Tónlistin - 01.12.1944, Qupperneq 7

TÓNLISTIN
37
eí'tir einn og sama liöfund. Menn
gætn búizt við þvi, að forvígismað-
ur í þessum efnum, Pétur Guðjóns-
son, tiefði nokkuð lagt fram, en
hvernig sem á því stendur, þá er
það aðeins eitt sálmalag, sem þor-
að er með vissu að eigna honum.
Eigi mun þó þetta lag vitna um van-
mætti höfundar síns, því að eins og
lagiíi „Óvinnanleg borg' er vor guð“
stendur sem óbrotgjarn minnisvarði
um sönglega gáfu Lúthers, eins mun
lagið „Lofið guð, lofið hann hver
sem kann“ lialda lengi uppi minn-
ingu um hæfileika Péturs Guðjóns-
sonar.
En enn er ótalinn ofurlítill hóp-
ur sálmalaga vorra, sem nú skal
vikið að. Nokkur Jög í bókum Pét-
urs Guðjónssonar vöktu eftirtekt
eldri manna með því, hve lík þau
voru gömlu lögunum, innileg og
hugþekk. Get ég nefnt „Allt eins
og blómstrið eina“, „Avi, aví“,
„Kristí, vér allir þökkum þér“,
„Herra, þér skal lieiður og lotning
greiða“, „Um dauðann gef“. Mönn-
um var óljóst um framkomu þeirra,
og á skýringum Péturs aftan við
lögin var lítið að græða. Þau höfðu
reyndar sum komið út bókstafanót-
uð í Leiðarvísi Ara Sæmundsens,
en ])að kver getur ekki, hvaðan lög
þess eru tekin. Jónas Helgason setli
í höfundasæti þeirra: „Weyse, eftir
eldra lagi“. Var því mótmælt, eink-
um af prófessor Bjarna Þorsteins-
syni. Síðan hafa þau helzt verið köll-
uð „íslenzk lög“. •— Þegar ég var
i skóla, var mér sagt frá þvi, sem
nú er orðið ljóst, að þegar organið
kom i dómkirkjuna i Reykjavík,
hefði Weyse verið falið að útbúa
kóralbók fyrir íslenzkan sálmasöng,
og að Weyse liefði þá kallað til sín
islenzka stúdenta og látið þá syngja
sér sálmalög, eins og' þau liðkuðust
þá á íslandi. Ég spurði sögufræðing
Pál Melsted, sem á skólaárum sín-
um var mesti sönggarpur, um þetta.
Kvað hann það satt vera, eins og
líka liefir kom.ið fram í endurminn-
ingum hans. Ekki man ég, að Páll
Melsted nefndi nokkuð Pétur Guð-
jónson til þessa. Þó lield ég, að stú-
dentarnir hafi verið fleiri en Páll
Melsted einn, því að ég man hann
tók svo til orða: „Við sungum og
sungum.“ Gelið er um þessa kóral-
bók í æfisögu Weyses eftir Berg-
green. Sagt var mér, að hún hcfði
lengi verið í dómkirkjunni, þó —
eftir þeirri lýsingu, sem mér var gef-
in af henni — mun það hafa verið
það eftirrit, sem nú er komið fram
og prófessor Sigfús Einarsson segir
l'rá i ágætri ritgerð sinni um Weyse
í Heimi IV. 3. Lögin eru 60 eins og
segir í Heimi, og virðist eftirritið
bafa verið skrifað smám saman,
máske eftir þörfnm til brúkunar,
því að eyður eru í því, einkum er
á liður, þar sem aðeins er númers-
talan. Auðsjáanlega tiefir handrit
þetla verið mjög gagnrýnt. — Nú
sésl, við samanburð, að héðan ern
hin nefndu hugþekku lög. Búning-
ur minnir líka á Weyse. Ekki hafa
bækur Péturs Guðjónssonar nærri
öll lögin i handritinu, aðeins 10 al-
veg óbrevtt, nokkur breytt lítilshátt-
ar, og mér virðist til bóta, önnur
meira, sum þeirra svo, að vafi
má vera á, bvort stuðzt er við hand-