Akranes - 01.01.1952, Blaðsíða 21

ÓL. B. BJÖRNSSON:
Unglingurinn áttræöi
Kæri vinur, Friörik Friðriksson!
Vegna mín og minna, einnig vegna
Akraness, sem þú hefur gert svo mikið
fyrir, — og nú er þitt annað heimili, —
tel ég mér skylt að ávarpa þig, áttræði
tmglingur, á þessum mikla merkisdegi
þinum.
Fyrir nokkru ræddi ég við gáfaðan og
menntaðan mann, og barst þá talið að séra
Friðrik Friðrikssyni. Hann segir: „Þegar
ég kynntist séra Friðrik fyrst, — síðan
eru sjálfsagt um 40 ár, — fannst mér hann
gamall maður. Nú finnst mér hann yngst-
ur allra.“
Enda þótt einhverra öfga gæti í umsögn
hins gáfaða manns, virðist oss það síðara
þó sanni nær en hið fyrra. Áttræður mað-
ur yngstur allra. Þetta hljómar undarlega,
en i þvi felst þó mikill sannleikur. En hvað
veldur svo óvenjulegri sannreynd? Er það
iðju- og athafnaleysi, sem haldið hefur
séra Friðrik svo ungum? Hann segist
sjálfur vera mesti letingi, sem hann hafi
nokkru sirrni þekkt. Vinir hans telja þetta
ósannindi og skýrskota í því efni til hins
athafnasama ávaxtaríka lífs hans, ekki að-
eins hér heima, heldur og að heiman. Með
því, að ég var að tala um ósannindi í sam-
bandi við séra Friðrik, vil ég taka það
Iram, — til að fyrirbyggja misskilning,
— að hann skrökvar aldrei nema upp á
sjálfan sig.
Ending séra Friðriks, heilsa hans og
stórvirku athafnir til þessarar stundar, eru
þvi undraverðari, þegar tekið er tillit til
þess, að hann sniðgengur gersamlega alla
heilsuvernd gagnvart sjálfum sér. Hann
reykir svo mikið, að helst þyrfti að setja
á fót aðra tóbakseinkasölu hans vegna. —
Síðan hann minnkaði kaffidrykkjuna, hafa
mestu kaffilönd heimsins orðið að brenna
mikinn hluta framleiðslu sinnar!!! Hann
.sefur ekki í dúnmjúku rúmi eins og flestir
gera, heldur miklu fremur á hörðum tré-
bekk með litlu „ofanáleggi“. Hans vegna
þarf því ekki að skjóta og reita „kollur“
til þess að dúða hann, þessi 52 ár, sem
hann á eftir, —eða hvað þau verða nú
mörg. — Hann vakir oftast og vinnur öll-
um stundum. Honum nægir „fuglsblund-
ur“, við hvers konar skilyrði, sem um-
hverfið skapar honum liverju sinni. Á
eftir er hann eins og nýsleginn, — það
má ekki segja túskildingur, — því að
Ræða, flutt í húsi K. F. U. M. í
Reykjavík, í tilefni af áttræðis-
afmæli dr. Friðriks Friðriksson-
ar, 25. maí 1948.
hann veit ekki hvað það hugtak þýðir, og
kann hann þó a. m. k. 14 tungumál. Hon-
um er alveg sama, hvað hann borðar, hve-
nær hann borðar, næstum hvort hann
borðar. Hann ver sig sjaldan gegn bleytu
eða kulda. Ekki virðist það há honum,
hejdur herða hann. Um allt þetta er hann
hmn mesti trassi gagnvart sjálfmn sér. En
ef einhverjum öðrum er hætta búin af
þessum sömu orsökum, siaukast áhyggjur
hans og öll hugsun snýst um það eitt, að
búa svo um hnútana, að öryggi einu sé til
að dreifa.
