Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 19

Ljósmæðraþjónusta fyrstu
vikuna eftir fæðingu
Viðhorf mæðra til þjónustunnar
Tilgangur rannsóknarinnar var að
kanna viðhorf mœðra til sængurlegu-
þjónustu fyrstu vikuna eftir fœðingu og
bera saman niðurstöður eftir mismun-
andi þjónustuformum: Heimaþjónustu
Ijósmœóra eftir snemmútskrift og þjón-
ustu sængurlegudeildar LSH þar sem
sjúkrahúsdvöl er lengri. Rannsóknar-
sniðið er megindlegt og voru 400 konur,
er fiett höfðu börn sín á Landspítala-
Háskólasjúkrahúsi á tímabilinu sept-
ember til desember 2002 valdar með
kerfisbundnu tilviljunarkenndu úrtaks-
vali. Tvöhundruð konum úr hvoru þjón-
ustuformi var póstsendur spurningalisti
og eftir að tvisvar hafði verið sent út
ítrekunarbréf var svörunin 67% úr hópi
kvenna í heimaþjónustu (n=134) og úr
hópi sœngurlegukvenna 62% (n=124).
Spurningalistar voru hannaðir af rann-
sakanda og innihalda meðal annars að
hluta til þýdda útgáfu af viðhorfa-
kvarða Elaine Carty og Ellen Hodnett.
Spurningalistarnir voru að hluta til
sambœrilegir og að hluta til sérsniðnir
fyrir hvorn hóp. Sambœrilegar breytur
voru: bakgrunnsbreytur, viðhorfakvarð-
ur er mœldu á líkert lcvarða, viðhorf til
veittrar frœðslu, ánægju/óánœgju með
þjónustuþœtti og viðhorf til innihalds
þjónustunnar.
Lýsandi tölfrœði, eins og t-próf og
kikvaðrat próf voru notuð til að lýsa og
bera saman bakgrunn þátttakenda. Við-
horfakvarðarnir þrír (frœðsla, ánægja
°g þjónusta) voru þáttagreindir og
veyndist vera sterk innri fylgni á svörun
innan hvers k\’arða sem bendir til innra
réttmœtis þeirra. Með þáttagreiningu
koni einnig I Ijós að hver kvarði fyrir
sig hlóð á einn þátt og því voru meðal-
skor kvarðanna notuð í frekari töl-
.frœðiúrvinnslu. Þar sem meðalskor
kvarðanna reyndust ekki vera normal-
dreifð var notast við non-parametic
prðfið Mann-Witney til þess að meta
iölfrœðilegan mun á viðhorfum kvenna
Hildur Sigurðardóttir
Höfundur er Ijósmóðir og
hjúkrunarfræðingur MS, og lektor
á sviði fæðingahjúkrunar og
fæðingarfræði auk þess að vera
forstöðumaður fræðasviðs um
sængurleguþjónustu í
Ijósmóðurfræði við Háskóla
íslands. Hildur starfar einnig tíma-
bundið sem Ijósmóðir við
Miðstöð mæðraverndar
* Ritrýnd grein
til þjónustu Ijósmæðra í heimaþjónustu
og á sœngurlegudeild.
Rannsóknarhóparnir tveir voru sam-
bœrilegir með tilliti til aldurs (P> 0,05),
hjúskaparstöðu (X2=2,6, P> 0,05) og
menntunar (X'=5,2, P>0,05) en i Ijós
kom að í hópi sængurlegukvenna voru
hlutfallslega fleiri frumbyrjur (X2=5,7,
P< 0,05). Ef á heildina var litið kom í
Ijós að meirihluti kvenna gaf til kynna
ják\>œtt viðhorf til þjónustu Ijósmæðra
fyrstu vikuna eftir fœðingu. Saman-
burður á niðurstöðum úr öllum kvörð-
unum þremur sýndi þó marktœkan mun
á viðhorfum kvennanna eftir rannsókn-
arhópum þar sem konur er þiggja
heimaþjónustu Ijósmæðra hafa almennt
jákvœðari viðhorf til þjónustunnar (P<
0,01).
Inngangur
Við skoðun á þjónusturannsóknum um
barneignir virðist sem tímabilið eftir
fæðingu falli svolítið i skuggann hvað
varðar áhuga rannsakenda, sérstaklega
ef til hliðsjónar eru hafðar rannsóknir á
þjónustu til kvenna á meðgöngu og í
fæðingu. Þróunin síðastliðin ár hér-
lendis sem og annars staðar á Vestur-
löndum hefur verið sú að konur út-
skrifast nú fyrr heim eftir barnsburð en
áður var. Snemmútskriftir cftir bams-
fæðingar hafa tíðkast í Vestrænum
löndum allt frá fimmta áratugi 19. aldar
og var fjárhagsleg hagræðing helsta
ástæðan fyrir því að byrjað var að út-
skrifa konur snemma heim. Þróunin í
gegnum árin hefúr verið sú að mun
fleiri konur fara snemma heim eftir
fæðingar að eigin ósk eða af félagsleg-
um ástæðum fremur en íjárhagslegum.
Snemmútskriftirnar hafa farið vaxandi
vegna þess að konur almennt og íjöl-
skyldur vilja hafa meiri stjórn á aðstæð-
um í kringum barneignir og barnaupp-
eldi og vilja gjarnan eyða meiri tíma
með börnum sínum innan veggja heim-
ilisins (Britton, Britton og Gronwaldt,
1999).
Áhrif snemmútskrifta hafa verið
skoðuð af mörgum og niðurstöður
rannsókna verið mismunandi. Margar
rannsóknir hafa gefið til kynna ótví-
ræða kosti þess að konur útskrifist
snemma heim með böm sín og má þar
meðal annars nefna jákvæð áhrif á
tengslamyndum foreldra við börn sín,
bætt samskipti í ijölskyldum, aukinn
möguleika íjölskyldunnar til að taka
Ljósmæðrablaðið nóvember 2004 19