Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 38

ingum en verður ekki í samfloti með
stóru sambandi eins og hingað til.
Finnland
Tveir vinnuhópar hafa verið starfandi á
vegum félagsins á liðnu ári. Annar þeirra
vinnur að því að vinna úr upplýsingum
og niðurstöðum tveggja málstofa sem
haldnar voru á árinu 2003 um eðlilegar
fæðingar. Ætlunin er að efla samvinnu
við kvensjúkdóma- og fæðingalækna
um málaflokkinn og stefna að því að ná
samráði um verklagsreglur um þróun
mæðraverndar og ábyrgðarskiptingu
ljósmæðra og lækna í fæðingarþjónust-
unni. Hinn hópurinn hefur í samvinnu
við þjóðkirkjuna þróað fræðsluefni fyrir
eldri stig grunnskóla og framhaldsskóla
um kynheilbrigði og samlíf. Efnið er
tilbúið og hægt að finna á netinu.
Skipting ljósmæðra milli þéttbýlis
og dreifbýlis er áhyggjuefni og lýsir sér
með skorti í stóru borgunum en of
margar ljósmæður á minni stöðunum.
Færeyjar
Eyðfríð upplýsti að talsvert atvinnu-
leysi sé meðal ljósmæðra á Færeyjum.
Þær reyna þó að snúa því sér í hag með
því að reyna að komast inn í mæðra-
vernd og sængurlegu umönnun, sem
hefúr verið og er að mestu í höndum
hjúkrunarfræðinga. Það gæti þó verið
lag núna þar sem það vantar hjúkrunar-
fræðinga í landinu og konur hafa tjáð
sig um að þær kjósi að ljósmæðurnar
sinni þessum þáttum. Félagið er einnig
að berjast fyrir því að ljósmæður séu
sýnilegar í stjórnun heilbrigðisgeirans
en það gengur hægt.
Um það bil 700 fæðingar eru á ári á
Færeyjum, þar af eru um 600 í Þórs-
höfn.
Noregur
Nýbúið er að gera könnun meðal ljós-
mæðra í félaginu og var svarhlutfall
65,5%. Um 90% ljósmæðra eru ánægð-
ar með félagið sitt og skýr svör bárust
um hvar mætti bæta þjónustu við félag-
menn. Félagið mun nýta sér þessar
niðurstöður við frekari uppbyggingu
félagsins og þjónustu þess.
A síðustu 1 -2 árum hefur orðið mikil
skipulagsbreyting á heilbrigðisþjónustu
í Noregi og heyra nú öll sjúkrahús undir
ríkið, en eru rekin að einhverju leyti
sem einkasjúkrahús væru. Þetta hefur
haft í for með sér ýmsar breytingar og
upplifa ljósmæður að stöðu þeirra sé
ógnað í kerfinu af meðal annars rútin-
um, ósveigjanlegu kerfi og læknum.
Það liggur loksins fyrir að ljósmæð-
ur eiga rétt á greiðslum fyrir mæðra-
vernd sem þær sinna sjálfstætt. Upp-
hæðin sem ákveðin var hefur valdið
verulegum vonbrigðum og finnst ljós-
mæðrum sem grunni fyrir sjálfstæð
störf sé kippt undan fótum þeirra.
Aðeins er ein gjaldskrá og ekki er greitt
fyrir sértæk verk. Þetta þýðir að mati
ljósmæðra í raun að konur hafa ekkert
val um hvert þær sækja mæðravernd og
er þar að auki vanmat á hæfni og gæð-
um þjónustu ljósmæðra.
Nýleg notendakönnun meðal vænt-
anlegra og nýorðinna foreldra sýnir að
þau eru að mestu ánægð með þjónustu
sem er veitt í barneignarferlinu. Þeir
sem eru ánægðastir eru þeir sem hafa
fengið þjónustu í einkageiranum. Kon-
um finnst þó að þær séu illa upplýstar
um og undirbúnar fyrir fæðingu og
móðurhlutverkið. Feðrum finnst að
ekki sé hugsað nægilega um þarfir
þeirra í öllu ferlinu. Þessi rannsókn
ásamt rannsóknum annarsstaðar frá og
önnur fræðileg þekking um efnið
grundvalla nýjar verklagsreglur um
barneignarferlið sem eru að verða til-
búnar.
