Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1938, Page 67

niður úr lungnapípunum, nefnast lungnablöðrur,
klæddar fínni slímhúð, sem veitir súrefni frá útiloft-
inu inn í blóðið, en tekur jafnframt í sig kolsýru út
úr blóðinu.
f*að má vel tala um ytra og innra borð mannsins.
Ytra borðið — hörundið — þekkja allir, og geta gert
sér grein fyrir flatarmáli þess. Innra borðið er sum-
part meltingarvegurinn allur, sumpart öndunarleiðin,
með öllum afkimum lungnanna. Innri flöturinn er
miklu meiri en sá ytri. í þörmunum er slímhúðin í
ótal fellingum og kömbum, sem eykur mjög yfirborðið,
að sínu leyti eins og hitaflötur á miðstöðvarofni, með
öllum rifjunum, er svo margfallt meiri heldur en ef
notaður væri sléttur dunkur af sömu fyrirferð. — í
lungunum er greiningin svo mikil, að á hverri enda-
kvísl lungnapipnanna sitja fjölmargar öndunarblöðrur,
eins og ber í vínberjaklasa. Allt er þetta klætt innan
með slímhúð. — Peim læknum, sem fengizt hafa við
rannsóknir á þessum hlutum, telst svo til, að innra
borð lungnanna sé öllu meira að flatarmáli en gólf-
dúkur, sem nær yfir stóra stofu! Samanlagður innri
flötur líkamans er m. ö. o. margfallt meiri að flatar-
máli en ytra borðið — skinnið.
Hið feikna mikla holrúm inni í lungunum gerir
möguleg loftskiptin við blóðið í lungnaæðunum. En
þessi víðáttumikli andrúmsflötur gerir lika að verk-
um, að öndunin er mjög næm gagnvart breytingnm
andrúmsloftsins, enda eru eitraðar lofttegundir fljót-
virkar. Eiturgasið í nútíma hernaði getur á stuttum
tíma gert út af við íbúana í stórri borg.
Hitatemprun. í dýraríkinu eru tveir flokkar, dýr
með köldu og heitu blóði. Hér er reyndar ekki vel
að orði komizt, því vel má vera, að blóðið sé nokk-
uð heitt í froski eða fiski, er annars teljast til þeirra,
sem hafa »kalt« blóð. Pað væri réttara að nefna það
misheitt, því blóðhiti, og þar með líkamshiti, hjá
þessum skepnum, fer eftir hitastigi umhverfisins. Fisk-
(63)