Tónlistin - 01.12.1944, Blaðsíða 3

3. árg.
1944
3.-4. hefti
Tónlis tin
Tímarit Félags íslenzkra tónlistarmanna
Sigtryggur Guðlaugsson:
Hugleiðingar um forn
íslenzkan kirkjusöng
•Þegar guðsþjónusta í kirkjum
iiofst eftir liinum nýja sið Lúthers,
hreyltisl allmikið söngleg meðferð.
Aður var sungið mest kaflar og ó-
rímaðar setningar úr ritum hiblí-
unnar (einkum Daviðs sálmum), og
það á latinumáli. Þessi söngur var
nú orðinn meðfæri aðeins lærðra
manna og lítt skilinn af almenn-
ingi, meðfram vegna truflandi
raddasamhlöndunar. Nú var það
ákvörðun Lúthers, að söfnuðir
tækju mikinn þátt í söngnum, og að
hann færi fram mest á móðurmáli
þeirra (latínusöngur liel/t til liá-
tíðabrigða). En liér þnrfti meira til.
Lögin við latínusetningarnar gálu
ekki fallið að þýðingum: engin von
lieldur, að almenningur lærði þau
öll. Hver setning liafði sitt lag. Nú
urðu að koma ný lög og söngtext-
inn að bindast rími, svo að sama
lagið mætti nota við fleiri texla. Nú
varð að yrkja sálma og vers, sem
að visu var til áður, en nú eigi not-
hæft vegna brevttra skoðana. Lúth-
er var sjálfur skáld og mjög söng-
elskur maður. Hann tók forgöngu
í að vrkja sálmana, en mun minna
hafa gerl að sönglagasmíð. Hann
valdi aðra leið. Þjóðin þýzka átti
allmikið af alþýðuvísum á máli
sinu, veraldlegs og andlegs efnis,
og sönglög við þær. Þéssi sönglög
voru, ásamt latinulögum, tekin, eilt-
livað sniðin til og fengin nýju
sálmunum. Lúther naut þess að fá
í samvinnu með sér til þessa og
framhalds ágæta söngfræðinga og
tónskáld, sem Jíka hafa eitthvað
lagt lil úr eigin sjóði.
Fvrst um sinn var sungið ein-
radda, og er mikið lálið af lífi og
fjöri liins nýja safnaðarsöngs, sem
fékkst með því meðal annars, að
tilbreytni var höfð mikil í lengd
tónanna. Bráðlega voru lögin rödd-
uð, kom þá „kór“ til sögu. Honum
var eðlilega gjarnt til að listræna
söng sinn, en i því gat almenning-
ur ekki fylgt með, og olli það glund-
roða. Líkt er að segja um það, er
tekið var að láta hljóðfæri (organ)
leiða sönginn; organistar hneigðust