Ljósmæðrablaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 34

til að stýra siðferði með valdi. Ströng-
um fóstureyðingalögum íylgir beint og
óbeint tjón og verður tjónið ekki rétt-
lætt nema sýnt verði fram á að mannslíf
sé í húfi, þ.e að fóstur í móðurkviði sé
fullgild manneskja. Þetta er ótækt og
ástæðan fýrir því að ekki er hægt að
setja löggjöfinni þrengri skorður nema
með ólögmætri valdbeitingu. En að
þeirri forsendu gefinni að stjórnvöld
ákvæðu að stíga það skref langt aftur í
miðaldir með þrengingu löggjafar um
fóstureyðingar svo um munaði eða
bannaði fóstureyðingar alveg, hefði það
voveiflegar afleiðingar í for með sér.
Fóstureyðingar mundu færast úr sótt-
hreinsuðum spítölum í hendur 3. flokks
aðila um allan bæ og þannig yrði heilsa
og líf konunnar lagt að veði. Því hug-
myndin býður skottulækningum óhjá-
kvæmilega heim og ganga þær í ber-
högg við ýmis núgildandi lög, s.s lækna-
lög nr. 53/1988 þar sem 22.gr. kveður á
um að hvers kyns skottulækningar séu
bannaðar hér á landi svo ekki sé minnst
á 2.mgr. 216.gr. almennra hegningar-
laga þar sem segir að hver sá sem ljær
móður lið sitt til fóstureyðingar skal
sæta fangelsi allt að 4 árum. Taka skal
fram að læknar einir hafa heimild til að
framkvæma fóstureyðingar (og ganga
hér sérlög framar almennum lögum).
Með strangari löggjöf, hvað þá banni
við fóstureyðingum værum við fyrst að
skíta í eigið hreiður því reynslan hefur
sýnt að fóstureyðingum fækkar ekkert
þrátt fyrir það. Þessari hugsmíð Evu
vísa ég því aftur til foðurhúsanna.
Andlegur þroski og samviskan
Að sögn Evu eru ófáar konur með flak-
andi sár á sálu sinni af samviskubiti
eftir að hafa gengið í gegnum fóstur-
eyðingu þar sem engin kona losni við
minninguna sem skemmi meira og
minna allt hennar líf. Bætir því svo við
að samviskan segi til sín fyrr eða síðar
að svona aðgerð lokinni, það fari svo
eftir andlegum þroska viðkomandi
hversu langan tíma það taki.
Ég efast ekki sekúndubrot um að
fóstureyðing sé í alla staði erfið lífs-
reynsla og undrast ekki að konum líði
illa sem í gegnum hana ganga. Sérstak-
lega ef þær ofan á allt annað, mega þola
að hafa samskipti við starfsfólk heil-
brigðisstéttarinnar sem hafa viðhorf í
einhverri líkingu við þau sem ffam
koma í grein Evu. Vil því að gefnu til-
efni minna á nokkur góð boð í hug-
myndafræði ljósmæðra þar sem segir
m.a að ljósmæður skuli leitast við að
sinna sálrænum, líkamlegum, tilfinn-
ingalegum og andlegum þörfum kvenna
sem til þeirra leita, hveriar svo sem
ástæður þeirra kunni að vera. Þá ber
ljósmæðrum að virða rétt kvenna til að
taka upplýstar ákvarðanir. j siðareglum
Félags íslenskra hjúkrunarffæðinga
kemur fram að hiúkra beri skiólstæðing-
um af virðingu án þess að fara í mann-
greinarálit vegna [...] heilsufarsvanda.
Að síðustu sýnir það fyrir mitt leyti
frekar merki um andlegan þroska ef
fólk getur stutt mál sitt vitrænum rök-
um ffemur en umdeildum sem hafa
guðstrú að bakhjarli.
