Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1952, Page 44

24
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
I.
Sigurður Jónsson er fæddur að
Hólum í Saurbæjarhreppi í Eyja-
firði 25. ágúst 1878. Þar bjuggu þá
foreldrar hans Jón Hinriksson og
þriðja kona hans Sigríður Jónsdóttir.
Fluttu þau þangað úr Mývatnssveit
1876, en svo þaðan aftur til Mývatns-
sveitar, að Helluvaði, 1879. Þar ólst
Sigurður upp og var kenndur við
Helluvað lengi fram eftir aldri.
Jón Hinriksson var ættaður úr
Skagafirði, sonur Hinriks Hinriks-
sonar frá Tunguhálsi af ætt Hrólfs
sterka Bjarnasonar; en móðir Jóns
var Þorgerður Jónsdóttir frá Gili í
Eyjafirði. Jón Hinriksson var fjöl-
hæfur gáfumaður og nafnkenndasta
alþýðuskáld í Þingeyjarsýslu á síð-
ari hluta 19. aldar. Safn kvæða hans,
Ljóðmæli, kom út á áttræðisafmæli
hans 1909. Sigríður kona Jóns var
dóttir Jóns bónda Jónssonar á Arn-
arvatni og konu hans Guðrúnar
Ólafsdóttur. Voru þau Sigríður og
Jón Stefánsson rithöfundur (Þorgils
gjallandi) hálfsystkin, sammæðra.
Bæta má því einnig við, að meðal
barna Jóns Hinrikssonar og Frið-
riku Helgadóttur fyrstu konu hans
voru þau Jón í Múla, hinn þjóðkunni
stjórnmálaskörungur, og Sigríður,
móðir Sigurðar Bjarklind kaupfé-
lagsstjóra.
Sigurður Jónsson ólst upp á Hellu-
vaði í stórum systkina hópi, á góðu
heimili, en við fátækt og mikla vinnu
og erfiða. Hann fór til náms í Möðru-
vallaskóla haustið 1897, og braut-
skráðist þaðan vorið 1899 með ágæt-
iseinkunn, hæstu einkunn, er veitt
hafði verið í skólanum fram að þeim
tíma. Hefir hann í ítarlegri grein og
vel saminni (í bókinni Minningar frá
Möðruvöllum, Akureyri 1943) lýst
skólalífinu, kennslu og kennurum á
Möðruvöllum í sinni tíð, og ber hin-
um gamla skóla sínum vel söguna.
En sjálfur skipar Sigurður sæmdar-
sess í hópi þeirra landskunnu og
þjóðnýtu manna á ýmsum sviðum,
sem nám stunduðu á Möðruvöllum
undir handleiðslu þess ágæta og far-
sæla skólamanns, Jóns Hjaltalíns
skólastjóra og mætra og merkra
samkennara hans.
Auðsætt er einnig, að fræðslan og
menningaráhrifin frá Möðruvöllum
hafa fallið í frjóan jarðveg hjá Sig-
urði og vakið hann til framkvæmda,
en því er bezt lýst í eftirfarandi um-
mælum Jónasar Þorbergssonar út-
varpsstjóra í prýðilegri minningar-
grein hans um Sigurð (Tíminn, 13.
marz 1949):
„Heimkominn úr skóla 21 árs
gamall gerðist hann framtaksmaður
um fræðslu barna og unglinga í
sveit sinni og stofnaði skóla, löngu
áður en þeim málum var skipað með
lögum. Jafnframt gerðist hann
hvatamaður að útgáfu sveitarblaðs
og átti þar drjúgan þátt um margra
ára skeið.“
Stundaði Sigurður á þessum árum
kennslu á vetrum, en sveitarvinnu á
sumrum. Vorið 1902 kvæntist hann
Málfríði Sigurðardóttur Magnússon-
ar bónda á Arnarvatni og konu hans
Guðfinnu Sigurðardóttur. Hófu þau
ungu hjónin búskap á Arnarvatni,
bjó Sigurður þar síðan, og var eftir
það jafnan kenndur við þann stað.
Þau hjónin eignuðust sjö börn; son-
ur, Jón að nafni, dó kornungur, en
hin, er upp komust, eru þessi:
Freydís, Ragnar, Arnljótur, Heiður,