Freyr - 01.06.2000, Blaðsíða 13

Altalað á kaffistofunni
Enginn sláttumaður
Snemma á öldinni bjó í Kflakoti
í Kelduhverfi Þórarinn Sveinsson,
faðir Sveins Þórarinssonar,
listmálara.
Þórarinn hafði dvalist um skeið
í Vopnafirði og var kallaður eftir
það Tóni Vopni. Sjálfur taldi
Skarðan drátt frá borði bar,
barn að háttum glaður.
Völl hann átti en hann var
enginn sláttumaður.
hann sig ekki mikinn búmann, en
listamannseðli hans var ríkt.
Eftirfarandi vísur, sem hann orti
um sjálfan sig, eru til merkis um
það. Axel, sem nefndur er í síðari
vísunni, var Jónsson og bjó í Asi í
Kelduhverfí.
Axel hleypir blakknum brúna
beint til hafs um freðinn reit.
En Tóni Vopni teymir kúna
töðulaus um þvera sveit.
Nokkur atriði um
meðferð á vallarfoxgrasi
* Við góðar aðstæður er vallarfox-
gras uppskerumikið. Það fer að
verulegu leyti eftir meðferð tún-
anna hvað það endist lengi.
* Vallarforgras vex ágætlega í
svolítið rökum jarðvegi, t.d. vel
framræstri mýri.
* Hlutdeild vallarfoxgrass í túnum
minnkar yfirleitt með árunum.
Þess vegna er það venjulega haft
með öðrum grastegundum í
grasfræblöndum til að þær geti
tekið við þegar vallarfoxgrasið
hverfur úr túnunum.
* Hóflegur áburður hentar vallar-
foxgrasi vel. Grasið þolir illa
áburð á milli slátta.
* Vallarfoxgras endist fremur illa í
súrum jarðvegi.
* Mikilvægt er við meðferð á vall-
arfoxgrastúni að reyna að vemda
rótarhnúðinn (laukinn) frá
skemmdum. Þess vegna má
ekki láta sláttutækin liggja mjög
nærri, til að skemma ekki hnúð-
inn. Best er að stubburinn eftir
slátt sé minnst 5 cm.
* Vallarfoxgrasið endist best ef
túnið er aðeins slegið einu sinni
á sumri og túnið er ekki beitt.
* Vallarfoxgras þolir illa að slegið
sé mjög snemma. Best er að slá
eftir að það skríður en áður en
það blómgast. Norðlæg yrki,
sem em aðallega ræktuð á Is-
landi, gefa litla há.
* Ef annar sláttur er sleginn seint
er hætt við að vallarfoxgrasið nái
ekki að búa sig undir veturinn og
grasið deyi.
* Ef túnið er blautt er hætt við að
stórgripir sparki vallarfoxgras-
inu upp, vegna þess hve rótar-
hnúðurinn liggur ofallega.
* Umferð á þungum vélum á
hjólbörðum með öflugum
spyrnum getur rifið upp fjölda
af vallarfoxgrasplöntum. Það er
mest hætt á þessu ef túnið er
blautt.
Efnamagn
í vallarfoxgrasi
* Hæfilega sprottið vallarfoxgras
er auðugt af kolvetnum og þess
vegna orkuríkt og lostætt.
* Próteinmagnið í vallarfoxgrasi
er oftast mest um 10 dögum eftir
skrið.
* Við þurrkun á velli minnkar
meltanlegt þurrefni vegna þess
að blöðin rýrna. Stönglarnir
varðveita næringu sína betur, t.d.
í hrakningum.
* I vallarfoxgrasi er minna af stein-
efhum, t.d. fosfór, magníum og
kalsíum, en í flestum öðmm nytja-
grösum. Nauðsynlegt er að taka
tillit til þess við fóðmn búfjár.
Guðni Þorvaldsson (1994) hefur
rannsakað ýmsa þætti sem hafa
áhrif á gróðursamsetningu á fjölda
túna í öllum landsfjórðungum.
Hlutdeild vallarfoxgrass í túnum á
Suðurlandi var 20,4%, á Vestur-
landi 13,8%, á Vestfjörðum 12,0%,
á Norðurlandi 10,4% og á Austur-
landi 8,8%. Þessi munur er trúlega
mest vegna mismunandi jarðvegs,
aldurs túna og meðferðar.
Þegar Guðmundar Böðvarssonar
orti kvæðið „1943“ í miðju heims-
stríði, huggaði hann sig og aðra
með því að segja:
Og víst mundi hlœjandi heilsa
þér gróðursins nál
og heimta þitt þrek, sér til liðs,
á sinn mjúkláta hátt.
Þó að ýmislegt bjáti á hjá ís-
lenskum landbúnaði um þessar
mundir er vonandi að bændur og
aðrir landsmenn njóti þess að liðsinna
„gróðursins nál“ á fýrsta vori nýs
árþúsunds, eins og landsmenn gerðu
með ýmsu móti á síðasta árþúsundi.
Heimildir.
Einar Helgason, 1899: Skýrsla um
aðgjörðir og efnahag Búnaðarfélags
Suðuramtsins 1898.
Guðni Þorvaldsson, 1994: Gróður í
íslenskum túnum. Ráðunautafundur
1994, bls. 214-219.
Nytjaplöntur á íslandi 2000. Ritst.:
Áslaug Helgadóttir. 16 bls.
Magnús Stephensen, 1820: Klaustur-
pósturinn, 3. árg.
Steindór Steindórsson, 1978: íslensk
plöntunöfn. Bókaútgáfa Menningar-
sjóðs. 207 bls.
Sturla Friðriksson, 1956: Grasa- og
belgjurtategundir í íslenskum sáðtil-
raunum. Rit Landbúnaðardeildar At-
vinnudeildar Háskólans nr. 9.

FREYR 6/2000 - 13