Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 25

fræðslu eftir þjónustuformum? Það sem
kemur verulega á óvart í þessari rann-
sókn er að þættir eins og mismunandi
einkenni úrtaks, ijöldi ljósmæðra sem
koma að umönnun og fjöldi legudaga
virðast ekki vera ráðandi áhrifaþættir
hér. Það virðist sem sagt ekki vera að
þættir eins og til dæmis tegund fæðing-
ar s.s. keisarafæðing eða erfið fæðinga-
reynsla hafi ráðandi áhrif á það hvernig
konurnar skynja þjónustuna. Svör við
opinni spurningu sem gaf þátttakendum
rannsóknarinnar möguleika á að tjá
viðhorf sín frekar og koma með tillögur
um breytingar endurspegla óneitanlega
sterk skilaboð um óánægjuraddir. Áber-
andi var í hópi kvenna af sængur-
legudeild að þær kvörtuðu undan mis-
vísandi skilaboðum í veittri fræðslu,
tímaleysi ljósmæðra og aðstöðuleysi til
hvíldar á deildinni. Eftirfarandi eru
dæmi um athugasemdir kvennanna:
Dæmi um athugasenidir vegna mis-
vísandi skilaboða/misræmi í veittri
fræðslu:
„... Mjög mikilvœgt er aö mínu mati
að fá ekki misvísandi skilaboð frá
starfsfólki fyrstu sólahringana. Ég fékk
að minnsta kosti þrjár Ijósmœður sem
höfðu ólíkar skoðanir á þvi hvernig til
dœmis œtti að standa að brjóstagjöf... “
„... Sem nýbakaðri móður fannst
mér óþœgilegt að fá mismunandi upp-
lýsingar frá Ijósmœðrum um hvað vœri
best jýrir barnið þegar ég þurfti að gefa
því ábót. Kenningarnar sem þær hafa
eru mismunandi.... “
Engin Ijósmóðir veit hver er búin
að frœða svo engin fræðir mann um neitt
nenia sé leitað sérstaklega eftir því... “
Dæmi um athugasemdir vegna
tímaleysis Ijósmæðra/hjúkrunarfræð-
'nga og aðstöðulcysi til hvíldar: „...
h-g dvaldi í 5 daga á sœngurkvenna-
deild eftir keisara. Alla dagana var
mikill erill á stofunni allan daginn og
CÁ' hvíldist því miður ekki neitt... “
„... Ég var á fjögurra manna stofu í
fyrstu - það œtti ekki að bjóða neinum
UPP á slíkt - konur og börn misjafnlega
statt - örþreyttar og vildu sofa vs konur
með heimsóknir frá 14 til 21. Einn
versti sólahringur lífs míns... “
Leyja mæðrum að fá meiri hvíld. Ég
fékk enga hvíld inni á spítalanum því ég
fékk enga aðstoð frá starfsfólki. Var upp-
gefin og ósojin þegar ég kom heim... “
••■■■ Stuðningur var ekki góður. Eini
stuðningurinn sem ég fékk var frá öðr-
Um sjúklingum sem eins var ástatt fyrir.
Stuðningi þarf að breyta, vera meiri og
Persónulegri... “
„ Viðmótið, þjónustan og aðstaðan
var jyrir neðan allar hellur... “
„... Ég átti mjög bágt að hafa engan
hjá mér og það var mikið að gera hjá
fólkinu sem var að vinna og fékk ég
eiginlega enga athygli. En það sem ég
hefði þurft var að hafa einhvern hjá
mér og þá sérstaklega manninn minn til
að halda í höndina á mér.... “
„... Enginn gaf sér tíma til að vita
hvernig manni liði eða hvernig
gengi... “
„... A sœngurlegudeild var okkur
kennt að baða og hreinsa naflastúf, allt
og sumt.... “
„... Hún náði að grœta mig ítrekað
með hryssingslegu viðmóti og sœrandi
orðum á þessum viðkvæma tíma. Af
þessum sökum er reynsla mín því miður
neilcvœð.... “
„... Ef móðir hefur farið í keisara
fœr hún strax meiri umönnun eins og
gefur að skilja en það má ekki gleyma
þeim sem þurfa andlegan stuðning... “
„... Að lokum þá skal ég segja að
sœngurlegan á Lsp. var ömurleg á allan
hátt og ef ég hefði verið í betra ástandi
líkamlega og andlega þá hefði ég
hlaupið út hið fyrsta eða að maðurinn
minn hefði .bjargað 'mér heim... “
„... Eins og sést á svörum mínum var
vera mín á kvennadeildinni ömurleg í
alla staði, starfsfólkið var ókurteist,
frekt, óvingjarnlegt og dónalegt. Þau
virtu engan.. “
Óneitanlega hafa þessi brot úr at-
hugasemdum kvennanna sláandi áhrif
og vekja upp spurningar um það hvort
mismunur á viðhorfum til fræðslu eftir
rannsóknarhópum skýrist að einhverju
leyti af þessum þáttum þ.e. misvísandi
og ómarkvissri ffæðslu, tímaleysi
starfsfólks og erfiðri aðstöðu fyrir kon-
urnar til hvíldar og persónurýmis.
