Freyr - 01.10.1998, Side 15

Samverustund með uppalandanum.
lögun ef honum er snúið við (),
50 cm há í miðjunni og 50 cm
breið þvert á báru og opin í tvær
áttir, en mynda þó þak yfir
hreiðrið. Steinn eða hnaus var
settur við annað opið til að draga
úr vindstreymi í gegnum skýlið.
Bíldekk. Notuð voru venjuleg 14-15
tommu fólksbíladekk og kantamir
að innan heftir saman til þess að
ungar lokuðust ekki irtni í dekkinu.
Tréskýli. Tréveggur úr mótatimbri,
70-100 cm langur og 40 cm hár,
var reistur upp á rönd og hælaður
niður. Þannig myndaðist stuttur
skjólveggur, en hnausar og stein-
ar voru settir upp til hliðar við
hreiðurskálina þvert á vegginn.
Grjótskýli. Allstórir steinar sem
mynduðu boga/hálfmána í kring
um hreiðurskálina.
Öll skýlin voru sett þannig upp
að úr hreiðrinu sást til sjávar, en þó
þannig að skjól væri gegn megin
vindátt.
Niðurstöður
í 3. töflu er sýnt hvemig viðtökur
skýlin fengu.
Besta nýting skýlanna var á fyrsta
ári, lakari á því næsta en hún virtist
ná sér á strik á þriðja og fjórða ári,
en þó ekki meira en var á því fyrsta.
Ekki fannst skýring á því hvað olli
þessum mun á milli ára. Hugsanlega
var ófriður á svæðinu annað árið og
að þess vegna hafi færri fuglar kom-
ið í varp, en þar sem ekki var um
sólarhringsvöktun að ræða er ekkert
hægt að fullyrða um slfkt. Eftir að
athugunum þessum lauk kom mink-
ur á svæðið og spillti varpi þar í
heild. Þótt ekki hafi orðið vart við
mink á meðan athugunin stóð, er
ekki hægt að útiloka slíkt.
Grjótskýlin voru vinsælust, þá
tréskýlin, síðan bfldekkin en minnst
sótt í járnhúsin. Þetta fellur nokkuð
vel að því sem undirritaður hefur
séð og heyrt um á öðmm stöðum þar
sem skýli hafa verið reynd, en er þó
alls ekki algilt.
Engin kolla yfirgaf skýli á varp-
tímanum. Ekkert hreiður var rænt og
ungar komust úr öllum eggjum og á
sjó, óháð gerð skýla. Þetta gilti um
öll árin. Þó að hér hafi verið um
mjög fá hreiður að ræða og því hæp-
ið að draga ályktanir af þessum nið-
urstöðum, em þær þó e.t.v. vísbend-
ing um að varpárangur í skýlum sé
betri heldur en utan þeirra, sbr. nið-
urstöðumar hér að framan.
III. Æðarungauppeldi
í júní 1993 var farið af stað með
uppeldi æðarunga heima á Bessa-
stöðum. Upphaflegur tilgangur var
að kanna endurheimtur þeirra í varp
og fylgjast með afdrifum þeirra í
samanburði við villta unga.
Við framkvæmdina (fóðrun og
umhirðu) var farið eftir reynslu
þeirri sem fengist hafði áður á
Vatnsenda á Melrakkasléttu og víðar
(sbr. Frey, nr. 11, 1990, 459-464).
Sami maður annaðist ungana allan
tímann og var lögð áhersla á að ung-
arnir lærðu að þekkja hann og
treysta honum og tókst það vel.
Ungamir vom hafðir í sérútbúnu
skýli inni í gömlum bragga. Skýlið
var klætt að innan með plastdúk,
timburgrind var höfð í gólfi og hita-
pera var í einu horni skýlisins. Fyrir
utan var grasivaxið hólf sem ung-
amir höfðu aðgang að og þar kom-
ust þeir í vatn. I upphafi fengu ung-
arnir byrjunarfóður lífkjúklinga en
síðari hluta fóðmnartímans fengu
þeir eldisfóður holdakjúklinga. I
fóðrið var bætt 2% af B-vítamíngeri
og jafnframt fengu ungamir dálítið
af alhliða vítamínblöndu með fóður-
gjöfmni.
Dagana 9.-12. júní voru 80 æðar-
ungar teknir, nýskriðnir úr eggi, vítt
um varplandið. Þeir þrifust vel, en
við baðferðir á þriðja degi drápust 5
ungar, liklega úr kulda. Dagana 14.-
16. júní fór að bera á ungadauða.
Dauðir ungar voru strax sendir til
rannsóknar að Keldum. Við krufn-
ingu kom í ljós að bakteríusýking
hafði valdið dauða þeirra og var tal-
ið líklegt að þeir hefðu sýkst af
drykkjarvatni. Æðamngunum var
strax gefið súlfalyf og lifðu allir eftir
það, en alls höfðu 40 ungar drepist
áður en tókst að greina dánarorsök-
ina.
I júnflok vom 15 æðarungar til
viðbótar teknir úr hreiðri og lifðu
þeir allir. Ef frá er talin sýkingin og
ungadauðinn í upphafi, þá gengu
allir þættir ungauppeldisins vel.
Hinn 4. júlí fóru ungamir í fyrstu
göngu- og kynnisferðina út fyrir
Freyr 12/98 - 15