Akranes - 01.01.1952, Síða 7
manns. Fann ég þvi enga yfirskrift, sem
betur hæfði þeirri grein, sem hér er rituð
um þá hetjusögu, — sem hér ætti að verða
skráð, — þótt ég geti það ekki, m. a.
vegna tregðu Guðmundar sjálfs um að
leggja til efnið, sbr. það sem hér var áður
sagt um hlédrægni hans.
Hér er margt furðulegt að sjá, já íhug-
unarvert fyrir okkm', sem enn höfum
óskerta sjón.
„Tímarnir hafa skapað þetta.“
Þegar ég bið Guðmund að segja mér
eitthvað um þróunarsögu fyrirtækisins, tel-
ur hann því fullsvarað með þessari ein-
földu setningu: „Tímarnir hafa skapað
þetta.“ Þar sem ég læt ekki nægja þetta
svar, segir hann ennfremur, að 1914. hafi
móðir sín verið svo heppin að kaupa litið
hús i austurbænum. Hún hafi gert það á
réttum tima, áður en stríðsáhrifa þeirra
tíma hafi gætt. Árið 1928 seldu þau svo
hið litla hús en byggja allstórt hús á Ljós-
vallagötu 12. 1 því húsi hafði Guðmundur
htið verkstæði, þar sem hann byrjaði að
fást við trésmíðar, og byrjaði að fi'amleiða
með fátæklegum tækjum einhæfa og ó-
brotna hluti. Þar er hann til 1938, er hann
byggir stórt hús á Víðimel 31. Þar stækkar
hann vinnustofuna, fær sér aukin tæki og
eitthvað af vélum, og fjölgar smiðum í
5—6.
Hann hefur séð sýnir.
Þrátt fyrir þetta hógværa svar Guðm.,
að tímarnir hafi hér verið að verki,
er það engan veginn nægjanleg skýring
á svo óvenjulegum „horjxahlaupum,“ sem
fyrirtækið ber ljóst vitni um. Nei, hér er
náttúrlega það undursamlega og óskiljan-
lega við persónuleika hans; sem auðvitað
er hugkvæmni hans, viljafesta
og vinnuþrek. Sýnir fyrir hans
innri augum, sem hann skortir
ekki kjark eða dugnað til þess
að koma í framkvæmd og lofa
okkur að sjá og reyna.
Þegar Guðmundur byrjar á
byggingu þessa mikla stói'hýsis
á Laugavegi 166, árið 1944, er
það gert með það fyrir augum
að hefja fjöldaframleiðslu fljöl-
breyttra húsgagna að amer-
ískri fyrirmynd, og auðvitað
með hliðsjón af gerbreyttum
tímum á Islandi. Þarna er
Guðmundur ekki beinlínis
stuttstígur, og er ekkert, sem
bendir til að Guðmundi sé ekki
fullkomlega ljós þróunin hér á
landi frá því að hann hætti
að sjá, til þess að hann hefst
handa um þetta ofdirfskufulla
fynrtæki sitt. Það er auð-
akranes
séð, að hann hefur þar fylgzt betur með
öllu en margur alsjáandi samtíðarmaður
hans, að hugkvæmni hans, áræði og dugn-
aður tekur fram fleztu þvi, sem maður
almennt þekkir um sjáandi menn, hvað þá
alblinda frá morgni ævinnar.
Eins og áður er sagt, byrjaði Guðmund-
ur á byggingunni 1944. Árið 1946 ber
húsið svo að mestu þá mynd, sern það
hefur í dag. — Húsið er 4 hæðir og heild-
argólfflötur þess um 4000 ferrn. Á neðstu
hæð er húsgagnaverzlun og vörugeymsla.
Á annarri hæð er skrifstofa, vélasalur,
vimburgeymsla og vinnustofa, þar sem sett
eru saman hin ýmsu húsgögn, sem þarna
eru smíðuð. Á þriðju hæð eru enn miklar
vinnustofur, þar er einnig málningarverk-
stæði, þar sem sprautingar-aðferðin er þó
meira notuð. Á fjórðu hæðinni er svo
bólstrara-verkstæði og einnig vörugeymsla.
