Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Árgangur

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1912, Síða 75

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1912, Síða 75
Um gullið. Frá því fyrst fara sögur af hafa mennirnir sókst eftir því að eignast gullið, og ætíð hefir það verið í háu verði, bæði af því að jafnan hefir verið lítið til af því í samanburði við aðra málma, og vegna hins fallega litar, sem það hefir. Framan af var gullið einungis haft til skrauts á menn og muni, en ekki sem gjaldeyrir í kaupum manna á milli. Eitt af því fyrsta, sem fundist hefir um verð á varningi, móti vissri vigt af gulli, er skráð á leirtöflur, sem hafa fundist, og á er ritaður verzlunar og friðarsamningur milli Assyriu og Babílonar, og í Gamla-testamentinu er líka talað um verð hluta gegn gulli. Eftir þvi sem næst verður komist, hefir fyrst verið byrjað á því i löndunum Eufrat og Tigris að nota gull og silfur í smám afhöggnum stykkjum með ákveðinni vigt fyrir mælikvarða á verði hluta í viðskiftum manna. En svo komu í reyndinni þau vandkvæði fram, að menn fóru að svíkja vigt á gullinu, og sumir að blanda öðrum verðminni málmum saman við það, svo við það fóru viðskifti manna oft á ringulreið. Ríkið Lydia, á vesturströnd Lítlu-Asíu, var um langan tíma mjög auðugt, og hafði þá mikla verzlun viö Grikkland og löndin kringum egypzka hafið. " Einnig átti það gullnámur og mikið af iðnaðarvörum til að selja. íbúarnir höfðu því mikla þörf fyrir að hafa einhvern ákveðinn mælikvarða, fyrir verði þeirra hluta, sem þcir seldu og keyptu, og völdu þeir til þ®sS gullið. Stjórn þeirra var þá ráðrík og valdamiki , svo hún tók að sér aö gefa út og stimpla gullstykki með sínu einkennismarki og með ólíku lagi og þyng ; í þeim var þvi nær óblandað hreint gull, og eftir þvl var svo sett verðið á þessi gullstykki. Petta voru fyrstu peningarnir, sem fræðimenn þekkja til. el1 voru útgefnir nálægt 800 árum fyrir fæðingu Kris s. Á suma þeirra hefir þetta verið grafið: Pyngd mn (60) er — svo og svo — hvorki meira né minna. í mér er — svo og svo mikið — af hreinu gulli, og — svo og svo mikið — af silfri. Eg er búinn til í Sardes. Þyngd og verð ábyrgjast konungurinn og heiðarlegir kaupmenn landsins. Pú getur því treyst mér og tek- ið mig í skiftum fyrir — svo og svo mikið — afvini eða korni, eða — svo og svo mörg naut eða sauð- kindur. Þannig var Lydia fyrsta ríkið, sem gaf út peninga á ábyrgð konungs og ríkisins, en lögun þeirra var ólík þeim peningum, sem nú gilda; ýmist voru það ferköntuð stykki eða baugar m. m. Persar byrj- uðu fyrstir að setja ákveðna lögun á sína peninga, og stimpla þá með myud keisara síns. Sá elzti pen- ingur úr gulli, sem menn þekkja, er stimplaður með Daríusi keisara, sem bogaskyttu. Á Grikklandi var meira af silfri en gulli, og höfðu þeir því silfur fyrir verðmæli um tíma. En á ríkisárum Ágústs keisara lögleiddi hann, að í öllu ríki Rómverja skyldi guflið vera verðmælir. í Nýja-testamentinu er getið um þegar keisarinn skattskyldaði lönd sín. Eftir því sem farið var að nota peningana meira og meira, leiddi reynslan það í ljós, að nauðsynlegt Væri að hafa tilbúninginn á peningunum sem vand- aðastan, svo erfitt væri, að gjöra eftir þeim falska peninga, því peningafalsarar hafa verið til á öllum tímum. Var þeim þó hegnt, þegar þeir náðust, með hinum ógurlegustu kvölum og lífláti. Peir voru marðir sundur með hjólum og steyktir lifandi, en samt losnuðu þjóðirnar aldrei við sláttumenn falskra peninga. Á miðöldunum var það ekki að eins hættu- ^egt að búa til falska peninga, heldur einnig ó- s v i k n a peninga fyrir konunga og keisara. Til þess v°ru valdir snillingar og völundar, en þeir áttu á haettu að vera lokaöir inni alla æfi, og aldrei ná frelsi sínu tramar, af hræðslu stjórnendanna fyrir því, að ef þeir færu í burtu, þá gætu þeir orðið ríkinu hættu- (61)
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136

x

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags
https://timarit.is/publication/866

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.