Ljósmæðrablaðið - 15.06.2005, Blaðsíða 9

Sólarupprás í Tasiilaq. Glittir í gult sjúkrahúsið í jjarska
Þrátt fyrir nokkuð harðan ágang Evr-
°Pubúa hefur Grænlendingum tekist að
varðveita tiltekna þætti í upprunamenn-
lngu sinni. Það eru engar ýkjur að á
Grænlandi er enn að finna sérlega
sterkan samhljóm manneskjunnar með
náttúrunni; hafið, ísinn, Ijöllin og fjöl-
^reytileg veiðimenning leika enn ntikil-
ýæg hlutverk i hversdagslífi þorpsbúa.
Á ýmsan hátt er hins vegar ljóst að
dönsk yfirráð og leifar af evrópskri
heimsvaldastefnu hafa markað djúp
spor í grænlenskt samfélag og margvís-
*egar myndir þess sjást víða.
^arkmið og málleysi
Eg setti mér það markmið fyrir þetta
ferðalag að reyna að fá raunverulega
'nnsýn inn í það hvernig konur á Græn-
landi upplifa barneignarferlið. Ég var
auk þess spennt að vita hvernig starf
Ijósmóður á svo einangruðum stað,
Qarri tæknivæddri „siðmenningu“, væri
él'kt starfi ljósmóður á LSH. Fyrsta
nindrun mín í því að öðlast þessa inn-
sýn voru tungumálaerfiðleikar. Þrátt
fyrir að ég hefði heyrt að grænlenskar
konur töluðu litla dönsku kom það mér
1 opna skjöldu að flestar þeirra skildu
nanast enga dönsku, og því yngri sem
konurnar voru þeim mun lélegri voru
í dönskunni. Þetta hafði það i for
með sér að maður var nær alveg háður
túlk í starfi sínu, en hann var því ntiður
ekki alltaf til staðar. Þótt ég hefði
brennandi áhuga á að heyra reynslusög-
ur þessara kvenna, og legði mig alla
fram við að ná sambandi og hlusta, verð
ég að viðurkenna að á túlkalausum
stundum var ég sérlega þakklát fyrir hin
verkhæfðu störf sem felast í hinu al-
menna ljósmóðurstarfi. Það að stixa
þvag, mæla legbotnshæð og blóðþrýst-
ing og hlusta eftir fósturhjartslætti i
málleysi mínu í mæðravernd tók allt í
einu á sig mun þýðingarmeiri og dýr-
mætari mynd en ella. Það var þó aug-
ljóst að konurnar voru vanar þessu mál-
leysi á báða bóga og þær tóku rnér jafn-
an vel, voru vinalegar og brosmildar.
Með tímanum varð það mér hins vegar
iðulega umhugsunarefni hversu niður-
lægjandi hin sterku dönsku ítök í sam-
félaginu hljóti að vera til lengdar, þótt
auðvitað hljóti að fylgja þeim bæði
kostir og gallar. Sem dæmi má nefna að
grunnskólinn í bænum er fyrst og
fremst rekinn af dönskum kennurum
sem tala ekki grænlensku, og hafa því
afar takmarkaða möguleika á að ná til
nemenda sinni og íbúa bæjarins þar
sem móðurmálið er grænlenska. Eins
konar málleysi er því í raun algengt frá
unga aldri, og það er ef til vill skýring-
in á því hvers vegna grænlensku kon-
urnar sem ég kynntist virtust ekki kippa
sér svo mikið upp við almenna tján-
ingarörðugleika.
Spítalaumhverfið
Á spítalanum i Tasiilaq er ein sjúkra-
deild. Mér fannst andrúmsloft spítalans
notalegt og leið eins og hugsað væri vel
um sjúklingana. Fæðingarstofan og
mæðraverndin hafa aðsetur á sjúkra-
deildinni og er yfirbragð þessara
tveggja stofa mjög sjúkrahúslegt. Allir
starfsmenn sjúkrahússins sem hafa
„æðri menntun“ eru danskir, en fjórir
sjúkraliðar (sygehjælper og föde-
hjælper) eru grænlenskar og tala þær
allar lýtalausa dönsku. Sú menntun sem
þær hafa er þriggja ára starfsnám, sem
m.a. felst í þjálfun við fæðingahjálp.
Þrjár þeirra sinna fæðingum og taka
bakvaktir til móts við Susanne. í gegn-
um árin hefur yfirleitt verið dönsk ljós-
móðir á spítalanum, en þó hafa alltaf
komið tímabil inn á milli þar sem græn-
lensku ljósmæðurnar (födehjælper)
bera ábyrgð á fæðingunum í samráði
við vakthafandi lækni. Þessar græn-
lensku ljósmæður hafa því ágæta þjálf-
un í því að taka á móti börnum.
Aðstæður í Tasiilaq hvað varðar
bráðaþjónustu fyrir barnshafandi konur
Ljósmæðrablaðið júní 2005 9