Á þeirri hæðinni, — einnig örlítið á þeirri
neðstu — er nokkuð leigt út.
„Það er vandalítið að vinna
með vélum.“
I þessu stutta samtali við Guðmund
Guðmundsson, bar ýmislegt á góma, —
þrátt fyrir varfærni Guðmundar og hlé
drægni,— sem fyrir minum sjónum, er
hreinasta ráðgáta og undur, svo sem þessi
setning hins blinda manns: „Það er vanda-
litið að vinna með vélum,“ enda gerir
hann ýmsa furðulegri hluti en það.
1 þjónustu Guðmundar vinna nú 44
menn. Hann sér sjálfur öllum þessum
mönnum fyrir verkefni. Hann segir til
um, hve mikið eigi að vinna af hverri teg-
und, eða hvaða gerð þetta eða hitt eigi að
vera. Hvort það eigi að vera gert í „funki-
stil,“ meira og minna beint eða bogið.
Hvort það eigi að vera nákvæmlega eins
og einhver fyrirmynd, eða i hverju eigi að
breyta frá henni, til þess að hún geti
orðið betri, fallegri eða ódýrari en það
sem aðallega var lagt til grundvallar
Hann velur sjálfur áklæði, að þvi er tekur
til áferðarinnar, en lætur segja sér til um
litinn.
Eins og áður er sagt byggir Guðmundur
mikið á fjöldaframleiðslunni. Til þess er
honum ljóst að þurfi góðar vélar, góða
smiði, sem aðallega vinna sömu handtökin
á sömu vélar, til þess að timinn fari ekki
um of i breytingar á stillingum vélanna.
Þvi smíðar hann í einu, t. d. 20-30 borð-
stofusett. 500-1000 stóla af sömu gerð.
Nokkur hundruð komnróður, 50-200 skápa,
útvarpsborð o. s. frv.. Með þessu móti eru
slegnar tvær flugur í einu höggi: Að auka
framleiðsluna á þann hátt, sem hér var
sagt, til þess að lækka verulega útsölu-
verð framleiðslunnar.
„Þó ég rataði uni húsið.“
Guðmundur bauð mér að skoða allt
húsið og hin margvíslegu vinnubrögð, sem
þama fara fram. Við göngum til ákveð-
ins manns á annarri hæð hússins, en Guð-
mundur biður hann að sýna mér húsið
og skýra það, sem skýra þarf, eða ég kann
að spyrja um, r sambandi við framleiðsl-
una. Nú hélt ég að Guðmundur ætlaði
að verða eftir niðri. Nei, við leggjum þrír
af stað í skoðunarferðina, fyrst 2. hæð
og svo hinar á eftir. Guðmundur hleypur
á undan okkur upp alla stiga, en við fórum
hægt og rólega á eftir honum, eins og við
hefðum ekki fulla sjón. Hann rataði á
hverjar dyr í þessu völundarhúsi, að hverri
vél og vinnumanni fyrir sig á öllum hæð-
unum. Eins og gefur að skilja er ekki autt
gólf á svona stöðum, en það þótti mér
sannarlega undrunarefni, hve Guðmund-
ur gekk þama — einn — hratt og óhikað.
— Er ég lét í ljós undrun
un mina yfir öllu þessu, sagði
hann aðeins: „Þó ég rataði um
húsið, sem ég þekki út og inn,
hefi ákveðið gerð þess og
hvernig þvi er fyrir komið, og
fer um það allt oft á dag til
athugunar og eftirlits.“ Það er
engin minnimáttarkennd eða
volæðistórrn í svona svömm.
Enda er ekkert, sem bendir til
að Guðmundur þurfi þess með.
Allt samkvæmt áætlun.
Hér gefur að líta mikið fyr-
irtæki, þar sem bhndur maður
vinnur merkilegt og markvisst
starf. Hjá honum kemur eng-
inn að tórnum kofum. Honum
leiðist ekki hót, þvi að hjá
honum er dagurinn ekki of
Frarnhald á síSu 30.
7