Freyr - 01.10.2003, Síða 7

vond ár, eins og 1979, og árin á
undan og eftir þeim. Við þær að-
stæður bar það hæst í fóðurrækt að
forðast heyleysi og þá spyija menn
fyrst um magn en síðan um gæði.
Hafa viðhorf bœnda til viðhalds
og endurrœktunar túna breyst?
Já, hér áður voru bændur
ánægðastir með sín “eilífðartún”.
Menn vissu þá hvað þeir höfðu en
ekki hvað þeir fengju ef hróflað
var við þeim. Reynslan af nýrækt-
um var líka misjöfn, kunnáttan
var lítil og ekki á markaði stofnar
og tegundir túngrasa sem aðlagað-
ar voru að íslensku veðurfari, þ.e.
þoldu kulda og umhleypinga.
Reyndar felur hugtakið “gamalt
tún” í sér margt. Þannig er gamalt
snarrótartún allt annað en gamalt
tún með vallarsveifgrasi. Hið síð-
amefnda er viðunandi en hitt ekki
fyrir hámjólka kýr. Þó að sauðféð
þurfi líka gott fóður þá er æski-
legt hlutfall hágæðafóðurs og
miðlungs fóðurs þar annað en fyr-
ir kýmar. Hrossum dugar svo enn
orkuminna fóður en sauðfénu.
Endurrœktin er þannig e.t.v.
ekki eins sjálfsögð hér og í nálæg-
um löndum?
Nei, en reyndar held ég að við
ofmetum eitthvað endurræktunina
í öðrum löndum. Ég kynntist því í
Bretlandi að þar er lítill hluti af
landi plægður upp árlega, enda er
þar lögð áhersla á að beita landið.
Vallarfoxgras, sem er vinsælasta
grastegundin til fóðuröflunar hér á
landi, á sér afar afmarkað út-
breiðslusvæði. Það er ræktað í
Noregi, Svíþjóð og Finnlandi og
síðan um norðanverð Bandaríkin
og Kanada. A Bretlandseyjum og
á meginlandinu, þar með talin
Danmörk, er íjölært rýgresi vin-
sælasta grastegundin, bæði til
sláttar og beitar.
En er ekki athyglin líka farin að
Ríkharð hefur yfirumsjón með jarðræktartilraunum á Hvanneyri. Hér er hann
að slá tilraunareiti. (Ljósm. Magnús Óskarsson).
beinast aó fjölœru rýgresi hér á
landi?
Jú, og þetta tengist þeim miklu
breytingum sem eru að verða á
jarðræktinni hjá okkur á síðari ár-
um. Jafnframt því að komræktin
kom til sögunnar þá hafa orðið
miklar framfarir í jarðvinnslu.
Þær framfarir greiða fyrir annarri
ræktun. Rýgresi er ígildi grænfóð-
urs. Ef það lifír af veturinn þá er
það orðið tvíært eða fjölært græn-
fóður en ef það deyr út þá er ekki
hundrað í hættunni, landið er bara
unnið upp og sáð í það aftur.
Fyrir 30 ámm var það hins veg-
ar meiriháttar áfall ef tún kól og
ekki svigrúm til að taka neina
áhættu. Núna er vandamálið hins
vegar hvað á að gera við allar
heyrúllumar sem eru fymdar milli
ára.
Eru möguleikar á að auka hlut
beitarinnar í íslenskum búrekstri?
Fyrir nokkmm árum rannsakaði
ég hér á Hvanneyri áhrif vorbeitar
og áburðartíma á sprettu. Niður-
staðan var sú að ef lambám var
beitt á tún á vorin þá fékkst um
þremur ærfóðrum minna hey af
hektara. Það þýddi að með slíkri
beit þurfti stærri tún en ella.
A hinn bóginn þrífast unglömb
betur á túnbeit á vorin en á nokk-
urri annarri beit. A tilraunabúinu á
Hesti hafa menn gert fjöldann all-
an af tilraunum með að beita á út-
haga og að gefa úrvalshey með og
láta bera snemma eða seint. Nið-
urstaðan er sú að það er ekkert
sem kemur í staðinn fyrir túnbeit-
ina, þ.e. að ær með unglömb gangi
á nýgræðingi á túni.
Getur þetta verið þáttur í því að
létta álagi á afrétti?
Nei, ekki beinlínis, því að féð er
ekki haft það lengi á túninu. Hér
um slóðir er fé rekið á affétt um
viku til tíu daga af júlí. Þá em menn
yfirleitt búnir að slá og það er kom-
ið óyndi í féð sem er þá búið að
vera nokkum tíma í úthaga og hím-
ir við girðingar og horfir til fjalla.
Norður á Ströndum veit ég
dæmi þess að fé fer aldrei á tún
heldur beint á úthaga eftir að það
er borið og túnin aðeins lítillega
beitt á haustin. Þar nást tveir slætt-
ir af túnum, sem tiltölulega lítil,
eða einn hektari fyrir hverjar 13
Freyr 8/2003 - 7 |