Tónlistin - 01.06.1946, Page 4

2
TÓNLISTIN
þétt. Þannig má skipta öllum tón-
listariðkendum í tvo hópa, Bacli-liða
og Brahms-liða. Bácli birtir tilfinn-
ingu sína í ströngu formi rökbund-
innar og síkvikrar framvindu, en
Brahms kafar d.júpt í tiífinninga-
brunn augnabliksins og skeytir þá
lítt um smámunalegar reglur skyn-
semibundinnar endurskoðunar.
Með öðrum orðum mætti nefna
þessar tvær tónlistarstefnur raun-
sæisstefnu og dreymistefnu. En þó
megum við aldrei gleyma því, að
síðari tímar liafa dregið menn í
dilka eftir stil þeirra, að loknu ævi-
verki. Sjálfir hafa þeir starfað eft-
ir innstu köllun, án tillits til sér-
stakrar flokkunar eða auðkenning-
ar. Samruni tveggja andstæðna í sál-
arlífi mannsins verður mörgum
manninum erfitt úrlausnarefni og
ofl örlagaríkt. Og þó sjáum við, hve
nauðsynlegt getur verið að sam-
ræma tvo að því er virðist óskylda
eðlisþætti til eflingar innviðum
liinna ýmsu mannsparta. Því aðeins
valdi ég dæmi um Bacli og Bralnns,
að ég vildi reyna að sýna fullkom-
leik þess skapandi tónlistarmanns,
sem tengt gæti saman í starfi sínu
viturlega framsvni Bachs og heita
djúpýðgi Bralnns. Þesskonar tví-
tengsl mundu alefla liug lians til
hinna stórkostlegustu dáða.
1 íslenzkum þjóðsögum eigum
við fagran vitnisburð þess, hvernig
slík tvítengsl hjarga manni frá öm-
urlegu hlutskipti hins snauðastn
umkomuleysis. Sonur Hildigunnar
einyrkjaekkju í Lónkoti, Björn að
nafni, var þeirri afburðagáfu gædd-
ur að kunna tök á snjöllum fiðlu-
leik. Ekki getur sagan þess, livar
hann hafi numið list sína, lieldur
lætur sér nægja staðhæfinguna:
„Kvað hann svo vel á fiðlu, að ærin
var íþrótt í“. Af þessu fékk hann
viðurnefnið Fiðlu-Björn. Sökum
þessara hæfileika sinna lagði Björn
það í vana sinn að ferðast milli
bæja og i önnur liéröð, og var hon-
um allsstaðar tekið opnum örmum,
því að liljóðfæri hans veitti öllum,
er til lieyrðu, mikla ánægju. Að
öðru leyti var Björn vaskur dreng-
ur og liðtækur í bezta lagi til iivers-
lcyns vinnu. Móðir hans kveið liins-
vegar framtíð piltsins, ef liann héldi
uppteknum hætti og fengist ekki til
að gegna neinu nýtilegu starfi. Hún
kom honum því til uppeldis hjá
bróður sínum, er var prestur. Klerk-
ur vandaði um við fiðlarann og
lagði fast að honum að talca upp
nýtt líferni, þar til Björn lét sér
segjast og ákvað að gerast vinnu-
maður lijá presti. En prestur vissi
lengra nefi sínu og einsetti sér aö
reyna kjark Björns og áræði til
liins ítrasta. Vakti hann upp djöfla
og drauga, liauslausar verur og
kistulagða hreppakerlingu og sendi
á Björn. Björn tók ófögnuði þess-
um með hinu mesta jafnaðargeði,
hafði jafnvel skemmtun af, og aldr-
ei mælti hann æðruorð af vörum,
heldur ekki þótt höfuð hans snéri
öfugt á bolnum og uppvakningur
tæki fyrir kverkar honum svo við
lægi köfnun. Vegna ófeilni þessarar
og djörfungar fékk prestur smám
saman æ meiri mætur á Birni, og er