Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 24

(7,3%). Með t-prófi kom í ljós að
vandamál hjá móður eða barni höfðu
ekki marktæk áhrif á meðalstig kvarð-
anna eða viðhorf kvennanna til þjónust-
unnar (P> 0,05).
Lengd sjúkrahúsvistar
Dvalartími kvennanna á sængurlegu-
deildinni var að meðaltali 5 dagar en
spannaði frá einum upp í tuttugu og
einn dag. Meirihluti kvenna taldi dvöl-
ina hæfilega langa (75,8%) og aðeins
minnihluti taldi hana of stutta (8,1%)
eða of langa (16,1%). Á mynd 9 má sjá
nánar dreifingu dvalartímans og við-
liorf kvenna til hans.
Lengd dvalartíma hafði ekki mark-
tæk áhrif á meðalskor kvarðanna
þriggja eða viðhorf kvennanna til þjón-
ustunnar.
Samvera móður og barns á sœngur-
legudeild: í flestum tilfellum sögðu
konurnar að barnið hefði dvalið oftast
(44,4%) eða alltaf (40,3%) inni á sönru
stofu og þær. Aðeins í 6,4% tilfella
dvaldi barnið sjaldan og í 7,3% tilfella
aldrei inni á sömu stofu. Hér er ekki
raunhæft að skoða tölfræðileg áhrif þar
sem í langflestum tilfellum nutu mæð-
urnar samveru með bömunum og því
ólíklegt að þessi þáttur hafi liaft áhrif á
meðalskor kvarðanna.
Fjöldi ljósmæðra sem komu að um-
önnun kvennanna: Meðalfjöldi ljós-
rnæðra sem kom að umönnun kvenn-
anna var sex en fjöldi ljósmæðra sem
annaðist hverja konu spannaði frá
tveimur upp í fjórtán. Fjöldi ljósmæðra
við umönnun hafði ekki marktæk áhrif
á meðalskor viðhorfakvarðanna.
Mynd 9
Lengd sjúkrahúsdvalar og
viðhorf kvenna til dvalartímans
Lengd dvalar á sjúkrahúsi eftir fæðingu/dagar
Fyrri barneign: hlutfall frumbyrja
og fjölbyrja: Hlutfall frumbyrja og fjöl-
byrja var nokkuð jafnt eða 53,2% frum-
byrur og 46,8% fjölbyrjur. Frumbyrjur
voru marktækt óánægðari með fræðslu
tengdri helstu einkennum um heilsu-
farsvandamál barns og helstu einkenn-
um um heilsufarsvandamál móður (P<
0,05). Marktækur munur kom einnig
fram á viðhorfum til þess tilfinninga-
lega stuðnings sem konunum var veittur
eftir því hvort um ræddi frumbyrjur eða
fjölbyrjur (P<0,05). Um helmingur
frunrbyrjanna á móti um 27% fjölbyrja
var frekar eða mjög óánægður með
veittan tilfinningalegan stuðning.
Umræður
Þegar niðurstöður þáttagreininga við-
horfakvarðanna eru skoðaðar og um-
ræða um réttmæti rannsóknarinnar er
dregin fram má benda á eftirfarandi
styrkleika og veikleika sem áhrif hafa á
alhæfingargildi niðurstaðna. Þátttaka í
rannsókninni sem er 63-67% er mjög
góð sérstaklega með tilliti til þess að
um póstkönnun er að ræða og þegar
miðað er við íjölda mælibreyta telst úr-
taksstærð fyrir þáttagreininguna einnig
viðunandi. Innbyrðis fylgni á rnilli
mælibreyta í hverjum kvarða er mjög
há og einnig þáttahleðslur þeirra á einn
þátt fyrir sérhvern kvarða sem hvort
tveggja styður réttmæti kvarðanna og
þá ákvörðun að nota meðalskor við úr-
vinnslu niðurstaðna. Mikilvægt er þó
að hafa i huga að sú staðreynd að dreif-
ing meðalstiga fyrir hvern kvarða er
skekkt gæti skýrt að hluta til niður-
stöður þáttagreiningarinnar og þvi
hefði stærra úrtak sennilega verið æski-
legt þannig að normaldreifing næðist
frekar.
