Freyr - 01.04.1990, Page 16

Landgrœðsla ríkisins hefur í samvinnu við Rala komið upp frœrœktar- og
fræverkunarstöð í Gunnarsholti. Áhersla er lögð á að bœta nýtingu melgresis-
fræs ásamt ræktun á fræi af lúpínu, beringspunti og snarrótarpunti. Jón
Guðmundsson, sérfræðingur Rala, sem unnið hefur með Landgræðslunni að
uppbyggingu stöðvarinnar, stendur hér við fræhúðunarvél.
meiri upplýsinga um framleiðslu-
getu og beitarþol gróðurs þeirra
svæða sem talin eru hæf til beitar.
4. Jarðvegsrannsóknir.
Til að ná betri tökum á jarðvegs-
vernd þarf að auka rannsóknir á
eiginleikum íslensks jarðvegs og
jarðvegseyðingu. Rannsaka þarf
sérstaklega fokgirni jarðvegsins og
þá þætti sem hafa áhrif á hana. Þær
rannsóknir sem þegar hafa verið
unnar á þessu sviði benda til þess
að töluverður breytileiki sé í fok-
girni íslensks úthagajarðvegs. Eins
er mikill breytileiki í vindálagi og
vatnsbúskap. Aukin þekking á
þessum þáttum getur gert starf við
heftingu sandfoks mun markviss-
ara og tengist beint mati á því hvort
ákveðið landsvæði sé hæft til beit-
ar.
5. Gróðurþróun og umhverfis-
þættir.
Þegar ákvarðanir eru teknar á
sviði gróðurverndar, liggja ávallt
að baki ákveðnar forsendum um
eiginleika gróðurs, hugsanlega
gróðurþróun, gróðurskilyrði og
áhrif umhverfisþátta. Oftast eru
þessar forsendur hins vegar byggð-
ar á reynslu og huglægu mati. Ekki
skal gert lítið úr reynslu, en öllum
má að vera Ijóst að reynslan ein og
huglægt mat ná skamnrt þegar
skera á úr um eins mikilvæg mál og
hér um ræðir. Þegar hagsmunir og
tilfinningar - bóndans eða annarra
- blandast inn í hið huglæga mat,
lenda málin oft í illleysanlegunr
hnút eins og dæmin sanna.
Töluverð þekking er fyrir hendi
um umhverfisþætti og gróðurskil-
yrði varðandi jarðrækt og
skógrækt. Fleiri þættir hafa hins
vegar áhrif þegar villtur gróður og
landgræðsluplöntur eiga í hlut.
Þannig er oft erfitt að greina áhrif
nýtingarinnar frá áhrifum annarra
þátta. Skilgreina þarf betur hvaða
gróðurfars og uppskeru má vænta
við hinar ýmsu aðstæður.
Við höfum ekki nægjanlegan
skilning á gróðurþróun við íslensk-
ar aðstæður. Upplýsingar skortir
um hraða og stefnu gróðurbreyt-
inga, um breytileika í tíma og um
afleiðingar af inngripi mannsins,
svo sem með beit, friðun eða
áburðargjöf.
6. Ræktunartækni.
Mikið rannsókna- og þróunar-
starf hefur verið unnið á undan-
förnum árum til að bæta ræktunar-
tækni við uppgræðslu lítt gróins og
örfoka lands. Enn eru hins vegar
miklir möguleikar til að auka ár-
angur og varanleika uppgræðsl-
unnar.
í mörgum tilfellum er þörfin
mest fyrir hreina þróunarvinnu og
tæknilega útfærslu rannsóknanið-
urstaðna. Gott og mikið samstarf
er milli Rala og Landgræðslunnar
á þessu sviði. Dænri um þetta er
fræverkunarstöð í Gunnarsholti
sem Landgræðslan og Rala reka í
sameiningu.
Miklar möguleikar geta falist í
öðrum aðferðum til dreifingar fræs
og áburðar en hinni hefðbundnu
flugvéladreifingu. Dæmi um slíkar
aðferðir eru raðsáning, þar sem
fræið er fellt niður, og dreifing með
kastdreifurum á jörðu niðri. Þó
þessar aðferðir séu ekki eins stór-
virkar og flugvéladreifing, geta
þær verið árangursríkari í sumum
tilfellum.
Belgjurtir hafa þegar sannað
notagildi sitt við landgræðslu.
Möguleikar innlendra tegunda svo
sem melgresis, víðitegunda og
birkis hafa ekki verið nýttir til
fullnustu. Ýmsir möguleikar eru
einnig á að flýta náttúrulegri gróð-
urframvindu, t.d. með því að efla
svepprótasmit eða flýta uppsöfnun
lífræns efnis í snauðum jarðvegi.
Fjármögnim rannsókna á sviði
umhverfismála.
Ég hef nú gert lauslega grein
fyrir áherslusviðum í rannsóknum
á sviði gróðurverndar. Áður en
lengra er haldið tel ég hins vegar
rétt að víkja stuttlega að fjármögn-
un þessara rannsókna.
Landgræðsluáætlun, sem er sér-
stakur Iiður á fjárlögum, hefur
gegnt mikilvægu hlutverki í fjár-
mögnun þessara rannsókna. Brýnt
er að áframhald verði á þeirri fjár-
mögnun þegar núverandi áætlun
rennur út á næsta ári. Stærri hluti
hennar ætti að renna til rannsókna,
256 Freyr
7, APRlL 1990