Ljósmæðrablaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 4

Ritstj ó ras pj al I
Á haustmánuðum hefur staða kvenna í
samfélaginu verið mikið til umræðu og
náði hámarki í tengslum við kvennafrí-
daginn 24. október síðastliðinn. Sú um-
ræða er mikilvæg fyrir Ijósmæðrastétt-
ina, því stéttin er kvennastétt og i starf-
inu felst að annast konur. Mér finnst því
við hæfi að skoða efni sem birtist nú á
síðum Ljósmæðrablaðsins út frá stöðu
kvenna.
Kvenréttindabaráttan er ofarlega í
huga fúlltrúa félags ljósmæðranema,
sem í fyrsta sinn eru nú með pistil í
Ljósmæðrablaðinu í nafni félags þeirra
Oddrúnar. Ritnefnd ákvað að leita til
þeirra og bjóða þeim að birta pistil eða
fréttir frá félaginu. Efni pistilsins er
einmitt um kvenréttindabaráttu og þar er
skoðað hvernig þróun ljósmæðramennt-
unar tengist kvennabaráttu á íslandi
Sú kynslóð kvenna sem er að eignast
börn í dag gerir kröfúr til upplýsinga og
þátttöku í ákvarðanatöku. í okkar sam-
félagi hefúr aðgengi að upplýsingum
aldrei verið betra því nú hafa nánast allir
greiðan aðgang að veraldarvefnum og
heilbrigðisþjónustu. Það kemur því á
óvart að sumar upplýsingar eru ekki svo
aðgengilegar þegar á reynir. A.m.k. var
sú raunin þegar kona ein ákvað að leita
að fræðsluefni um mænurótardeyfingar,
þá voru upplýsingar sem ætlaðar voru
almenningi ekki auðfúndnar og varð það
til þess að hún aflaði sér upplýsinga og
skrifaði grein í tímaritið Uppeldi. Hvernig
á fólk að geta tekið upplýsta ákvörðun ef
það hefur ekki haft aðgang að hlutlaus-
um og skýrum upplýsingum til að byggja
ákvörðun sína á? Það er augljóst að
þarna er verkefni sem ljósmæður verða
að vinna í. Undir það tekur höfúndur
fræðigreinar um mænurótardeyfingar, en
þar fjallar hún m.a. um deyfinguna, áhrif
hennar á ýmsa þætti í barneignarferlinu
og síðast en ekki síst mikilvægi góðrar
fræðslu. Það að halda aftur af upplýs-
ingagjöf í skjóli þess að óþarfi sé að
hræða fólk með óþægilegum upplýs-
ingum ber keim af þeirri forræðishyggju
sem ríkjandi var á árum áður. Með kven-
réttindabaráttuna í huga má hugsa sér að
með slíkri forræðishyggju sé sjálfræði
konunnar ekki virt samkvæmt eðlilegum
kröfum nútímans.
Það er líka mikilvægt fyrir okkur að
líta á fræðslu- og upplýsingaþáttinn út
frá því umhverfi dómsmála sem við lif-
um við í dag. Þannig hlýtur að skipta
miklu máli að einstaklingur hafi fengið
fúllnægjandi upplýsingar þegar hann
tekur ákvörðun um að þiggja meðferð;
án þess að undanskilja áhættu eða nei-
Valgerður Lísa
Sigurðardóttir;
ritstjóri
kvæð áhrif meðferðar. Misvísandi skila-
boð frá fagaðilum eru ekki góður grunn-
ur til að byggja ákvörðun á.
Sem fagaðilum ber okkur að hlusta á
og virða skoðanir þeirra sem þjónustuna
fá. Það er beinlínis mælst til þess í
Alþjóðasiðareglum ljósmæðra, en þar
segir: „..Ljósmæður hvetja konur til að
taka þátt í allri umræðu sem á sér stað í
samfélagi þeirra um málefni er varða
heilsugæslu kvenna og fjölskyldna
þeirra". í því hlýtur að felast að viður-
kenna og virða mismunandi skoðanir
fólks þegar það tjáir sig opinberlega um
málefni sem tengjast barneignarþjónust-
unni, en ekki brjóta þær niður af fag-
fólki. Það er einnig mikilvægur þáttur í
mati á gæðum þjónustunnar, að fá
sjónarhorn þeirra sem njóta hennar. Því
er ánægjulegt að í þessu tölublaði fáum
við einmitt að kynnast sjónarmiðum
þeirra sem eru hinum megin við borðið.
