Akranes - 01.01.1952, Síða 2

Til fróðleiks og skemmtunar
í Ijóðum og lausu máli
Vísur eftir Sigurð á Þara-
völlum.
1 næst-síðasta blaSi, á 2. síðu þess, eru tvær
vísur eftir Sigurð Jónsson á Þaravöllum. Er mér
tjáð af kunnugum, að síðari visan sé ekki alveg
rétt, muni eiga að vera þannig:
Þó hér skyggi útsýn á,
oft og sért til finni,
min ég fögur fagna’ að sjá
fjöll, í eilífðinni.
Mörgum mun hafa þótt Sigurður allkynlegur
í ýmsum háttum. Hann mun þó hafa verið allvel
greindur og fljótur að svara fyrir sig. Líklega
hafa og ekki margir vitað að hann var hagmæltur,
eins og þær visur bera með sér, sem hér koma
fyrir almenningssjónir.
Þessa vísu gerði Sigurður um formann sinn,
er hann var útgerðarmaður hjá Einari Einarssyni
í Garðhúsum i Grindavík:
Mjög er fýrug formannslund,
frægð ber dýra og háa.
Þorgeir stýrir húna-hund
hafs um mýri bláa.
Þessar tvær vísur gerði Sigurður er hann var
á tófuveiðum með Finni á Síðumúlaveggjum:
Þó mér ferðin finnist rýr
fjalls, í breiða, salnum,
kem ég enn með átta dýr
onaf Kjarardalnum.
Oní Siðu flýtum ferð,
fjarri öllum kvíða,
kæran núna kveð ég enn
Kjarardalinn fríða.
Það mun hafa komið fyrir, að Sigurð dreymdi,
að hann gerði vísur í svefni. Eitt sinn dreymdi
hann, að hann væri staddur hjá Kristleifi frænda
sinum og vini á Stóra-Kroppi. Þykir honum sem
hann sé kominn út á hlað og vera að kveðja. Um
leið og hann litur yfir hina breiðu byggð og
blómlegu lendur, sér hann hinn mannvænlega
bamahóp Kristleifs, verður honum þá á munni
þessi vísa:
Hér er fagurt, bjart um bú,
blómin mörg uppalin.
Klökkur í anda kveð ég.nú
kæra Reykholtsdalinn.
Þessa visu kvað Sigurður við Guðrúnu á Fögru-
völlum, sem þá var búin að vera blind í mörg ár:
Þó um stund hér sýnist svart
og sorgarél aðdregin,
þú rnátt vita, að verður bjart
á veginum hinum megin.
Sú saga er sögð, að Sigurdór Sigurðsson hafi
eitt sinn skrifað fyrripart visu á farseðil á Fagra-
nesinu, er Sigríkur Sigríksson var stýrimaður:
Keypti ég fyrir krónur tvær
kulda og slagvatns-fýlu.
Þessa vísu á Sigríkur að hafa botnað:
Frekt er logið, fyrir þær
fórstu á tólftu mílu.
Þegar þessi vísa barst til eyrna Sigurðar, gerði
hann þessa vísu:
í Sigríks j>anka sifellt býr
sama lista-myndin.
Jafnan glaður, skilnings-skýr,
skáldmæltur og fyndinn.
Sigurður mun ekki hafa verið neinn sérstakur
prestavinur, en hann var áreiðanlega trúrækinn
maður, eins og eftirfarandi vísur benda eindregið
til:
Dulda jafnan hef ég hlíf
og horfi að björtu miði.
Þvi er allt mitt langa lif
lukka og sifeld gleði.
Vel því uni, von er há,
vemdar klæddur skýlu,
treysti góða aflið á,
en enga presta-grýlu.
Alls staðar finnast valin vöð,
varmi, og sífelld blíða.
Ef við treystum einn á Guð
engu þarf að kvíða.
Minn lífsglaður geng ég reit
en gatnamótum feginn,
því ég treysti, vona og veit
velferð hinum megin.
Hér er margt sem glæður geð,
gleðin ljómar hærri.
Allt hið bjarta blasir við,
böl er hvergi nærri.
Þessar visur mun Sigurður hafa gert eftir að
hann var orðinn 75 ára:
Ég er orðinn elli-hár
af ýmsum þrautum sorfinn.
Mín eru björtu æsku-ár
öll fyrir löngu horfin.
Við mér blasir birta og vor,
bezt það gleður sinni.
Ég á aðeins örfá spor
eftir á lífsbraut minni.
