Neytendablaðið - 01.11.2000, Qupperneq 29

er í Svíþjóð til dæmis, fara
um 90% af þessu til endur-
vinnslu. Jafnvel fólk sem ekki
nennir að halda slíku til haga
peninganna vegna gerir það
fyrir íþróttafélög og önnur
samtök sem iðulega senda
börn eða unglinga í hús til að
safna tómum flöskum og dós-
um. Ekki er fjarstætt að hugsa
sér að svipuðum árangri mætti
ná með því að leggja skila-
gjald á drykkjarfemur, niður-
suðudósir, rafhlöður og sitt-
hvað fleira.
Spilum vörnina framar
Á vegum sveitarfélaganna er
nú unnið að verkefni sem
kallast „Staðardagskrá 21“ og
miðar að því að nálgast sjálf-
bæra þróun. Stefán Gíslason,
umhverfisstjórnunarfræðingur
og verkefnisstjóri, telur að
neytendur mættu „spila vörn-
ina framar" og velta því að-
eins fyrir sér í versluninni
hvað þeir þurfa að bera með
sér heim af umbúðum og jafn-
vel vörunum sjálfum.
Hann nefnir sem lítið dæmi
að ódýrara og umhverfis-
vænna sé að nota endurhlað-
anlegar rafhlöður. Sjálfur not-
ar hann enn endurhlaðanlegar
rafhlöður sem hann keypti
árið 1989.
Reglurá leiðinni
En í sorphirðumálum kann
margt að breytast innan tíðar.
Á vegum umhverfisráðuneyt-
isins er nú verið að vinna að
reglum um endurnýtingu úr-
gangs. Þetta verk hefur verið
falið starfshópi sem skipaður
er fulltrúum atvinnulífs, sveit-
arfélaga og fagaðila. Starfs-
hópnum er ætlað að vinna að
heildarstefnumótun á þessu
sviði og meðal annars á hann
að leggja fram tillögur um
bætta nýtingu úrgangsefna og
hvernig beita megi hagrænum
Alls er afhálfu yfirvalda kurteisléga farið fram á að viðfiokk-
um heimilisúrgang í eina fjórtán fiokka og leggjum á okkur sér-
stakar ferðir til að skila þessu ntsli til endurvinnslu eða förgun-
ar.
Umræða á glapstigum
Heimilissorpið er auðvitað
gríðarmikið og það er fyrir
löngu orðið vandamál sem við
neyðumst fyrr eða síðar að
takast á við. Og umræðan um
heimilissorp er reyndar fyrir
löngu orðin svo áberandi að
okkur er öllum - eða að
minnsta kosti flestum - orðið
þetta ljóst.
Ögmundur Einarsson,
framkvæmdastjóri Sorpu, tel-
ur þessa umræðu þó að vissu
leyti á villigötum. Um helrn-
ingur af öllu því sorpi sem til
fellur á Islandi kemur nefni-
lega frá atvinnulífinu. Eðli
málsins samkvæmt ætti þar í
mörgum tilvikum að vera
mun auðveldara viðfangs að
flokka sorp en á heimilunum.
Meðferð úrgangs í atvinnu-
lífínu er raunar mismunandi. I
fiskiðnaði er til dæmis farið
að fullvinna gríðarlegt magn
hvers kyns úrgangs sem áður
var fleygt. En hér kemur til
efnahagslegur hvati. I þessum
úrgangi eru sem sé fólgin
verðmæti. Úrganginum er
unnt að breyta í peninga.
Úrgangur frá verslunum í
landinu fer aftur á móti að
miklu leyti óflokkaður í
gáma, enda hafa verslunareig-
endur ekki neinn beinan hag
af því að flokka hann. Þannig
fer til dæmis í súginn töluvert
magn endumýtanlegra um-
búða.
Snýst um peninga
Það verður varla hjá því kom-
ist að draga þá ályktun að
peningarnir hafi verulegt að-
dráttarafl í þessu el'ni eins og
svo mörgu öðru. Svo mikið er
víst að sá úrgangur sem pen-
ingar eru greiddir fyrir skilar
sér vel. Þótt skilagjald á flösk-
um og dósum sé raunar afar
lágt hér á landi, líklega ein-
ungis fímmtungur af því sem
hvötum í auknum mæli til
aukinnar endumýtingar.
Guðlaugur Sverrisson er
starfsmaður þessarar nefndar
og segir það ekkert vafamál
að Islendingar hafi verið langt
á eftir nágrannaþjóðunum í
þessu efni. Hann telur á hinn
bóginn að það þurfí ekki að
taka okkur langan tíma að ná
þeim.
Breytingar í vændum
Það virtist yfirleitt samdóma
álit þeirra sem rætt var við
fyrir vinnslu þessarar greinar,
bæði þeirra sem hér hefur ver-
ið getið og annarra, að breyt-
ingar séu í aðsigi, jafnvel stór-
stígar. Að nokkru stafar þetta
af aukinni meðvitund almenn-
ings og stjómmálamanna og
einnig þeim skyldum sem
okkur eru lagðar á herðar í al-
þjóðasamþykktum og reglum
sem gilda á Evrópska efna-
hagssvæðinu.
Hitt virðist ekki síður aug-
ljóst að ef árangur á að nást
þarf annars vegar að gera
neytendum mun auðveldara
að losa sig við flokkaðan úr-
gang en nú er og hins vegar
þarf beina hvatningu, til dæm-
is í formi skilagjalds eða
hærri greiðslu fyrir sorphirðu.
Flest eigum við því að
venjast að til dæmis börn á
vegum íþróttafélaga gangi
milli húsa og safni dósum og
flöskum til að selja til ágóða
fyrir félagsstarfið. Sá dagur
kynni að renna upp fyrr en
okkur varir að þessi börn fari
líka að spyrja hvort við eigum
tómar niðursuðudósir, mjólk-
urfemur eða ónýtar rafblöður.
Og ef farið verður að inn-
heimta sorphirðugjald í sam-
ræmi við ntagn gæti líka farið
svo að einhverjir telji sig
þurfa að setja lás á öskutunn-
una - til að koma í veg fyrir
að nágranninn laumist í hana
með ruslapokann sinn.
NEYTENDABLAÐIÐ - nóvember 2000
29