaðarvarnaráhrifa. Þó skal upplýsa konur um að enn hafa ekki komið
fram sannanir um læðingargalla af völdum notkunar Levonova á meðgöngu.
Dagsskammtut og blóðþéttni levónorgestrels við notkun Levonova er lægrr en eftir aðrar hormónagelnaðar-
varnir Levónorgestrel heiur þó greinst I óverulegu magni i brjóstamjólk kvenna sem nota Levonova.
Hormónagelnaðarvarnir eru ekki ráðlagðar sem lyrsta val á getnaðarvörn hjá konum með barn á brjóstr en næst
á eltir gefnaðarvörnum án hormóna virðasl þær sem eingöngu innihalda gestagen vera hentugastar. Engrn skað-
leg áhrif á vöxl eða þroska barna sem eru á brjósli hafa komið fram el notuð eru lyf sem emungis rnmhalda
gestagen sex vikum eltir fæðingu. Lyf sem einungis innihalda gestagen virðast hvorki hafa áhnf á magn eða gæðr
brjóstamjólkur. Sjaldan hefur verið tilkynnt um blæðingu frá legi hjá konum með bam á brjósti sem nota
Levonova.
Aukaverkanir: Aukaverkanir eru algengari fyrstu mánuðina eftir uppsetningu, en hjaðna við langtíma notkun,
Eitthvert form blæðingatruflana koma fram hjá um 30%. Sjaldan er greint frá grindarholssýkingum sem getur
haft alvarlegar afleiðingar.
Algengar (>1%):
Almennar: Þyngdarbreytingar, verkir I neðri hluta kviðarhols og bakverkir.
Miðtaugakeríi: Höfuðverkur, þunglyndi og aðrar skapbreytingar.
Innkirtlar: Brjóstaverkur og aðrir góðkynja brjóstkvillar, bjúgur.
Meltingaríæri: Ógleði.
Þvag-/kynfæri: Blaeðingar (tíðari eða lengri tíðablasðingar, blettablaeðingar), tíðateppa, tíðaþrautir, fátíöir, utferð,
leggangaþroti, blöðrur á eggjastokkum sem ganga til baka.
Wííð/Húðvandamál (t.d. þrymlabólur, útbrot og kláði).
Sjaldgælar (0,1-1%):
Miðtaugakerfi: Minnkuð kynhvöt.
Innkirtlar. Olloðna, aukin svitamyndun, hárlos, feitt hár.
Meltingaríæri: Uppþemba.
Mjög sjaldgælar (<0,1%):
Þvag-Áynfæri: Grindarholssýkingar.
Miðtaugakerfi: Mígreni.
Fjöldi blettablæðingadaga minnkar smám saman að meðaltali úr 9 dögum í 4 daga á fyrstu 6 mánuðunum hjá
konum með miklar blæðingar. Hundraðshluti kvenna með lengri blæðingar (fleiri en 8 daga) lækkar úr 20% í
3% á fyrstu 3 mánuðunum. í klínískum rannsóknum fengu 17% kvenna tíðateppu í minnst 3 mánuði á fyrsta ári
notkunar.
Þegar Levonova er notuð samhliða östrógenuppbótarmeðferð, fengu konur fyrir tíðahvörf blettablæðingar og
óreglulegar blæðingar á fyrstu mánuðunum.
Blæðingar minnkuðu með tímanum og í lok fyrsta árs voru þær óverulegar og 30-60% af notendum höfðu ekki
blæðingar.
Þungun sem verður þegar Levonova er til staðar getur verið utanlegs.
Grindarholssjúkdómar geta komið fram hjá þeim sem nota Levonova en tíðnin er lág. Lykkjan eða hluti hennar
getur farið í gegnum legvegginn. Stærri eggbú (starfrænar blöðrur á eggjastokkum) geta myndast (sjá Seinkun
á eggbúslokum). Ofnæmisviðbrögð geta verið af völdum lykkjunnar.
Ákvæði um notkun/meðhöndlun lyfsins: Levonova er í dauðhreinsuðum pakkningum sem ekki á að opna
fyrr en við uppsetningu lykkjunnar. Viðhafa skal smitgát þegar lykkjan er meðhöndluð. Ef innsigli dauðhreinsaða
pokans er rofið á að farga lykkjunni sem lyfjaleifum. Lykkju sem hefur verið fjarlægð á einnig að meðhöndla sem
lyljaleifar þar sem hún getur innihaldið hormóna.
Pakkningar. 1 stk.
1 8 L|ósmæðrablaðið nóvember 2004