Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 26

sem við fengum í Hreiðrinu var nánast
enginn. Mér jinnst nauðsynlegt að við-
mót starfsfólks sé þess eðlis að nýbök-
uðum foreldrum þyki auðvelt að nálgast
það með spurningum og hjálparbeiðnir.
Ellefu konur er þáðu heimaþjónustu
tjáðu ánægju sína með Hreiðrið og
þjónustuna þar, einkum vegna aðstöð-
unnar og einnig vegna þess að þeim
hentaði vel afskiptaleysið. Ein konan
sem lýsti ánægju sinni með Hreiðrið
komst þannig að orði: „Ég fékk mjög
góða þjónustu í Hreiðrinu, en Ijósmœð-
urnar voru ekkert að skipta sér af okkur
(sem mér fannst mjög gott). “ Þessar at-
hugasemdir að ofan minna á mikilvægi
þess að ávallt sé tekið mið af einstak-
lingsbundnum þörfum kvenna fyrir
fræðslu og þjónustu (Hodnett, 1989,
Hillan, 1992).
Almennt lýstu konurnar mjög já-
kvæðum viðhorfum til heimaþjónust-
unnar í opinni spurningu sem eru styðj-
andi við þær niðurstöður sem kvarðarnir
þrír sýndu. í samanburði við sjúkrahús-
þjónustu þá er nokkuð tryggt að í
heimaþjónustunni er um samræmda og
einstaklingshæfða fræðslu að ræða þar
sem henni er sinnt af einni ljósmóður
hverju sinni. Þetta þýðir væntanlega
meiri stöðugleika í þeim ráðleggingum
sem konurnar fá sem síðan ýtir undir
sjálfsöryggi foreldra við unrönnun barns
(McCourt, 1998). Þá hafa rannsóknir
bent á fleiri kosti heimaþjónustunnar
sem í ljósi athugasemda kvennanna
gætu skýrt að hluta jákvæðari viðhorf
kvenna í þessari rannsókn til heima-
þjónustunnar í samanburði við sjúkra-
húsþjónustu. Konurnar ná að hvílast
betur í eigin umhverfi í samanburði við
erilsamt umhverfi sængurlegudeildanna,
auk þess sem þeirn finnst kostur að vera
í stuðningsríku umhverfi fjölskyldunnar.
Þátttaka föður við umönnun barnsins
verður almennt meiri og tengslamyndun
fjölskyldumeðlima við barnið betri
(Brown o.fl. 2002). Ennfremur hefur
verið bent á að heimili fjölskyldunnar
geri foreldra oft móttækilegri fyrir
fræðslunni þar sem þeir hafa sjálfir
fengið tækifæri til að axla ábyrgð á
barninu auk þess sem fleiri meðlimir
Ijölskyldunnar fá tækifæri til að meðtaka
fræðsluna. (Harrison, 1990, Mendler,
Scallen, Kovtun, Balesky og Lewis,
1996). Þetta samræmist einmitt niður-
stöðum þessarar rannsóknar þar sem
þættir eins og samvera með maka/-
fjölskyldu og vellíðan í eigin umhverfi
réði rnestu unr ákvörðun kvennanna um
snemmútskrift og heimaþjónustu.
Ætla má að svipaðir þættir hafi áhrif
á niðurstöður í öllum kvörðunum þrem-
ur, FRÆÐSLA, ÞJÓNUSTA og
ÁNÆGJA og verður því ekki fjallað
sérstaklega um niðurstöður þjónustu
eða ánægjukvarðanna.