Sigurður mun hafa haft einhver kynni af dul-
rænum fyrirbrigðum, og ef til vill hafa búið með
honum einhverjir slíkir hæfileikar, þótt ýmsum
þætti hann fremur hrjúfur „ákomu“ við fyrstu
kynni a. m. k. Eitt sinn var hann að koma heim
frá næsta bæ í myrkri, fannst honum þá ljós-
geisli fylgja sér alla leið, svo að vel sást til. Þá
gerði Sigurður þessa visu:
Alls staðar finn ég yl og skjól,
alla frí við harma.
Þó að kvöldi og sígi sól
sé ég alltaf bjarma.
Þessar visur kvað Sigurður í banalegunni:
Lengur orða ekki bindst,
einn hvar ligg á dýnu.
Öðum styttist að mér finnst
að endadægri minu.
Þrátt fyrir það er hann lifsglaður og ákveðinn:
Ennþá ber ég enga sút,
eymd og þraut þó pínir.
Öðum finnst þó fjari út
fjör og kraftar minir.
Mitt er ævi komið kvöld,
kennir á mörgu hörðu.
Beinagrindin ber og köld
bráðum leggst í jörðu.
Tvær formannavíssir.
Eftirfarandi tvær visur eru um Guðmund Gunn-
arsson á Steinstöðum, en eftir vin hans og æsku-
félaga Halldór Ölafsson, föður Sumarliða og þeirra
bræðra:
Gunnars niður Guðmundar
gjörir liðugt stýra,
ölduriði alvanur,
auðnan styður dýra.
Vinur dáð — vafin sið
varast bráðan amann,
man ég áður ungir við
undum báðir saman.
Póststofnunin á Islandi varð 175
ára hinn 13. maí 1951.
I Danmörku hófust póstferðir miklu fyrr, eða
1624, í Svíþjóð 1636 og í Noregi 1647.
Tilskipun um hina ísl. póststofnun er gefin út
hinn 13. mai 1776 af Kristjáni konungi VII. —
Orðbragð konungs í upphafi þessarar tilskipunar
er ekki ljótt, en tilskipunin hefst á þesstun orðum:
„Til Vors elskulega Lauritz Andreas Thodal,
stiftamtmanns Vors yfir Islandi og amtmanns yfir
suður- og vesturamtinu þar, og Vors elskulega
Ólafs Stephensens, amtmanns Vors yfir norður-
og austuramtinu, um stofnun póstgangna á Is-
lenadi.“
Hinn 10. febrúar 1782 hófst fyrsta póstferð á
Islandi, e nþann dag Ingði póstur upp frá Reykjar-
firði við Isafjarðardjúp um ögur til Isafjarðar,
þaðan suður um firði og kom 16. febrúar til Haga
á Barðaströnd, og hafði þá aðeins örfá bréf með-
ferðis. Til sparnaðar afréð þá sýslumaður Barð-
strendinga Davið Scheving, að senda þessi bréf
áfram t ilBessastaða með tækifærisferð. Kostnaður-
inn við þessa fyrstu póstferð var 5 rd. 76 sk., en
tekjumar aðeins 84 sk. Hét sá Ari Guðmundsson
er fór fyrstu póstferðina. Óljóst er um upphafs-
mann póststofnunarinnar, en helzt munu menn
hallast að þvi að þetta sé runnið undan rifjum
Jóns Eirikssonar konferensráðs, eins og margt
fleira, sem til framfara horfði og hagsældar fyrir
Island á þessum ámm.
Hér koma svo nokkur ártöl úr þróunarsögu
póstsins:
1778: Reglulegt póstskip byrjar að sigla til Islands.
i779:Gefin út reglugerð um póstferðir og póst-
burðargjöld.
1782: Tilskipun birt á Alþingi og prentuð í
Hrappsey. Fyrsti landpóstur á Islandi hefur
göngu sína.
1831: Póstferðum fjölgað frá Bessastöðum austur í
Ámes-, Rangárvalla- og Vestur-Skaftafells-
sýslur úr 3 í 8 ferðir á ári.
1837: Ferðum Austanpósts fjölgað um eina ferð
á ári.
1849: Ferðum Sunnanpósts fjölgað í 6 ferðir á ári.
1851: Fjölgar ferðum hins reglulega póstsskips
milli Islands og Kaupmannahafnar ýr 1 ferð
í 3 ferðir á ári og aukalega 1 ferð milli
Reykjavíkur og Liverpool.
Framhald á 5. siðu.
2
AKRANES