Ljósmæðrablaðið - 15.11.2005, Blaðsíða 32

Lífsréttur fósturs
Inngangur
Fyrir algjöra rœlni rakst ég á dögunum
á mjög harðskeytta grein sem bar heitið
Lífsréttur fósturs eftir Evu S. Einars-
dóttur sem birtist í I.tbl. 82. árg. Ljós-
mœðrablaðsins í maí 2004. í hreinskilni
sagt vakti það furðu mína að Eva vœri
titluð Ijósmóðir og taldi mig eiga fátt
annað eftir en að lesa slíkt afhroð eftir
manneskju sem alið hefur manninn á
upplýstu landi eins oglslandi oggegnir
svo þýðingarmiklu starfi.
Eg hef fullan hug á að taka upp
hanskann fyrir kynsystur mínar sem
eiga þá erfiðu lífsreynslu að baki sem
fóstureyðing er. Til hœgðarauka jýrirþá
sem ekki lásu fi’irnefinda grein vitna ég
í orð Evu sem mest stungu í augu mín
við lesturinn, en hinum sem hana hafa
lesið situr hún eflaust í fersku minni og
þurfa varla upprijjunar við.
Guð og löggjöfin
Snemma í greininni heldur Eva því
fram að lög um ráðgjöf og fræðslu
varðandi kynlíf og barneignir og um
fóstureyðingar og ófrjósemisaðgerðir
nr. 25/1975 (hér eftir kölluð fóstureyð-
ingalögin) taki ekki á neinu siðferði,
lög segi ekkert um hvað sé siðlegt eða
siðlaust.
Sú alhæfing, að lög taki ekki á neinu
siðferði, er villandi málflutningur og
mér er skapi næst að segja þvættingur. í
lýðræðissamfélagi kappkostar löggjafi
að koma til móts við almenningsálit og
getur aðeins varast að setja lög í trássi
við siðferðisvitund almennings. Hann
gengur að öllu jöfnu ekki lengra en hún
leyfir enda stjórnar löggjafinn ekki
almennu siðgæði með valdi. Það eru
staðlausir stafir að halda því fram að
ólög hafi verið sett með tilkomu fóstur-
eyðingalaganna því í lýðræðisþjóð-
félagi yrði notkun ólaga, sem almennt
væru talin brjóta gegn öllu siðferði,
seint liðin og þeim fljótt vikið til hliðar.
Eva heldur áffam og segir að sið-
ferðilegur vegvísir handa konum sem
kjósa fóstureyðingu sé að finna í
ákvæðum Stjómarskrár lýðveldisins
íslands nr. 33/1944, er lúta að þjóð-
kirkju íslands. Gera má ráð fyrir að Eva
sé að visa í 62.gr. stjsk. sem kveður á
um að lúterska kirkjan skuli vera þjóð-
kirkja íslands og skal ríkisvaldið leitast
Alma Rún R.Thorarensen,
laganemi
við að styðja hana og vernda. Evu láist
hins vegar að minnast á 2. mgr. sömu
greinar sem segir að breyta megi þessu
með lögum. Það hefur tæpast verið vilji
löggjafans með grein þessari að hvetja
til aðhyllingar bókstafs Biblíunnar
fremur en anda, því þá væru t.d. sam-
kynhneigðir því sem næst réttdræpir.
Akjósanlegasta leiðin til að reyna að
tryggja réttlæti og ffið í samfélagi
manna er með lögum. Þá stjórnast menn
ekki af tilfinningum, ástríðum og geð-
þótta einum saman [Platón og Ariostó-
teles] eins og tilhneiging gæti orðið til
ef lög yrðu aðeins sett í takti við
Biblíuna.
Trúarleg rök á móti líffræði- og
lagalegum rökum
Eva vísar i grunn siðfræði Heilagrar
ritningar og Kristinnar trúar að þú
skulir ekki morð fremja og að ófœtt
barn sé manneskja í sama skilningi og
af sömu ástœðum og móðir þess sé
manneskja.
Hvað manndráp varðar þá er fóstur-
eyðing gjörvallt óhliðstæð þar sem t.d.
réttur manna til lífs er almennt ekki
undir hælnum á öðrum komið. Það er
óumdeilt að fóstur er mannlegt líf en að
sama skapi ekki þar með sagt að það sé
manneskja á fyrstu stigum meðgöngu.
Það er rökrétt að heilastarfsemi teljist
undirstaða sjálfsvitundar, tilfinninga og
skynjunar sem manneskja getur haft.
Sjálfsvitund hlýtur því að vera þýð-
ingarmikill þáttur þegar greina á ástand
fósturs og máli mínu til stuðnings vitna
ég í orð Auðólfs Gunnarssonar læknis
úr grein hans Dœmið ekki. Þar segir
hann m.a að tilurð þessara fyrrneffidu
mannlegu þátta séu ekki að fúllu kunn
en vísindin gefi til kynna fylgni á milli
meðvitaðrar reynslu s.s. tilfinninga og
starfsemi miðtaugakerfis sem megi að
nokkru ráða af þroska taugafruma, raf-
magnsboðum og tilvist sérhæfðra hvata
og boðefna o.fl. Taugakerfið getur ekki
starfað án þeirra og má því leiða líkur
að því að án þeirra sé ekki til staðar svo-
kölluð meðvituð reynsla. Fjórutn vikum
eftir frjóvgun eru drög að taugavef fyrst
greinanleg, að átta vikum liðnum má
ffamkalla einföld taugaviðbrögð hjá
fóstri. Fjórum vikum þar á eftir má sjá
þroskaeinkenni í heilastofni og enn síðar
í æðri hlutum heilans. Það má því draga
þá ályktun að fyrstu tólf vikur með-
göngu sé miðtaugakerfi fósturs ekki
nægilega þroskað til að kalla mætti
sjálfsvitund eða meðvitaða reynslu.
í annan stað virðast almennu hegn-
ingarlögin nr. 19/1940 ekki leggja líf
fósturs að jöfnu við mannslíf þar sem
segir í l.mgr. 216.gr. að kvenmaður
sem deyði fóstur sitt skuli sæta fangelsi
allt að 2 árum. í 2.mgr. sömu greinar
segir að mál skuli ekki höfðað séu 2 ár
liðin frá því móðirin framdi brotið. Enn
fremur er ónothæf tilraun móður til að
deyða fóstur sitt refsilaus skv. 3.mgr-
sömu greinar.
Til samanburðar er í 211.gr. sömu
laga kveðið á um að hver sem sviptir
annan mann lífi skuli sæta fangelsi ekki
skemur en 5 ár eða ævilangt. Þá varðar
líkamsárás af ásetningi skv. 218.gr.
fangelsi allt að þremur árum en hljóti sá
stórfellt líkams- eða heilsutjón eða
bana af atlögu getur brotið varðað fang-
elsi allt að 16 árum skv. 2.mgr. sömu
greinar.
Eva heldur því einnig fram að fóstrið
sé ekki holdið eitt heldur barnssál. Mér
þykir umræðan á þessu stigi vera konún
út á ansi hálan ís þegar haldið er fram
við fólk að sál fósturs sé á fyrstu stigum
meðgöngu á einn eða annan veg,
fyrirbæri sem í besta falli er óvíst að se
til staðar. Dæmi svo hver fyrir sig hvort
fóstureyðing sé, að ofangreindu gefnu,
tortíming andlegs mannlegs lífs.
32 Ljósmæðrablaðið nóvember 2005