Freyr - 01.10.2003, Qupperneq 12

Úr tilraun með samanburð é búfjáráburði og tilbúnum áburði. Aðstoðarstúlka
Rikharðs krýpur I tilraunareit sem fengiö hefur sauðatað. Sjá texta. (Ljósm.
Magnús Óskarsson).
bundni landbúnaður eigi að nýta
sér hana, frekar en að agnúast út í
lífrænan landbúnað og tala um
hann sem trúarbrögð og eitthvert
rugl.
Hér áður gengu kaldar kveðjur
milli hefðbundinna bænda og líf-
rænna í Danmörku. Það gerist
ekki lengur. Lifræn mjólk er þar
20% af mjólkinni og á sér fastan
kaupendahóp og í verslunum stan-
da þessar vörur hlið við hlið, hvor
á sínu verði.
í Danmörku eins og hér er hins
vegar ekki mikill markaður fyrir
lífrænt kjöt, og þá hvað síst fyrir
lífrænt svína- eða kjúklingakjöt.
Þar er líka orðinn mikill munur á
framleiðslukostnaði. I lífrænni
alifuglarækt má ekki hafa fuglana
í búrum, þeir skulu fá að vera ut-
andyra, en þar eiga þeir á hættu að
komast í snertingu við ýmsa sýkla
í umhverfinu, svo sem camphylo-
bakter. Það verður líka að horfast
í augu við að það er verulega
hærra hlutfall fugla sem drepst úti
en í búrum, mig minnir að hlut-
föllin séu 20% úti en 5% i búrum.
Þeir sem leggja fyrir sig lífræn-
an búskap verða að gera það út frá
heildstæðri lífssýn en ekki út frá
hagnaðarvon. í hefðbundnum bú-
skap eru ótakmarkaðir möguleikar
til að afla allra rekstraraðfanga í
búskapnum. I lífrænum búskap
gildir það ekki, þar verður að ná
sem bestri uppskeru með tak-
mörkuðum aðföngum þar sem t.d.
tilbúinn áburður og jurtavamar-
efni koma ekki að.
Þetta kristallar þá lífssýn sem
hér er á ferð. Það er til hreyfing
sem heitir.”Slow cooking”, eða
hæg eldamennska, sem er stillt
upp gegn annarri sem nefnist
“Fast food” eða hraðeldamennska
og hinir fjölmörgu skyndibitastað-
ir bjóða upp á. Slow cooking
gengur út á það að elda mat í tvo
klukkutína og borða síðan í einn,
en ekki borða hamborgara á tiu
mínútum.
Búfjáráburður
Nýting bitfjúráhurðar?
Já, nýting búfjáráburðar á sér
fleiri en eina hlið. Lengi var þetta
eini áburðurinn sem bændur áttu
völ á og sem þeir nýttu til fúlln-
ustu, bæði sem áburð og til eldi-
viðar. Svo kom að því að men fóru
að líta á hann sem úrgang sem
best væri að losna við með sem
minnstri fyrirhöfn, út í ár og læki
eða fyrir sjávarbakkann.
Á síðari árum hafa augu manna
opnast fyrir því að nauðsynlegt er
að koma honum inn í hringrás
náttúrunnar og í mörgum löndum
er búfjáreign bænda takmörkuð
við það að þeir eigi ræktunarland
til að taka við skítnum. Hér á landi
eru enn ekki komnar jafn strangar
reglur en það er skylda að nýta
hann á ræktunarland eða til upp-
græðslu en bannað að losa hann út
í vatnsföll eða í sjó.
I lífrœnum landbúnaði má ein-
ungis nota búfjáráburð. Hefur
hann einhver önnur áhrif en tilbú-
inn áburður?
Til að svara því langar mig að
segja frá tilraun með N, P og K
sem gerð var að tilhlutan Páls
Bergþórssonar, veðurfræðings, og
hefur staðið hér á Hvanneyri frá
árinu 1977. Þar eru borin saman
áhrif búfjáráburðar og tilbúins
áburðar. Þar eru reitir sem hafa
einungis fengið sauðatað, 15 tonn
á ha á ári, (en að vísu 20 tonn á ha
af kúamykju fyrstu tvö árin). Að
öðru leyti eru þarna vaxandi
skammtar af N, P og K í tilbúnum
áburði. Handbók bænda segir að
15 tonn af sauðataði gefi við bestu
skilyrði 60 kg N á ha og auk þess
nóg af fosfór og kalí.
Tilraunin hefur nú staðið í 26 ár
og fyrstu árin gaf tilraunaliðurinn
með sauðataðið það sem vænta
mátti, hliðstætt lið með 60 N á ha
í tilbúnum áburði. Svo fór hann að
hækka og hækka og fer svo upp í
það að gefa jafn mikið af sér og
þeir reitir sem fá 180 kg N á ha,
alltaf með sama skammtinn af
skít.
Hvað er að gerast? Fyrsta skýr-
ingin er að þama sé að safnast upp
köfnunarefni. En af hverju eru
þessir reitir alltaf ljósgrænir á lit-
112 - Freyr 8/2003