Tónlistin - 01.06.1946, Side 11

TÓNLISTIN
9
manna, — er þjóðlagafjölbreytnin
alveg stórkostleg! Og ef við berum
lög þeirra saman við tónlist bænda-
fólks hjá öðrum þjóðum, afskekkt-
um að meira eða minna leyti, svo
sem í Norður-Afríku, vekur það
fljótt athygli hve miklu fábreytilegri
tónlist arabísku þjóðanna er.
Hvernig stendur á þessum þjóð-
lagaauði? Hvernig hefir bann mynd-
azt? Svarið við þessum spurning-
um varð mér fyrst ljóst, er safn-
azt bafði nóg efni frá ýmsum Aust-
ur-Evrópulöndum til vísindalegra
rannsókna. Við samanburð á lög-
unum kom í Ijós, að sifelld skipti
höfðu farið fram milli þessara
þjóða og lögin bórizt fram og aft-
ur yfir landamærin um aldaraðir.
í þessu sambandi vil ég sérstak-
lega benda á eitt mikilvægt atriði.
Þessi skipti á lögum eru engan veg-
inn eins sjálfsagður hlutur og marg-
nr kann að halda. Þegar þióðlag
flvzt frá einni þióð til annarrar,
blvtur það að taka breytingum. .sem
orsakast af annarlegu umbverfi. og
sér í larfi af ólikum tungum b'óð-
onna. Því meiri munur sem er á
áherzlum. bevgingum. brvniandí.
samstöfufiölda orða o. s. frv.. bvi
mpírí stakkaskintiim lilvtur ..út-
fbitfa“ lagið að taka, sem betur fer.
,.Sem betur fer“ segi ég. bvi það er
ainmitrt þetta, sem veldur marg-
brevtni i gerð laganna.
Ert sagði áðan. að löm'nhafi „bor-
izt fram og aftur“ milli bióðanna.
bví bau koma aftur, og eitthvað á
bessa leið: Ungverskt lag berst til
Slóvaka og lagast að hætti þeirr-
ar þióðar. Siðan kemur það aftur
heim í sinni slóvakísku mynd og
klæðist ungverskum búningi á ný,
en — sem betur fer, segi ég enn —-
svipur þess hefir breytzt í annað
sinn frá því i öndverðu. Málfræð-
ingar bafa kynnzt svipuðum fyrir-
brigðum við rannsóknir á flakki
orða. Ferill þjóðlaga og tungumála
er að mörgu ekki ólikur.
Skýringin á þessum sífelldu þjóð-
lagaflutningum felst í ýmsum or-
sökum: þjóðfélagsskipun, frjálsum
eða nauðugum flutningi og land-
námi einstaklinga og þjóða. Það
er alkunnugt, að AustUr-Evrópa er
eingöngu byggð smáþjóðum (ef
ekki eru meðtaldir Rússar. Úkraín"
menn og Pólverjar). um 10 millión-
ir að höfðatölu hver bióð. eða jafn-
vel fámennari, og ekki er þar um
neinar óvfirstiganlegar landamæra-
tálmanir að ræða i landfræðilegmu
skilningi. í sumum héröðum búa
mörg bióðabrot. on bar bafa lönd
evðzt af völdum stvrialda. orr bang-
að siðan leitað nvir landnemar til
að fvlla i skarðið. Þessar bióðiV liofn
auðveldlega getað baft samnevti sin
á milli. Þá bafa og bióðir undir-
okað aðrar, eins og t. d. Tyrkir, sem
lögðu undir sig Balkanskaga. Sigur-
vegarar og sigraðir bafa blandað
blóði og baft áhrif hvorir á aðra
í tungu og tónum. Gagnkvæm við-
skinti leiða ekki aðeins af sér skinti
á lögum. heldur einnig — og bað
er enn þvðingarmeira — nv afbrigði.
nv form. Engu að siður baldast hin
gömlu form óskert. og evkur bað
enn á fiölbrevtni tónlistarinnar. Til-
bneigingin til að brevta lögnm ann-
arra þjóða kemnr í veg fvrir. að