Ljósmæðrablaðið - 15.06.2005, Blaðsíða 40

SAMEIGINLEG YFIRLÝSING UM 3 STIG FÆÐINGAR
Sameiginleg yfirlýsing Alþjóðasamtaka Ijósmæðra (ICM) og
Alþjóðasamtaka kvensjúkdóma- og fæðingarlækna (FIGO) 2003.
Meðferð þriðja stigs
fæðingar til að koma í veg fyrir
blæðinsu eftir burð
ICM (International Confederation of
Midwives) og FIGO (Federation
Internationale de Gynecologie et
Obstctriquc) eru lykilaðilar í al-
heimsátaki um aukið öryggi í fæðing-
um sem ncfnist „Safe Motherhood“.
Tilgangur þess er að draga úr
mæðradauða og veikindum mæðra
hvarvetna í heiminum. Stefnuyfirlýs-
ing samtakanna um þetta verkefni
felur í sér sameiginlegar skuldbind-
ingar til að stuðla að heilbrigði,
mannréttindum og velferð allra
kvenna, sérstaklega þeirra sem eru í
mestri hættu á að deyja eða veikjast
vegna barnsburðar. FIGO og ICM
styðja inngrip sem sannast hefur að
eru áhrifarík og sem með réttri notk-
un og upplýstu samþykki geta dregið
úr dánartíðni mæðra og minnkað
veikindi fæðandi kvenna í heiminum.
Alvarleg blæðing á meðgöngu eða
eftir fæðingu er ein megin ástæða
mæðradauða í heiminum, einkum við
eða fljótlega eftir fæðinguna. Meira en
helmingur alls mæðradauða verður inn-
an 24 klukkustunda frá fæðingu, yfir-
leitt vegna mikillar blæðingar. Hver og
ein þunguð kona getur lent í lífshættu
vegna mikils blóðmissis við fæðingu.
Konum sem þjást af blóðleysi er sér-
staklega hætt, þar sem þær þola jafnvel
ekki vægan blóðmissi. Fylgjast þarf
náið með öllum konum fyrstu klukku-
stundirnar eftir fæðingu og ef nauðsyn-
legt er veita meðferð til að koma þeim í
líkamlegt jafnvægi.
Eftir að hafa farið yfir þau gögn sem
fyrir liggja um meðferð þriðja stigs fæð-
ingar, eru FIGO og ICM sammála um að
sannað sé að virk meðferð á þriðja stigi
fæðingar dragi úr tilvikum afbrigðilegra
blæðinga eftir burð (postpartum hemorr-
hage), magni blóðmissis og fjölda þeirra
sem þurfa á blóðgjöf að halda.
Því ætti að bjóða konum virka
meðferð á þriðja stigi fæðingar þar
sem það dregur úr hættu á blæðingu
eftir burð vegna samdráttarleysis í
legi.
Virk meðferð á þriðja stigi fæðingar
samanstendur af inngripum sem ætluð
eru til að auðvelda fylgjufæðingu með
því að auka samdrætti í leginu og koma
í veg fyrir afbrigðilega blæðingu eftir
burð með því að varna samdráttarleysi í
legi. Hefðbundnu þættirnir eru m.a. að:
• Gefa samdráttarörvandi lyf.
• Beita stjórnuðu naflastrengstogi.
• Nudda legið eftir fylgjufæðingu eins
og þörf er á.
Hver sá sem er viðstaddur fæðingu
þarf að hafa þá þekkingu, hæfni og
dómgreind sem nauðsynleg er til að
beita virkri meðferð á þriðja stigi fæð-
ingar, ásamt aðgangi að nauðsynlegum
úrræðum og búnaði.
í þessu samhengi hafa fagsamtök í
hverju landi mikilvægu og sameigin-
legu hlutverki að gegna í:
• Málsvörn fyrir að konur fái umönn-
un fagfólks við fæðingu.
• Utbreiðslu þessarar yfirlýsingar til
allra meðlima fagfélaga heilbrigðis-
starfsfólks, til að greiða fyrir ffam-
kvæmd yfirlýsingarinnar.
• Fræðslu til almennings um nauðsyn
þess að koma í veg fyrir og með-
höndla blæðingu eftir barnsburð.
• Birtingu yfirlýsingarinnar í fagtíma-
ritum, fréttabréfúm og á vefsíðum á
starfsvettvangi lækna, ljósmæðra og
fæðinga- og kvensjúkdómalækna.
• Skoða hvort lagaleg mörk eða aðrar
hindranir torveldi fyrirbyggjandi
meðferð og rétta meðhöndlun á
blæðingu eftir barnsburð.
• Taka virka meðferð á þriðja stigi
fæðingar inn í klínískar leiðbeining-
ar og verklagsreglur, eins og við á.
• Bæta virkri meðferð á þriðja stigi
fæðingar inn í námsefni fyrir allt
fagfólk sem kemur að fæðingum.
• Samstarfi við lyfjaeftirlit, löggjafa
og aðra stefnumótandi aðila til að
tryggja að fúllnægjandi birgðir af
samdráttarörvandi lyfjum og
sprautubúnaði séu til staðar.
Meðferð þriðja stigs fæðing-
ar til að varna blæðingu eft-
ir burð:
Hvernig nota skal samdráttarörv-
andi lyf
• Innan mínútu eftir fæðingu barns,
ætti að þreifa kviðinn til að útiloka
fleiri börn og gefa síðan oxýtósín, 10
einingar, í vöðva. Oxýtósín er æski-
legra en önnur samdráttarörvandi lyf
af því það er virkt 2-3 mínútum eftir
gjöf, hefúr lágmarks aukaverkanir og
má gefa öllum konum.
• Ef oxýtósín er ekki til staðar, er hægt
að nota önnur samdráttarörvandi lyf
eins og: ergómetrín 0,2 mg í vöðva,
blöndu oxýtósíns og ergómetríns
(Syntometrine®) (1 lykja/ampúlla)1
vöðva eða mísóprostól (Cytotec®)
400-600 míkróg gefið um munn.
Aðeins ætti að gefa mísóprostól uffl
munn ef aðstæður eru þannig að ör-
ugg gjöf og/eða viðunandi geymslu-
aðstæður fyrir oxýtósín eða ergó-
metrín í sprautuformi eru ekki til
staðar.
• Samdráttarörvandi lyf þarf að geyma
við réttar aðstæður:
• Ergómetrín: við 2-8°C, fjarri ljósi
og má ekki frjósa.
• Mísóprostól: við herbergishita, 1
lokuðum umbúðum.
40 Ljósmæðrablaðið júm' 2005