Nokkur umræða er um menntun
ljósmæðra. Nám þeirra er 1-2 ára nám
eftir hjúkrun og er umræða um að
breyta því. Meðal annars er verið að
skoða breytingar á náminu á þann veg
að það verði sjálfstætt án undanfarandi
hjúkrunarnáms. Ennfremur er rætt um
þörfina á því að styrkja sjálfræði ljós-
mæðra og efla faglega endurmenntun.
Svíþjóð
Urnræða er í félaginu um að stuðla að
öflugu starfi og árangri í faginu. Þetta
er gert með ýmsu móti eins og til
dæmis með öflugu samstarfi við
sænska hjúkrunarfélagið og félag kven-
sjúkdóma- og fæðingalækna. Einnig er
félagið að beita sér fyrir því að byggja
upp netverk ljósmæðra með ólík áhuga-
mál og bakgrunn í þeim tilgangi að efla
umræður um fagleg málefni. Einnig er
rætt um að auka þurfi samstarf við há-
skólana.
Forysta félagsins hefur átt í viðræð-
um við stjómmálamenn og yfirvöld til
að koma á framfæri skoðunum ljós-
mæðra á innihaldi barneignarþjónust-
unnar, þar sem óskað er eftir aukinni
samfellu í þjónustunni og minni sjúk-
dómsvæðingu í umönnun. Lagt er til að
fæðingadeildir verði minni og vinnu-
einingarnar þannig uppbyggðar að
færri starfsmenn sinni færri einstak-
lingum. Mikið er rætt um hvernig hægt
er að koma þessu við og sameina mörg
sjónarmið, sem dæmi má nefna að
barnalæknar halda því fram að ferða-
tími til barnalæknis frá fæðingadeild
megi ekki vera meira en 15 mínútur,
annað sé barninu hættulegt! Svo málið
er flókið og þarfnast þverfaglegrar sátt-
ar.
Einnig leggur félagið mikla áherslu
á að ljósmæður reyni að mæla áhrif af
starfi sínu og segja að aukin meðvitund
í kjölfar fræðslu og umræðu meðal ljós-
rnæðra og lækna unr háa tíðni keisara-
skurða sé ef til vill ástæða þess að tíðni
keisaraskurða er nú komin niður í 15%
í Svíþjóð. Talsvert er einnig rætt um
hæfni ljósmæðra til þess að annast um
konur með meðgöngutengd vandamál
og er rætt um aukna sérhæfingu á þessu
sviði.
Karin Gottvall hefúr lokið doktors-
ritgerð sinni sem var úttekt á ABC
einingunni i Stokkhólmi. Í framhaldi af
henni hefur verið allnokkur umræða um
þessar einingar og er þá rætt t.d. hvers-
lags þjónustu eiga þær að veita og á
hvaða leið er hún? Fyrir hvern er þjón-
ustan og þjónustuformið, - konurnar
eða ljósmæðumar? Nokkrar umræður
spunnust um þetta mál sem og innleið-
ingu nálastunga sem meðferðar í með-
göngu og í fæðingu, án þess að miklar/-
nokkrar rannsóknir lægju fyrir um þær.
Alltaf þurfi að vera að íhuga þjónust-
una sem er veitt og áherslan verði að
vera á konuna og þarfir hennar og val
hennar. Minna máli skipti hvað þjón-
ustuformið heiti.
Nokkur umræða er í Svíþjóð um
fóstureyðingar og hvernig breyta eigi
lögum um þær. Konur verði að geta
valið um fóstureyðingu með lyfjum eða
aðgerð og er rætt um að ljósmæður
muni annast um fóstureyðingar sem
gerðar eru með lyfjum í viku 5-6.
I Svíþjóð hafa nú um 50 ljósmæður
lokið Doktorsprófi og eru rannsóknir
þeirra á nánast öllu sviði ljósmæðra-
þjónustu.
Önnur mál
Formaður norska ljósmæðrafélagsins
óskaði eftir umræðum unr fósturskim-
anir snemma á meðgöngu og um
ómskoðanir almennt. Hún upplýsir um
stöðu mála í Noregi og segir umræðu
þar aðallega snúast um áhættumat og
upplýst val. Val konunnar sé ef til vill
ekki val heldur ákvörðun sem sé tekin
undir þrýstingi og að þeim séu boðnar
skoðanirnar sem rútínu og eitthvað sem
38 Ljósmæðrablaðið nóvember 2004