Ljósmæðrablaðið - 15.06.2005, Blaðsíða 32

inga er ef mælingin er gerð á enni, en í
rannsókninni voru bomar saman
blossamælingar sem gerðar voru á enni,
bringubeini, hné og fæti. Niðurstöður
þessarar rannsóknar samræmast niður-
stöðum Rubatelli o.fl. (2001) varðandi
áreiðanleika blossamæla til skimunar á
gulu.
Gígja Guðbrandsdóttir (2003) kann-
aði nákvæmni húðmælingar (blossa-
mælingar) á gallrauða hjá nýburum og
komst að þeirri niðurstöðu að Bili-
Check™ mælirinn er nákvæmur þegar
gallrauði í blóði barnsins er á bilinu
150-200 gmol/L. í ljósi þeirra niður-
staðna mæla Gígja og leiðbeinendur
hennar með því að ef BiliCheck™
mælirinn sýnir gildi sem er hærra en
250 (imol/L beri að mæla þéttni
gallrauða í blóði barnsins.
MEÐFERÐ
Ljósameðferð
Þegar grípa þarf til meðferðar við gulu
er ljósameðferð sú meðferð sem mælt
er með í dag. Á íslandi fer ljósameðferð
fram á sjúkrahúsum og gegna ljósmæð-
ur mikilvægu hlutverki við slíka með-
ferð. Mikilvægt er að ljósmæður tryggi
sem bestan árangur ljósameðferðar og
hafi eftirlit með nýbura í ljósameðferð.
í grein Hey (1995) er m.a. fjallað um
ljósameðferð og bent á heimildir sem
styðja að ljósameðferð sem varir
klukkustund í senn á fjögurra klukku-
stunda fresti geti verið jafn áhrifarík og
stöðug ljósameðferð. Einnig er fjallað
um mikilvægi þess að hafa fjarlægð frá
ljósunum sem minnsta, klæða barnið
sem mest úr og koma fyrir ljósum und-
ir barninu líka með svokölluðu ljósa-
teppi (e. fibreoptic phototherapy).
Mills ogTudehope (2001) gerðu fræði-
lega úttekt á notkun ljósateppa fyrir
Cochrane gagnagrunninn og komust að
því að séu ljósateppin notuð ein og sér
geti þau verið jafn áhrifarík og hefð-
bundin ljósameðferð hjá fýrirburum en
ekki eins áhrifarík hjá fullburða börn-
um. Séu þau hins vegar notuð ásamt
hefðbundinni ljósameðferð verður ár-
angurinn betri en af hefðbundinni
ljósameðferð eingöngu og á það við
bæði um fyrirbura og fullbura nýbura.
Stuðningur við brjóstagjöf, þurr-
mjólkurábót eða sykurvatn?
Hvort sem grípa þarf til ljósameðferðar
eða ekki er mikilvægt er að tryggja
næga fæðuinntekt. Ef um er að ræða
nýbura sem eingöngu er á brjósti ætti
fyrst og fremst að reyna aðferðir sem
örva mjólkurframleiðslu svo sem tíðar
gjafir, handmjólkun, notkun mjaltavéla
og þá notkun hjálparbrjósts við gjafir.
Mikilvægt er að fylgjast með réttu sogi
og stellingu við brjóstagjöf. Þegar þess-
ar aðferðir duga ekki til að tryggja
fæðuþörf nýbura má ráðleggja þurr-
mjólkurábót.
Fæða sem fer um meltingarveginn
þ.e.a.s. þurrmjólk og brjóstamjólk
dregur úr nýburagulu á fyrstu sólar-
hringunum eftir fæðingu með því að
veita nær stöðuga örvun á meltingar-
færin og þar með á þá þætti líkamsstarf-
seminnar sem fjarlægir gallrauða úr lík-
amanum. Nokkrar rannsóknir hafa hins
vegar sýnt fram á að gagnslaust er að
gefa vatn eða sykurvatn í þessum til-
gangi (Royal College of Midwives,
2002).
Gerðar hafa verið rannsóknir á áhrif-
um brjóstgjafar, þurrmjólkurgjafar og
þurrmjólkurábótar á gulu og eru niður-
stöður þeirra nokkuð misvisandi. Það
er eflaust ástæða þess að ljósmæður
hafa mismunandi skoðanir á því hvort
grípa eigi inn í bijóstagjöf með þurr-
mjólkurgjöf hjá nýbura með gulu eða
hvort barnið eigi að halda áfram að vera
eingöngu á brjósti.