Hvað veldur þá þessu kæruleysi hans
um eigin hag, en umhyggju, — sem aldrei
blimdar — fyrir annarra þörfum? Þvi er
íljótsvarað. Frá þvi að hann var nokkurra
mínútna gamall og skírður skemmriskírn,
hefur hann verið vigður þeirri lífshugsjón
og þjónað henni allt sitt lif: A3 vinna fyrir
Gu'ðs málefni, fyrir augliti Guðs. 1 augum
séra Friðriks er hann sjálfur ekkert heldur
Guð og samferðamennirnir allt.
Þetta er hinn eini og innsti kjami máls-
ins, hið einfaldasta af öllu einföldu, en þó
svo viðamikið fyrir oss mennina, að aðeins
örfáir af oss fá lifað i samræmi við þennan
einfaldleik. Sá maður, sem lifir aðeins
sjálfum sér, lifir til lítils.
Ég þekki engan mann, sem liefur haft
eins „rangt við“ — veraldlega séð — gagn-
vart sjálfum sér og séra Friðrik. Hjá hon-
um er Guð og samferðamennirnir allt.
Jafnvel sjálfsögðustu lifsnauðsynjar lætur
liann vikja fyrir meginkjarna málsins, að
vcra leiðarljós og tengiafl milli Guðs ann-
ars vegar og mannanna hins vegar. Og
það er einmitt þess vegna, sem hann hefur
unnið á fimmtiu árum, það sem kynslóðir
vinna slitrótt á 500 árum. Gáfur hans,
slálvilji og óþreytandi elja væri næsta
litilvverð án þessa knýjandi afls í lifi lians:
Ekki ég, heldur Guð og mennirnir allt.
Séra Friðrik hefur aldrei kvænst eða
getið börn. Þó hefur enginn Islendingur
fyrr eða síðar átt eins mörg börn í óeigin-
legri merkingu talað, né heldur verið hús-
bóndi á jafn stóru heimili. Húsbóndi, sem
ekki hefur stjórnað í nafni valdsins, heldur
sem vinur og bróðir. Harrn hefur ekki látið
sér nægja að vera barnflesti maður á land-
inu allt frá landnámi þess, heldur jafn-
framt foringi stærstu „útilegumannahópa"
frá því að landið byggðist.
Ég var eitthvað að tala um gáfur séra
Friðriks. Þær eru ótrúlegar og margþætt-
ar. Næmið og minnið, fyrir utan það, sem
jafnvel kunnugustu mönnum er óskiljan-
legt, hvernig hann getur vitað til hlítar
eða slampast á að vita. Hann er eins konar
Öðinn, en þó svo langt frá því að vegsama
hann. Svo lengi sem maður man, hefur
séra Friðrik ekki virzt fylgjast með neinu
því, sem daglega gerist, — nema í hans
eigin herbúðum. — Hann les engin blöð,
— nema þá helzt gamlan Spegil. — Hann
hlustar ekki á útvarp. Hann les ekki ætið
bréf, þótt honum sé skrifað. Hann hatar
slúðursögur og ónytjumælgi um einskis-
verða hluti. Þrátt fyrir allt þetta, er sem
hann viti allt, er gerist umhverfis hann,
og góð skil kann hann á heimsmálunum.
Honum er innlend og erlend fornfræði til-
tæk, hvenær sem á þarf að halda. Hann
skrifar ævisögu sína og heilar skáldsögur,
eina örk eftir aðra, án þess að lesa aftur
yfir það sem hann hefur skrifað. Þó fellur
þetta saman og ekkert rekst á; það er
fágaður smíðisgripur, táknrænn, talandi
um stórmerki Guðs. Séra Friðrik kemur
ekkert á óvart. Hann er undir allt búinn.
Hann fer að engu óðslega, þótt hætta sé
á ferðum. Ráð hans og ræna fer ekki úr
skorðum við neina smámuni. Hefur sú
þjálfun áreiðanlega komið honum vel á
stríðsárunum, nú siðast í Danmörku. Þar
var hann einu sinni sem oftar á gangi á
AKRANES
21