Mögulegt er að deildin hafi verið illa
sett á þessum tíma varðandi mönnun
eða líðan starfsfólks sem að einhverju
leyti hafi endurspeglast í viðmóti þess
og þjónustu. Aðrir rannsakendur hafa
bent á að vinsamlegt viðmót starfsfólks
hafi mikið að segja varðandi upplifún
kvenna af dvöl á sængurlegudeild. Ef
viðmót er hvetjandi og starfsfólk til-
finninganæmt, lýsa sængurkonur
ánægju með dvöl á deildinni þrátt fyrir
að þær hljóti ekki alla þá aðstoð sem
þær hefðu óskað (Tarkka og Paunonen,
1996). Fagleg færni ljósmæðra er kon-
unum mikilvæg en þær sem eru þakk-
látastar ljósmæðrum lýsa þeim þannig:
„höfðu tíma fyrir mig“ eða „voru til
staðar“ (Fraser, 1999).
Umljöllun rannsakenda um óánægju
kvenna með dvöl á sængurlegudeildum
hefur einkennst nokkuð af þeim þáttum
sem fram koma í athugasemdum
kvennanna í þessari rannsókn þar sem
konur kvarta undan tilfinningalausum
viðbrögðum við óskum um aðstoð,
starfsfólk sé of störfum hlaðið og að
skorti á samræmi í fræðslu, leiðsögn og
vinnubrögðum (McCourt, Page, Flewi-
son og Vail, 1998; Ball, 1994; Fraser,
1999). Þó svo að ætla mætti að fjöldi
ljósmæðra hafi mikið að segja varðandi
það að fræðsla og þjónusta sé sem
markvissust að þá skiptir sennilega
meira máli að sú fræðsla sem veitt er sé
samræmd og einstaklingshæfð þannig
að ljósmæður séu sammála um það
hvaða leiðbeiningar þær veiti og að
ávallt sé tekið mið af einstaklings-
bundnum þörfurn kvenna (Hodnett
1989, Hillan, 1992).
í hópi kvenna er þáðu heimaþjón-
ustu tjáðu 26 konur þar af 23 er legið
höfðu á Hreiðrinu, óánægju sína með
sjúkrahúsdvölina á einhvern hátt, en
þessar konur dvöldu að hámarki 36 klst
á sjúkrahúsinu. Það sem helst var kvart-
að yfir var afskiptaleysi starfsfólks.
Dæmi um afskiptalcysi starfsfólks:
„ Ungar konur eru ekki nœgilega
fróðar eða heilsuhraustar til að vera
sendar inn á eitthvað herbergi og lok-
aðar þar inni án nokkurra afskipta
fyrsta sólarhringinn eftir fœðingu. “
„... Einnig fannst mérfólk mjög af-
skiptalaust í Hreiðrinu. Eins og þið
sjáið á svörum mínum þá var ég alls
ekki ánœgð þar. Mér fannst ég ekki já
neinn stuðning, litla umhyggju og mjög
litla fræðslu. Það var ekki jýrr en Ijós-
móðirin kom heim að mér voru gefnar
upplýsingar og sýnd umhyggja. “
„A Hreiðrinu sá ég varla nokkuð
starfsfólk. Þurfti að leita það uppi ef
eitthvað var. Kannski vegna þess að
það gekk allt ágætlega og ég var dug-
leg. Hefði ég bara verið óframfœrin
hefði þetta verið mjög slæmt... “
„...Öll aðstaða í Hreiðrinu er til
jýrirmyndar en mér og mínum var
nœstum ekkert sinnt og ef ég kallaði
eftir aðstoð þá leið langur tími áður en
hún kom og að viðkomandi virtist
hvorki hafa mikinn áhuga né tíma til að
sinna mér. Þetta var mjög erfitt, þetta
var fýrsta barn og ég mjög óörugg... “
Ein konan lýsti með löngum texta
óánægju sinni og biturleika út í af-
skiptaleysi er hún fann fyrir á Hreiðr-
inu, jafnvel þó hún hafi leitað eftir
hjálp. Hún sagði m.a.: „Sá stuðningur
Ljósmæðrablaðið nóvember 2004 25