í fyrsta lagi birtist viðtal við fyrrnefnda
konu sem skrifaði grein um mænurótar-
deyfingar og fékk harkaleg viðbrögð við
því frá fagaðilum. I öðru lagi fáum við
að kynnast upplifun foreldra í fæðingar-
sögu frá námi í ljósmóðurfræði. Þar segir
kona frá reynslu sinni af fæðingu síðast-
liðið sumar þar sem þau hjónin urðu
fyrir margvíslegum truflunum og upp-
lifðu skort á umönnun vegna álags á
fæðingarstað. Hvar var eiginlega yfir-
setukonan? I enska heitinu „midwife"
felst að vera með konu. Til að geta verið
með konu þarf að hlusta á hana, hvaða
þarfir og óskir hún hefúr. Að mínu mati
verður ljósmæðrastéttin að fara að hugsa
sinn gang ef starfsaðstæður eru þannig
að við getum ekki verið til staðar fyrir
konu þegar hún þarf á okkur að halda.
Þessa saga er skýrt ákall á okkur; konan
vildi hafa ljósmóður hjá sér. Við eigum
ekki að bíða eftir fleiri sögum í þessum
dúr heldur sporna við því að konum sé
boðið upp á aðstæður eins og í sögunni
er lýst. Kannski er vert fyrir okkur að
skoða þann valkost sem lýst er í hugleið-
ingum Ijósmóður, þ.e. heimafæðingar,
en þar koma ffam niðurstöður rann-
sóknar sem styðja öryggi heimafæðinga.
Þáttur ljósmæðra í að stuðla að
ánægjulegri upplifun í bameignarferlinu
er stór. Inn á það er m.a. komið í ritrýndu
grein blaðsins að þessu sinni en þar er
fjallað um samfellda þjónustu sem raun-
hæfan valkost í barneignarferlinu. Sam-
felld þjónusta hefúr átt miklum vin-
sældum að fagna hér á landi sem annars
staðar. í greininni eru kynnt mismunandi
form samfelldrar þjónustu og teknar
saman rannsóknaniðurstöður um hvaða
áhrif hún hefúr á foreldra, ljósmæður og
barneignarferlið í heild. Án efa kemur
samantekt sem þessi til með að nýtast vel
við skipulagningu á barneignarþjónustu
ffamtíðarinnar. Að auki fáum við svo að
kynnast reynslu ljósmæðra á Vestfjörð-
um af því hvernig þær nýttu möguleika
sem skapaðist við fjölgun þeirra á svæð-
inu til að breyta umönnun kvenna þar 1
samfellda bameignarþjónustu.
Siðfræðilegar vangaveltur vekja oft
upp heitar umræður, þar sem mismun-
andi sjónarmið koma fram og er mikil-
vægt að sú umræða fái stað í blaði okkar
ljósmæðra. í blaðinu kemur laganemi
með innlegg í þá umræðu og tengir hana
m.a. við lög, siðareglur, siðffæði og
kvenréttindabaráttu.
I ljósi fyrrnefndar umræðu um kven-
réttindabaráttu er ekki úr vegi að hugsa
til baka þegar kraftmiklar konur í stjórn
Ljósmæðrafélagsins hófu útgáfú Ljós-
mæðrablaðsins árið 1922. Mig langar að
vitna hér í orð Þuríðar Bárðardóttur, þa-
verandi formanns félagsins: „Loks hefúr
fjelagið ráðist í þetta fyrirtæki, að gefa ut
blað og veit enginn okkar hver örlög þeSS
verða, - hvort króginn verður látinn logn-
ast út af úr hor og hungri, eða hvort ljos-
mæður vilja verða samhuga um að gera
sitt til að hann geti lifað“. Það má með
sanni segja að króginn hefur ekki horast
í faðmi ljósmæðra, hann hefúr dafnað
vel og er enn í vexti. Innan skarnms
verður hinn 83ja ára öldungur þ.e. Ljos-
mæðrablaðið aðgengilegt á nýjum ve
Ljósmæðrafélagsins á www.ljosmodn.is-
Það er von ritnefndar að með því skapis'
betri grundvöllur til faglegrar umræðu
um það sem ljósmæður eru að fást við- ^
Kæru ljósmæður og aðrir lesendur.
Fyrir hönd ritnefndar óska ég ykkur
gleðilegrar jólahátíðar og farsældar 3
nýju ári.
4 Ljósmæðrablaðið nóvember 2005