Lokaorð
Ég er ekki að bera þann boðskap út að
fóstureyðingar séu skilyrðislaust það
eina rétta heldur að benda á að hún
getur verið einn af réttmætum kostum í
aðstöðu þar sem enginn kostur er
góður. Fóstureyðing er neyðarúrræði og
ber að hafa það ekki í flimtingum. Nær-
tækara er að beina kastljósinu að ach
stæðum og réttmæti ákvörðunar konu
um fóstureyðingu en ekki ranglætis
hennar þar sem hugsunarhátturinn sem
býr að baki ákvörðuninni snýst ekki um
að fóstrið eigi engan rétt til lífs. Hugs-
unin að baki slíkri ákvörðun er oftast
nær hagsmunaárekstrar s.s. skyldur og
ábyrgð gagnvart fóstrinu. Þess vegna er
ákvörðunin svo erfið og starf heil-
brigðisstétta svo mikilvægt til að veita
konum sem frammi fyrir þannig ákvörð-
unum standa, óhlutlæga aðstoð við að
taka ákvörðun sem hún getur verið sátt
í hjarta sínu við þegar fram í sækir.
Siðffæðinni er ómögulegt að sýna
ffam á hvað sé rétt að gera heldur getur
hún aðeins gefið okkur vísbendingu um
hvað rétt sé að hafa til viðmiðunar
þegar aðstæður eru vegnar og metnar
og ákvarðanir í framhaldinu teknar. Ég
vil meina að ávinningur með þrengingu
löggjafar um fóstureyðingar eða bann
við þeim yrði enginn, tilgangurinn
helgar einfaldlega ekki meðalið. Lögin
kveða á um ósk konu sem styðst rökum
er vega þyngra skyldu lækna við
„mannlegt líf frá upphafi" sem er þá
látin víkja.
Ég vil enda umfjöllun mína á að
benda á það þýðingarmikla verkefni
sem við stöndum ffammi fyrir og ætti
að skipta mestu máli í umræðunni um
fóstureyðingar og það er að bæta
uppeldisskilyrði barna og þannig draga
úr félagslegu óréttlæti sem því miður er
ástæða margra fóstureyðinga.
Heimildaskrá
Bækur
Keith L. Moore og Vid Persaud (2003). The
developing human: clinically oridented
embryology (7. útgáfa). Philadelphia,
Pennsylvania.
Sigurður Líndal (2003). Um lög og lögfræði,
grundvöllur laga og réttarheimildir. Reykja-
vík: Hið íslenska bókmenntafélag.
Vilhjálmur Árnason (2003). Siðffæði lífs og
dauða: erfiðar ákvarðanir í heilbrigðisþjón-
ustu. Reykjavík: Siðfræðistofnun Háskóla
íslands.
Bæklingar
Guðbjörg E. Hermannsdóttir, Inga M. Vilhjálms-
dóttir og Jóhanna Hjartardóttir (2005). Bækl-
ingur um Fóstureyðingar: upplýsingarit.
Landspítali Háskólasjúkrahús.
Ljósmæðrafélag íslands. (2000). Bæklingur um
Hugmyndafræði og stefhu.
Greinar
Auðólfur Gunnarsson. (1986). Dæmið ekki.
Morgunblaðið 4. september.
Hjördís Hákonardóttir. (1973). Eru fóstureyð-
ingar réttlætanlegar? Tímarit lögffæðinga
(3), 13-30.
Jóhann Heiðar Jóhannsson (2002). Meðgöngu-
rof. Læknablaðið (4), 20.
Vefsíður
http://www.althingi.is/
http://www.hagstofa.is/
http://www.ljosmaedrafelag.is/
Lög
Almenn hegningarlög nr. 19/1940.
Læknalög nr. 53/1988.
Lög um ráðgjöf og fræðslu varðandi kynlíf og
bameignir og um fóstureyðingar og ófrjó-
semisaðgerðir nr. 25/1975.
Lög um réttindi sjúklinga nr. 74/1997.
Stjómarskrá lýðveldisins íslands nr. 33/1944.
Fmmvarp til lækningalaga. 110. löggjafarþing,
1 ló.mál.
Annað
Alþjóðasiðareglur ljósmæðra, samþykktar i
Vancouver árið 1993.
Siðareglur Félags íslenskra hjúkrunarffæðinga.
Oslóaryfirlýsingin, samþykkt um fósturlat
framkallað af heilsufarsástæðum.
LANDSPÍTALI
hAskólasjOkrahús
d(pennasvið Lcmdspítaíam
óskar öHum [jósrruzðrum
ogfjökkykdum peirra
gkeðikgrajóka og
farsczídar á nýju ári.
34 Ljósmæðrablaðið nóvember 2005