Freyr - 01.11.1966, Síða 19

FREYR
469
mikið af hálendinu er gróið land, og hvert
er notagildi eða beitarþol þess. Eins og þú
veizt, hafa afréttirnir, allt fram til þessa,
verið nýttir af nær algeru handahófi og
engin vitneskja verið fyrir hendi um beitar-
þol þeirra. Það hefur gengið gífurlega á
gróðurlendið síðustu mannsaldra — og á
það sérstaklega við um hálendið. Ofbeit er
víða ein helzta orsökin fyrir þessari gróður-
eyðingu, og afurðir sauðfjársins hafa ekki
aukizt eins og menn hafa vænzt, miðað við
bætta fóðrun og kynbætur.
— í hverju er starfið fólgið?
Við kortleggjum gróðurlendi hvers ein-
staks afréttar og flokkum þau í smærri
heildir — gróðurhverfi — eftir ríkjandi
gróðurfari. Við slíka flokkun gróðurs í
smærri heildir er að mestu leyti byggt á
grundvallarrannsóknum Steindórs Stein-
dórssonar, yfirkennara, en hann er sá nátt-
úrufræðingur, sem langmest hefur lagt af
mörgum til rannsókna á hálendisgróðri
íslands. Við kortlagninguna notum við loft-
Ijósmyndir. Þegar lokið er við að kortleggja
hvern afrétt, reiknum við út heildarstærð
eða hektarafjölda hvers gróðurhverfis á af-
réttinum. Jafnframt þessu höfum við gert
ítarlegar rannsóknir á upnskerumagni
gróðurhverfa úthagans og á plöntuvali
sauðfjársins. Þeim rannsóknum hefi ég
unnið að í samvinnu við Gunnar Ólafsson.
Við teljum okkur nú hafa nægilegar upp-
lýsingar fyrir hendi, til að ákvarða beitar-
þol þeirra afrétta, sem kortlagðir hafa
verið.
— Hvaða afrétti hafið þið kortlagt?
Á síðastliðnu ári höfðum við lokið við
allt hálendið sunnan jökla, frá Hverfisfljóti
að austan, vestur að Faxaflóa. Ennfremur
afrétti Borgarfjarðar- og Húnavatnssvsl-
na og afrétti Þingeyinga austur að Jökulsá
á Fjöllum. Þetta svæði er um 35—40.000
Á íslandskortinu er sýnt svœðið, sem hefur verið kortlagt,
það er innan svörtu línunnar, og þverstrikað. Samtals hafa
um 40 þús, km2 verið korllagðir.
km2. Síðastliðið sumar kortlögðum við af-
rétti Skagfirðinga á miðhálendinu. Við er-
um komnir að því að kortleggja afrétti
austan Jökulsár á Fjöllum. Fyrstu ferð um
Brúar- og Möðrudalsöræfi fórum við í sum-
ar.
— Hvað réði því, að þið hófuð starfið hér
á Suðurlandi?
Það var aðeins eitt sjónarmið, sem réði
því. Þar er gróðureyðing víða mjög ör og
hagþrengsli mikil.
— Hvað geturðu sagt mér um þessi kort,
sem út hafa verið gefin?
Þau eru í mælikvarðanum 1:40.000, en
það er stærsti mælikvarði, sem heildarkort
af landinu hafa verið prentuð í. Þessi sex
kort ná að mestu yfir Biskupstungna-,
Hraunamanna-, Flóa- og Skeiðamannaaf-
rétti og yfir hluta af Gnúpverja- og Holta-
mannaafrétti og Eyvindarstaðaheiði í Húna-
vatnssýslu. Kortin eru prentuð í sex litum
og er með þeim m. a. greint á milli þurr-
lendis- og votlendisgróðurs og á milli mosa-
þembu og annars þurrlendisgróðurs. Gróð-
ur á þeim svæðum, sem nú er lokið við að
kortleggja, hefur verið flokkaður í sextíu
gróðurhverfi. Auk þess er ógróið land að-
greint eftir því, hvort um er að ræða méla,
sand, stórgrýti, hraun eða áreyrar og er
þetta einkum gert með tilliti til mögulegrar
unpræðslu landsins.
— Hvað er gert ráð fyrir að gefa út mörg
kort?
Þau verða allt að 150. Við þyrftum að geta
gefið út 15—20 kort á ári, svo að útgáfan
dragist ekki um of, en sem stendur skortir
meira fé til að standa undir sjálfum útgáfu-
kostnaðinum.
— Hvað hafa hændur lagt af mörkum til
þessa verks?
Sveitafélögin hafa ekkert lagt í kostnað
vegna kortlagningarinnar eða annarra
rannsókna í sambandi við hana. Fjárskort-
ur hefur staðið starfseminni allmjög fyrir
þrifum, en segja má, að hér sé verið að
vinna starf fyrir þjóðina í heild, en ekki