Viðhorf kvenna til fyrirkomulags
heimaþjónustunnar voru rnjög jákvæð
og þó svo að fram komi einstaklings-
bundið mat á því hve nrargar heimsókn-
ir konurnar þurfa þá eru þær almennt
ánægðar með fjölda og tímalengd
vitjana í heimaþjónustunni. Niðurstöð-
urnar benda til þess að áfram skuli
bjóða uppá heimaþjónustu ljósmæðra í
þeirri mynd sem nú er og eins og fram
hefur komið hér að framan eru konur
almennt nrjög ánægðar með þennan
valkost i þjónustu til rnæðra og fjöl-
skyldna eftir barnsfæðingu. Þar sem
Qöldi vitjana til hverrar konu spannar
frá 5 upp í 14 vitjanir og er að meðaltali
7,4 má álykta að sá hámarksfjöldi
vitjana sem samningur við Tryggingar-
stofnun gerir ráð fyrir megi ekki vera
minni og er greinilegt að nokkuð er um
það að ljósmæður sinna konunr og fjöl-
skyldum umfrarn þann tíma sem þær fá
greitt fyrir þ.e. með rneira en 8 vitjun-
um.
Notagildi - framtíðar
rannsóknir
I sængurleguþjónustu geturn við greini-
lega gert betur og er mikilvægt að nýta
þá gagnrýni sem þjónustan fær m.a. í
þessari rannsókn, á uppbyggilegan hátt.
Skoða þarf nreðal annars hvort þjón-
ustan er nægilega einstaklingshæfð og
hugsanlegt er að þörf sé á því að gera
átak í því að samræma þá fræðslu og
þær leiðbeiningar sem foreldrum eru
veittar í þessari þjónustu. í Hreiðrinu er
mikilvægt að gæta að því að áherslur á
sjálfshjálp foreldra og mikilvægi þess
að skapa fjölskyldunni næði leiði ekki
út * afskiptaleysi og er nauðsynlegt að
haga þjónustunni þannig að foreldrum
finnist að þeir hafi greiðan aðgang að
staifsfólkinu þann stutta tíma sem þeir
dvelja á deildinni. Niðurstöður rann-
sóknarinnar minna á mikilvægi þess að
meta ávallt einstaklingsbundnar þarfir
foreldra fýrir þjónustu og stuðning.
1 framhaldi af þessari rannsókn væri
áhugavert að kanna viðhorf ljósmæðra
til þeirrar þjónustu sem veitt er eftir
fæðtngu t.d. þeirra fræðsluþátta er þær
telja mikilvæga og einnig til þeirrar
starfsaðstöðu sem þeim er búin, bæði á
sængurlegudeildum og einnig í heirna-
þjónustunni.
Abstract
The first week postpartum at home or
in hospital:
Mothers perception of care
Author:
Hildur Sigurðardóttir, Assistant
Professor, Midwife MS,
University of Iceland
The purpose of this comparative corre-
lational study was to evaluate mother 's
perceptions of postpartum care during
the first week. The intention was to
compare the care during a longer hos-
pital stay with midwifery home care
following early discharge from
hospital. The sample represents as
systematic sampling of four hundred
women who delivered in the period of
September to December 2002 at the
University Hospital, Landspitalinn.
Two hundred women were selected from
each group and the response rate was
62% (n=124) in the group of longer
hospital stay and 67% (n=134) in the
group of home care after early
discharge.
The instrument used was a ques-
tionnaire designed by the author and a
part of it was translated and adapted
from Elaine Carty's and Ellen Hod-
nett's questionnairs. The instrument
included questions on demographic
data, mothers perception of provided
care, for example, informational sup-
port (informational scale), satisfaction
of care (satisfaction scale) and their
attitude towards the content of service
provided (service scale). Also there
were some more specified questions for
each group. For comparision of demo-
graphic data t-tests and chi-squared
tests were used. Factor analysis was
carried outfor each scale showing high
internal correlation and all items
loading on only one factor for each of
the three scales: information, satisfac-
tion and service. Mean scores were
used, comparing perception of care
between the two groups. Whereas the
distribution of data was not normal the
nonparametic test Mann-Witney was
used.
Looking at demographical data
there was no statistical difference
between the two groups with regard to
age, marital status or education.
Howevei; there were significantly, more
primiparas in the group of women
26 Ljósmæðrablaðið nóvember 2004