Símablaðið - 01.05.1991, Blaðsíða 6

Ársskýrsla
✓
framkvæmdastjórnar F.I.S.
1990-1991
LAUNA- OG KJARAMÁL
Eitt meginverkefni stéttarfélaga er vinna
tengd kjaramálum. Kjaramál snerta pers-
ónulega hvern einstakling innan félagsins.
Árangur í kjarabaráttu byggist ekki hvað
síst á því að hver félagsmaður fylgist með og
sé meðvitaður um þróun kjaramála, taki
þátt í umræðum um þau og komi skoðunum
sínum á framfæri. Það er mikilvægt að skilja
þær upplýsingar sem fram eru settar og leit-
ast við að meta þær.
Þegar fjallað er um kjaramál félagsmanna
í F.I.S. verður annars vegar að hafa í huga
ýmsa almenna þætti þeirra svo sem kaup-
mátt og verðlagsþróun, hins vegar ýmis at-
riði sem sérstaklega tengjast störfum hinna
mörgu starfsstétta sem eru innan félagsins.
Allar upplýsingar verður að skoða með
gagnrýnu hugarfari.
- í hvaða tilgangi eru upplýsingar settar
fram.
- Hvað er verið að sýna.
- Hvaða tímabil er sýnt.
- Um hvaða hópa er verið að fjalla.
í umræðu um kjaramál eru gjarnan notuð
hugtök, sem öllum virðast töm á tungu, en
þegar beðið er um skýringar verður fátt um
svör, tökum t.d. vísitöluna.
Segja má að útreikningur vísitölu gerist
þannig að tekið er ákveðið magn af ýmsum
vörum og spurt hvað þær kosta á ákveðnum
degi. Síðan er heildarkostnaður lagður sam-
an. Svo er spurt mánaðarlega hvað sömu
vörur kosta og heildarkostnaður þeirra bor-
inn saman við upphaflega kostnaðinn. Tek-
ið er hlutfall þarna á milli og það margfald-
að með hundrað. Vísitala framfærslukostn-
aðar mælir því hlutfallslegar breytingar á
milli tímapunkta og út frá ákveðnum
neyslukjörum.
Aðrar vísitölur sem oft er talað um eru
byggingarvísitala, launavísitala og lánskjara-
vísitala.
Byggingarvísitalan segir til um hækkun
byggingarkostnaðar og er samansett úr fjöl-
mörgum liðum, annars vegar verði á bygg-
ingarefni, svo sem sementi o.fl., hins vegar
á launum iðnaðarmanna, þar með talið
launum í uppmælingu.
Lánskjaravísitalan er samansett úr meðal-
tali byggingarvísitölu, launavísitölu og vísi-
tölu framfærslukostnaðar. Lánskjaravísital-
an hefur áhrif á upphæð verðbóta - hækkun
lánskjaravísitölu hefur í för með sér hærri
verðbætur.
Ef vísitala framfærslukostnaðar hækkar
skiptir það auðvitað máli fyrir launafólk
hvað það er sem veldur hækkuninni. Sem
dæmi má taka að það er afdrifaríkt fyrir af-
komu heimilanna ef matvörur hækka í
verði, en hefur ekki eins mikil áhrif ef verð-
hækkanir verða á þjónustu veitingahúsa.
Augljóslega vegur hækkun á matvöru
þyngra hjá stórri fjölskyldu með lág laun, en
hjá lítilli fjölskyldu með há laun.
Kaupmáttur merkir kaupgetu eða verð-
gildi launa, kaupmáttur er mældur í % og
sýnir hlutfall verðlags og launa á ákveðnu
tímabili. Hann er ýmist sýndur með tölum
eða myndrænt.
Viðskiptakjör sýna hlutfallið á milli inn-
flutningsverðlags og útflutningsverðlags.
Þegar viðskiptakjör eru hagstæð fæst hærra
verð fyrir útflutning en greiða þarf fyrir inn-
flutning og öfugt þegar viðskiptakjör eru
óhagstæð. Til að viðskiptakjör batni þarf
verðlag á útfluttum vörum að hækka umfram
verðlag á innfluttum vörum eða verðlag á
innfluttum vörum að lækka á meðan verðlag
á útfluttum vörum stendur í stað eða lækkar
minna. Þjóðhagsstofnun reiknar út viðskipta-
kjör og tekur þá tillit til skýrslna um innflutn-
ing og útflutning á viðkomandi tímabih.
4 SÍMABLAÐIÐ