1 ljós kemur að rannsóknarhóparnir
tveir eru mjög sambærilegir með tilliti
til bakgrunns og áhrifa annarra breyta á
meginniðurstöður. Þrátt fyrir að hlut-
fallslega fleiri frumbyrjur séu í hópi
kvenna af sængurlegudeild og að frum-
byrjur hafi niælst hlutfallslega óánægð-
ari með þjónustuna kom í ljós með
fjölbieytugreiningu að sá þáttur hefúr
ekki ráðandi áhrif livað varðar mark-
tækan mun á milli hópa. Það styrkir
einnig niðurstöður rannsóknarinnar að
frarn kemur samræmd niðurstaða úr öll-
urn kvörðunum þremur þar sem niður-
stöður styðja þá ályktun að konur er
þiggja heimaþjónustu ljósmæðra hafa
marktækt jákvæðari viðhorftil þjónust-
unnar en konur sem dvelja lengur á
sængurlegudeild.
Urtakið endurspeglar breiðan aldurs-
hóp þar sem þátttakendur eru á aldrin-
um 16 - 44 ára og ætti að gefa góða
mynd af íslenskum konum með tilliti til
aldurs einkurn þar sern fram kemur góð
nornraldreifing á aldri þátttakenda.
Meðalaldur kvennanna í heildarúrtak-
inu var 31 ár sem er aðeins hærri en
meðalaldur þýðisins sem var 29,3 ár
samkvæmt upplýsingum Hagstofu Is-
lands um aldur kvenna er fæddu barn á
íslandi árið 2003. Ef úrtakið er skoðað
miðað við hjúskaparstöðu virðist vera
að hlutfall einstæðra mæðra sem er 7%
sé frekar lágt miðað við tölur frá Hag-
stofu íslands en um það bil 16% kvenna
er fæddu börn þetta ár voru einstæðar
mæður (www.hagstofa.is). Hugsanlegt
er að einstæðar mæður hafi síður haft
aðstöðu til þess að taka þátt í rann-
sókninni. Sambærileiki á bakgrunni
rannsóknarhópanna gerir samanburð á
viðhorfum til þjónustunnar eftir hópum
trúverðugan.
Viðhorf kvenna til þjónustu ljós-
mæðra fyrstu vikuna eftir fæðingu virð-
ast almennt vera frekar jákvæð. Þeir
ffæðsluþættir sem virðast skila sér best
í báðum hópunum eru fræðsla um
brjóstagjöf, næringu, umhirðu og út-
skilnað barns. Þeir þættir sem koma
verst út í báðunr hópunum eru: Fræðsla
um helstu einkenni heilsufarsvanda-
mála barns eða móður, slysavarnir ný-
bura, aðlögun íjölskyldumeðlima að
nýja barninu, líkamsþjálfun/styrktaræf-
ingar móður, grindarbotnsæfingar, kyn-
líf og getnaðarvarnir.
Viðhorf til veittrar fræðslu virðast
áberandi jákvæðari á meðal kvenna er
njóta heimaþjónustunnar. Eins og
normaldreifing meðalskora fyrir
fræðslu á sængurlegudeild sýnir þá
virðist vera að jafnaði svipaður fjöldi
kvenna sem er frekar eða mjög
óánægður með veitta fræðslu og sá
fjöldi sem er frekar eða mjög ánægður.
Þegar skoðað er hlutfall svörunar fyrir
hvern fræðsluþátt í báðum hópunum
kernur í ljós að við alla fræðsluþættina
er áberandi mun hærra hlutfall kvenna í
heimaþjónustu sem merkja við svar-
möguleikann mjög ánægð. Þegar gát-
listi heimaþjónustunnar er skoðaður í
samanburði við svör kvennanna kemur
einnig í ljós að þeir fræðsluþættir sem
konur eru síður ánægðar með eru þeir
þættir sem ekki eru á þessum lista
þannig að svo virðist vera sem gátlist-
inn hafi hvetjandi áhrif á veitta fræðslu
ljósmæðra (Bima Málmfríður Guð-
mundsdóttir, Sonja Guðbjörg Guðjóns-
dóttir og Unnur Ósk Björnsdóttir,
2003).
Hvað skýrir þann mun sem fram
kemur á viðhorfum kvenna til veittrar
24 Ljósmæðrablaðið nóvember 2004