Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1952, Blaðsíða 80

60
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
læknis Jónassonar. Var þar gildi
haldið og margt boðsfólk, þar á
meðal Jóhann Pétur Hallson á Gimli
og synir hans Jóhann Schram og
Gunnar. Segir Jóhann Schram frá
þessu í dagbókum sínum.
Á laugardaginn fyrsta í sumri (27.
apríl), kom á dagmálum til Gimli
gufubáturinn Lady Ellen með út-
sæði og ýms akuryrkju áhöld, er
keypt voru handa nýlendumönnum
fyrir hið endurborgaða sóttvarðar
fé — auk annars farms. Hálfri
stundu fyrir hádegi lagði skipið aftur
af stað frá Gimli til Winnipeg. Með
því tóku sér far séra Páll Þorláksson,
Magnús Stefánsson og Sigurður
Jósúa Björnsson, eins og um hafði
verið samið áður. í þessari för voru
einnig margar ungar stúlkur, sem
ætluðu að vista sig í Winnipeg. Tók
Magnús það að sér að útvega þeim
vistirnar þegar þangað kæmi. En
helzt lítur út fyrir, að í förinni hafi
einnig verið ungir piltar, sem ætl-
uðu að leita sér atvinnu í Manitoba,
því Framfari (I., 22) skýrir svo frá,
að með séra Páli hafi farið fjöldi
unglinga, og hafa þeir máske verið
úr söfnuðum hans, og hann komið
drengjunum á framfæri í Winnipeg.
Landnám Islendinga í Norður
Dakota, eftir séra Friðrik J. Berg-
mann (Almanak O. S. Th., 1902,
bls. 20), skýrir svo frá, að séra Páll
hafi dvalið um hríð í Winnipeg til
að hlynna þar að safnaðarmálum
meðal íslendinga. Hvað Sigurður
Jósúa hafði þar fyrir stafni, segir
sagan ekki frá, því fátt mun nú
kunnugt af því, er hann ritaði og
orti. En Magnús skýrir frá, að ferð-
in frá Gimli með Lady Ellen hafi
gengið að óskum til Winnipeg, og
hafi þeir komið þangað snemma á
sunnudags morguninn.
Á mánudaginn festir Magnús upp
auglýsingu á ensku, sem hann þýðir
á íslenzku: „Vinnukonur fást hér“.
Segir hann svo frá, að heita mætti að
ös væri hjá sér í þrjá til fjóra daga.
Þá var ein stúlka eftir, en öllum hin-
um útvegaðar vistir. Mun Magnús
hafa sjálfur fylgt stúlkum sínum til
húsmæðranna, og ekki skilið við þær
nema hann væri í fylsta máta á-
nægður með heimilin. Virðist þessi
varúð stafa af því, að misjafnar hafi
sumar vistirnar reynzt á stundum
umkomulausum unglingsstúlkum,
sem enga eða litla ensku kunnu og
sjálfar urðu að brjóta sér braut
meðal annara þjóða.
Fróðlegt væri að vita nafn ungu
stúlkunnar, sem enn var ekki vist-
ráðin af þessum ungmeyja skara, því
á henni sýnist velta val íslenzku ný-
lendunnar í Dakota, þótt það kunni
að þykja skringilega til orða tekið.
En víst er um það, að hefði hún
verið komin í vist eins og hinar, þá
hefði Magnús verið búinn að taka
burtu auglýsingu sína, Hunter rit-
stjóri ekki tekið hann tali og Dakota
ríkið aldrei borið á góma. En við-
ræður þeirra, sem vel mætti nefna
forspjall að sögu íslendinga í Dakota,
þýddi Magnús seinna orðréttar eins
og hann mundi bezt, án þess að velta
þeim meira við í íslenzkunni. Er
þessarar sömu heimildar getið í sögu
Nýja-íslands, öðrum þætti, VI. kafla,
þar sem Magnús lýsir bóluvetrinum,
en frá samtali sínu við ritstjórann
segir hann svo:
. . . Stúlkurnar voru allar komnar
í vist nema ein. Kemur þá maður