Tónlistin - 01.12.1944, Blaðsíða 26

56
TÓNLISTIN
kröfum veruleg skil. Hér skilur tónskáld
og tónhagan. Björgvin hefir reynzt valda
hinum stóru raddsöngsformum, og ,,FriÖ-
ur á jörðu“ er ný sönnun þess. Höfund-
urinn er stórbrotinn og langsýnn í form-
sterkri sköpun sinni; hann beinir athygli
sinni fyrst og fremst að hinni stóru línu
framvindunnar en er síður sárt um ein-
stök smáatriði tónbálksins. Af þessu
spretta að sjálfsögðu misfellur í leiðslu
einstakra radda á nokkrum stöðum, en þær
verða síður tilfinnanlegar i stóru formi
en smáu. Björgvin hefir fyrstur íslend-
inga tekið hið klassíska óratóríuform í
þjónustu sína og fyllt það kraftmikilli
frumsköpun, sem nýtur sín ágætlega í
hinu þéttriðna raddneti kórkaflans „Hann
liyrgir augun og byltir sér,“ sem sýnir
vel hinar tiðu textaendurtekningar drama-
tísks kórforms. Söngraddirnar fá víða
hin þakksamlegustu tækifæri til að
spenna langa lagboga með þroskandi lega-
tosöng eins og t. d. i þættinum „Það er
elskunnar ómdýpt og hljómmýkt." Sjálf-
stæður víxlsöngur er og allvíða eins og
i „Drottins kærleikans orð," og fer hið
bezta. Verkið er allt samið i hreinum
og ómenguðum kórstíl háttbundinnar
verkvísi og veitir uppfærendum öllum á-
reiðanlega fyrirtaks þjálfun og mikla á-
nægju. Frágangur allur frá forlagsins
hendi er tónlistarbókmenntum íslenzkum
til mikils vegsauka og höfundinum sjálf-
um til hins mesta sóma. Með þessu verki
hefir Björgvin Guðmundsson enn á ný
staðfest það, að hann er mestur radd-
söngshöfundur íslands.
Um sex ný karlakórslög.
Skagfirzkur hóndi hefir nýlega sent
frá sér hefti með sex lögum frá lýðveld-
ishátíðinni 1944. Þessi mikii merkisbóndi
hcfir þar að auki reist hagleik íslenzkra
harida prýðisgóðan minnisvarða með
nótnaskrift sinni, sem tekin er ljósprentuð
i alla útgáfuna, ellefu blaðsíður. Þessi
framtakssami Skagfirðingur er Jón
Björnsson á Hafsteinsstöðum. Lögin eru
skrifuð í hefðbundnum „rómönsu“-stíl
norrænna karlakóra með fullum hljóm-
um og margíléttuðum raddgangi þrí-
hljómsins, svo sem tíðkazt hefir síðastlið-
inn mannsaldur. íslenzkur alþýðusöng-
ur stendur í óbættri þakkarskuld við söng-
herja á l>orð við Jón Björnsson, en þeir
hafa verið og eru enn allmargir víðsvegar
um land allt. Þeirra hvatning hefir hald-
ið samvistarfólkinu i tryggum tengsl-
um við heimilisiðkun og félagsiðkun
söngsins. Þessi áhugi forgöngumannanna
hefir svo oft fengið framrás í tilraunum
til tónsmíði. Hafa þær jafnan verið í sam-
ræmi við þann söngstíl, sem algengur var
orðinn og borið svipmót hans, en síður
tekið á sig mynd þess, sem bjó í hinu
upprunalega tónlistareðli. Þessi fengur
úr eigin barmi hefir jafnan örfað til dáða
og vakið áhuga fyrir nýsmíð góðs félaga
og samlanda. Þannig hefir slik nýsköpun
opnað augu almennings fyrir sjálfstæðri
skapandi viðleitni alþýðunnar og glætt
ást hennar á eigin afrekutn. Mörgum
þeim lögum, sem þannig hafa orðið til,
varð auðið langra lifdaga, ])ó að fleiri hafi
ekki náð að lifa skapara sinn. En nienj-
arnar standa sem sönnun ])ess, hvert hug-
urinn leitaði og hvað hann þráði, ])ótt
skilyrðin hafi öft hnekkt vegferð hinnar
innstu löngunar að fyrirheitnu marki.
Hér á tónlistarstefná framtíðarinnar að
grípa inn i rás ]>róunarinnar, bæta það
sem vangjört hefir verið og fyrirbyggja
frekari vangjörðir svo sem unnt verður.
svo að alþýðutónlistin nái að dafna í full-
um blóma meðtekinna hæfileika. Fólkið
verður sjálft að kunna skil á sínum. eigin
tónum og vera þess umkomið að láta í
Ijós óskir sínar á því sviði, að öðrum kosti
vcrður þjóðleg og jafnframt alþýðleg'
íslenzk tónlist aldrei verulciki, heldur að-
eins hugsjónalegt heilafóstur fárra fræði-
manna og erfiðlega fætt afkvæmi mis-
skilinna tónskálda. Til þess að þetta megi
skýrast verður að vera samræmi milli
skajíandi starfsemi og útgáfumöguleika á
nýjum nótnakosti, sem varða'ð gæti tor-
sótta leið í stuttum áfögum, svo að hæg-
fara þróun yrði merkjanleg i rétta átt:
Þessu er nú enn ekki að heilsa, en tæp-
lega getur |)að átt mjög langt í land, svo