Freyr - 01.09.2002, Qupperneq 40

Talnlng fóstunrísa í ám
Talvert langt er síðan farið
var að þróa aðferðir til að
telja fósturvísa í ám á með-
göngutímanum. Fyrir um ára-
tug komu til landsins skoskir
sérfræðingar og notuðu slíka
tækni á nokkrum tilraunabú-
anna, sem þá störfuðu, með
þokkalegum árangri.
Hér á landi hefur þessari tækni
ekki verið beitt við sauðfé á síð-
ustu árum, þar til að í síðari hluta
mars sl. vetur var hér í nokkra
daga á ferð Norðmaður að nafni
John Edvin Johansen. Hann hefur
starfað við þetta í um áratug þar í
landi og nokkur síðustu árin einn-
ig á Nýja-Sjálandi, en þar fellur
slik vinna að sjálfsögðu á önd-
verðan tíma ársins við það sem
gerist hér á norðurhveli jarðar.
Sú tækni, sem orðið hefúr ráð-
andi á þessu sviði, er að nota óm-
sjá við mælingamar. Þetta eru
hliðstæð tæki og notuð eru við
ómsjármælingar á lömbum, að-
eins unnið á öðru tíðnisviði. Auk
þess er neminn, sem notaður er,
talsvert frábrugðinn. Til að skapa
rétt viðnám er notast við volgt
vatn í stað matarolíu sem notuð
er við vöðva-fítu mælingu.
Ég skipulagði ferð John hér á
landi sl. vetur og hóf hann vinnu
sína á Hesti. Fyrsti dagurinn fór í
að smíða aðstöðu til mælinganna,
en til þess útbjó hann kassa líkan
þeim sem bændur þekkja úr ijár-
vogum. í gegnum hann lét hann
reka æmar til mælinga, en á ann-
arri hlið hans hafði hann op þar
sem hann kom nemanum að til
mælinga. Mælingin byggir á því
að koma nemanum á auða svæðið
í nára kindarinnar til að mynd
birtist á ómsjánni. Hann var síðan
ákaflega snöggur að lesa niður-
stöður af henni um íjölda fóstra.
Mælingamar gengu þannig mjög
hratt hjá honum og virtist honum
auðvelt að mæla á annað hundrað
kinda á klukkustund. Jafnframt
var maður við kassann, sem litar-
merkti síðan æmar eftir þeim Qöl-
da fóstra, sem talin voru hjá hver-
ri þeirra. Afköstin réðust í raun
mest af því hversu vel gekk að fá
æmar til að renna fyrirstöðulítið í
John Edvin Johansen að störfum við talningu fósturvisa. Myndin er frá Noregi.
gegnum mælingahólfið.
A Hesti var meginhluti ánna á
búinu mældur. Síðan lagði John
land undir fót og heimsótti nokk-
ur bú í Borgarfirði, í Dölum og í
Vestur-Húnavatnssýslu. Samtals
munu hafa verið mældar þannig
yfir tvö þúsund ær. Um verulega
fjölbreytta fjárhópa var að ræða
því að talsverður munur var á
rnilli búa í frjósemi ánna. Norður
á Vatnsnesi komst hann t.d. í all-
stóra liópa af marglembum.
Góður árangur
Arangur mælinganna lá síðan
fyrir strax þegar sauðburði lauk á
þessum búum í vor. Fljótsagt er
að árangurinn var ffábær. I yfir
99% tilvika reyndist lambafjöldi
sá sami og sagt var fyrir um á
grundvelli mælingarinnar.
Astæða er til að ætla að einhver
frávikanna geti til viðbótar skýrst
af því að ær hafí týnt litarmerk-
ingu, eða jafnvel í flýtinum verið
rangt merktar.
Astæða er til að geta þess að
eftir þeim upplýsingum sem ég
hef aflað mér þá má ætla að John
sé einhver allra þjálfaðasti maður
í slíkum mælingum, sem fyrir-
fínnst, og segja Norðmenn mér
að öryggi hans sé í þeim efhum
talsvert umfram annarra mæl-
ingamanna þar í landi.
I Noregi hafa slíkar mælingar
| 40 - Freyr 8/2002