Freyr - 15.02.1994, Side 26

eru til íbúðarhúsabygginga færast öll á skattframtal en
lán sem tekin eru vegna búrekstrar, færast á landbún-
aðarframtal og vextir og lántökukostnaður sömuleið-
is. Lán vegna bílakaupa, húsgagnakaupa eða annarra
persónulegra nota, færast á skattframtal. Vísitölu-
hækkun lána, þ.e. sú upphæð, sem lánin hafa hækkað
um á árinu, færast til gjalda á landbúnaðarframtali, en
sé vísitölulán á skattframtali, færast þar til gjalda
aðeins vextir og greidd vísitölulækkun. Á þessu er
mikill munur. Ef skuldir eru miklar, getur það orkað
tvímælis hvort lánið er tekið vegna búrekstrar eða
einkaneyslu, en það verða menn að meta. Þegar búið
er að færa inn skuldir og um leið vexti og verðbætur á
bls. 4 á landbúnaðarframtali, er vaxtadálkurinn lagð-
ur saman og upphæðin sett í reitinn: 7.1, vextir og
verðbætur af skuldum vegna búrekstrar á bls. 3. Aðrir
liðir skýra sig sjálfir að rniklu leyti.
Efnahagsyfirlit (sjá mynd 2).
Eignir 31/12 1992. Fyrst skal byrja á því að færa inn
á dálkinn lengst til hægri „31/12 1992“ af gamla
framtalinu á það nýja. í dæminu, sem hér fylgir, eru
veltufjármunir 2.125.024 kr. og þeir færast einnig
neðst á síðuna eins og ör sýnir. Sama er að segja um
skuldir, að þær færast einnig neðst á síðuna. Mismun-
ur á veltufjármunum og skuldum myndar „Stofn til
verðbreytingarfærslu“, í þessu dæmi 6.088.651 kr..
Þar sem skuldir eru hærri en veltufjármunir reiknast
tekjufærsla. Tekjufærslan er3,ll% af þessari upphæð
eða 189.357 kr. Tekjufærslan færist síðan á á bls. 5
með öðrum niðurstöðum af landbúnaðarframtalinu.
Ef veltufjármunir væru hærri en skuldir, myndaðist
gjaldfærsla, en ekki tekjufærsla.
Eignir 31/12 1993.
Veltufjármunir eru í þessu dæmi 1.927.289 kr., sjá
mynd. Þeir myndast af birgðum, helmingi matsverðs
bústofns, inneign í kaupfélagi v/bús, inneign í banka
og útistandandi skuldum. Það rekstrarfjármagn, sem
bundið er í búrekstrinum á að mynda veltufjármuni
og er litið svo á að það fé sé óverðtryggt og myndi, að
frádregnum skuldum, „stofn til verðbreytingafærslu“
eins og áður hefur verið skýrt frá. Það skiptir því
töluverðu máli að veltufjármunir séu ekki vantaldir.
Vaxtatekjur af innistæðum færist til tekna á bls. 2.
Um áramótin eru afurðir fyrir desembermánuð í
sumum tilfellum færðar á reikning ársins 1994 og í
þeim tilfellum þarf að færa þá upphæð sem viðskipta-
kröfu. Ógreiddar afurðir um áramót, sem taldar eru
til tekna á afurðamiða, skal færa sem viðskiptakröfu í
lið 1.4.
Fastafjármunir.
Þar færast allar fasteignir (útihús, land og ræktun),
sem búrekstrinum tilheyra á fasteignamatsverði 1/12
1993 en ekki bókfærðu verði samkvæmt fyrningar-
skýrslu. Búvélar færast hins vegar á bókfærðu verði
samkvæmt fyrningarskýrslu. Helmingur af matsverði
bústofns færist undir fastafjármuni en hinn helming-
urinn undir veltufjármuni eins og áður er lýst.
Skuldir
Áður hefur verið vikið að færslu vaxta og vaxta-
bóta. Skuldir færast eins og kvittanir segja til um
þ.e.a.s. Eftirstöðvar eftir síðustu greiðslu" Rétt er að
benda á að færa ógreiddan virðisaukaskatt sem skuld
um áramót. Innistæða sem mynduð hefur verið til að
standa straum af þessari greiðslu 1. mars skal setja í
veltufjármuni.
B. Uppgjör hreinna tekna af búrekstri, bls. 5.
Árlega birtir ríkisskattstjóri viðmiðunarreglur til
ákvörðunar á endurgjaldi bænda, maka þeirra og
barna. Þær eru birtar í lok þessarar greinar. Eins og
fram kemur í leiðbeiningum ríkisskattstjóra á bls. 9
skulu bændur að jafnaði færa á landbúnaðar- og
skattframtal þau reiknuðu laun, sem staðgreiðsla á
árinu 1993 hefurverið miðuð við. í hjálögðudæmi, sjá
mynd 3, er hagnaður af búrekstrinum að upphæð
202.945 kr.. eftir að hvort hjónanna hefur reiknað sér
í laun 700.000 kr. og börnum 300.000 kr. Yfirfæran-
legt tap frá fyrra ári er 558.097 kr. hjá hvorum aðila og
hækkun samkvæmt stuðli nemur 17.359 kr. yfirfæran-
legt tap framreiknað verður 575.456 kr. Að frádregn-
um hagnaði 101.473 kr. er yfirfæranlegt rekstrartap til
nærsta árs 473.984 kr. Ég vil ráðleggja bændum að
loka framtali sínu og reikna sér laun. Almennt séð er
ekki ástæða til þess að reikna sér lægri laun en
viðmiðunarreglur segja til um. Ef búið gefur ekki þær
tekjur, er það rekið með halla en tapið geymist í 5 ár
og er verðtryggt. Þegar síðan batnar í ári má nota
tapið til þess að lækka hagnaðinn. Þó að það virðist í
sumum tilfellum tilgangslítið að safna upp tapi ár eftir
ár, getur sú staða komið upp að tapið nýtist. Eldri
bændur, sem farnir eru að draga saman seglin, sýna
oft tap af búrekstri sínum ár eftir ár. Ef sú staða
kemur upp að þeir selja jarðir og fá mikinn söluhagn-
að, nýtist tapið og getur komið sér mjög vel. Nú hefur
hinsvegar verið gerð sú breyting á skattalögum að
tapið fyrnist eftir 5 ár. Það tap sem nú er til fyrnist
eftir 5 ár ef það er ónotað. Ef búreksturinn gengur illa
er full ástæða til þess að að fyrna allar eignir um
lágmarksfyrningu.
F. Yfirlit yfir ónotað tap
Tap fyrnist á 5 árum og nú þarf að halda utan um
hvert ár. Neðst á bls. 5 eru sett upp í dálka fyrir árið
1991 og fyrr annarsvegar og 1992 hinsvegar. Tapið
1992 var 164.031 kr. (sjá Frey bls. 133 1993) Eldra tap
122 FREYR - 6‘94