í yfirlitsgrein Schwoebel og
Sakraida (1997) sem fjallar um gulu er
því haldið fram að ef gefa þurfi nýbura
ábót þá sé brjóstamjólkin besta ábótin
fyrir barn sem er á brjósti en þurr-
mjólkin best fyrir pelabarnið. Móður
sem er með barn á brjósti þarf að leið-
beina með handmjólkun eða notkun
mjaltavélar til að örva mjólkurmyndun
og mjólka ábót handa barni sínu. Með
því að gefa barni sem er á bijósti þurr-
mjólkurábót er líklegt að gallrauði
lækki talsvert hjá flestum bömum ef
tekið er mið af niðurstöðum margra
rannsókna. Hins vegar er það spurning
hvort þetta sé nauðsynlegt inngrip og
rétt að benda á að þetta getur valdið því
að móðir telur brjóstamjólkina skað-
lega eða að hún sé að skaða barnið sitt
á einhvern hátt með því að gefa því
brjóst. Auk þess verður ekki örvun á
framleiðslu brjóstamjólkurinnar á með-
an barnið þiggur ábót úr staupi eða af
pela. Ef barni er gefin þurrmjólkurábót
ætti að reyna notkun hjálparbrjósts við
gjöfina því þannig verður jafnframt
örvun á mjólkurmyndun hjá móður.
Það má ekki gleyma því að áhuga-
leysi nýburans fyrir fæðu getur verið
einkenni hækkaðs gallrauða í sermi.
Þar sem markaðslögmálið um framboð
og eftirspurn ríkir við bijóstagjöf þá
getur orðið vítahringur sem nauðsyn-
legt er að rjúfa. Þennan vítahring er
hvorki hægt að rjúfa með því að gefa
nýburanum þurrmjólk né sykurvatn.
Móðirin þarf aðstoð til að koma af stað
eða auka brjóstamjólkurframleiðslu
annaðhvort með mjaltavél eða hand-
mjólkun.
í nýlegri ítalskri rannsókn þeirra
Bertini, Dani, Tronchin og Rubaltelli
(2001) kemur fram að þeim börnum
sem eingöngu voru á brjósti var al-
mennt ekki hættara við gulu en þeim
börnum sem fengu eingöngu þurrmjólk
eða voru á bijósti og fengu þurrmjólk-
urábót. I litlunr hópi barna sem voru
eingöngu á brjósti fannst reyndar hærra
gildi gallrauða en í öðrum hópum.
Rannsökuð voru 2.174 fúllburða börn á
fyrstu dögum ævi sinnar og voru eftir-
farandi breytur skoðaðar: tegund fæðu,
fæðingarmáti, þyngdartap eftir fæðingu
í tengslum við tegund fæðu svo og
þættir hjá móður og barni sem aukið
geta áhættuna á gulu. í niðurstöðum
rannsóknarinnar kom fram að ábóta-
gjafir, hlutfall þyngdartaps, ABO blóð-
flokkamisræmi, jákvætt Coombs próf,
sogklukkufæðing og blæðing milli
beins og beinhimnu (e. cephalohema-
torna) auka verulega líkur á gallrauða í
sermi yfir 221pmol/L (12,9 mg/dL) en
fæðing með keisaraskurði og fullnægj-
andi brjóstagjöf dregur úr áhættunni á
háum gallrauða i sermi. Rannsakendur
gátu ekki skýrt hvers vegna keisara-
skurður dregur úr áhættunni. Þeim
börnum sem voru eingöngu á brjósti
var gefin þurrmjólkurábót ef þau léttust
meira en 4% eftir sólarhring eða meira
en 8% eftir tvo sólarhringa Jákvæð
fylgni var milli þess að þurfa þurr-
mjólkurábót og að mælast með
gallrauða í sermi yfir 221pmol/L (12,9
mg/dl) en neikvæð fylgni að þurfa ekki
ábót. Þetta styður þá kenningu að sé
brjóstagjöf fúllnægjandi eru ekki meiri
líkur á gulu. Niðurstaða þessarar rann-
sóknar styður ekki þá meðferð að ráð-
leggja þurrmjólkurábót en varpar hins
vegar ljósi á þá staðreynd að alltaf eru
einhver börn sem eingöngu eru á brjósti
en fá ekki nægjanlega mikla bijósta-
mjólk t.d. vegna rangrar sogtækni. Þau
eru vissulega í meiri hættu á að fá gulu
en börn sem fá þurrmjólkurábót eða
eingöngu þurrmjólk. Það virðist vera
sem svo að ónóg fæðuinntekt auki
verulega hættuna á gulu en ekki
bijóstagjöfin sem slík. Þar sem rann-
sóknin tók aðeins til nýbura á íyrstu
dögum ævinnar var ekki rannsökuð
32 Ljósmæðrablaðið júm' 2005