Tónlistin - 01.06.1946, Side 17

TÓNLISTIN.
15
framt eru innstu raddir lians sjálfs,
eins og þær heyrast í strokkvartett
hans „Voces intimae“. En auk þess
að vera náttúruskáld er liann töíra-
skáld. Hann leitar þess, sem nærir
dulhyggju og seiðkraft þjóðarinn-
ar eins og það birtist í „Kalevala“
og frumskógi hinnar finnsku við-
áttu. Þetta hvorttveggja sameinar
hann svo með glæsilegum heims-
horgarabrag liins reynda og kunn-
andi manns. Hið barnalega og frum-
stæða verður þannig að meistara-
legri völundarsmið i liöndum þraut-
menntaðs nútíma-tónskálds.
Sibelius hóf lofdrápu sína til ætt-
jarðarinnar með þvi að taka sér
yrkisefni úr hinu mikla þjóðkvæði
„Kalevala“. Þjóðin var i nauðum
stödd, hún þurfti að fá óyggjandi
sönnun fyrir því, að taug þjóðern-
isins reyndist megnug þess að
tengja fortíð við nútið og skapa
þar með bjarta og frjálsa framtíð.
Mikill menningararfur var orku-
gjafinn til þess að ryðja brautina,
og brátt kom fram á sjónarsviðið
ungur maður, aðeins 26 ára gamall,
sem reyndist þeim vanda vaxinn að
geyma og ávaxta þennan dýrmæta
arf og láta hann síðan að veði til
þjóðarinnar sjálfrar fyrir óskorað
sjálfstæði Finnlands.
Forhoði þessarar frelsisþróunar
Finnlendinga gerðist 28. apríl 1892,
þegar fyrsta alfinnska tónskáldið
stjórnaði „Kalevala“-tóndrápu sinni
í Helsingfors. Maður í meðallagi
hár, vöðvastæltur, lierðabreiður,
með kúpt höfuð, breiðleitur, þykk-
nefja, ljós yfirlitum og með blágrá
augu, stóð frammi fyrir kór, ein-
söngvurum og liljómsveit og flutti
í fyrsta sinni frumsaminn symfón-
ískan óð, „Kullervo“. „Kullervo“ er
eins og fyrr getur ein aðalpersón-
an í „Kalevala“, og er líf hans ein
óslitin liarmsaga frá upphafi til
enda. Tónverkið er x-isavaxið, 448
blaðsiður, í fimm köflum: 1. Inn-
gangur. 2. Æska Kullervos. 3. Kull-
ervo og systir lians. 4. Ivullei’vo fer
í viking. 5. Bani Kullervos. Inngang-
urinn liefst á dimmum hljóm, sem
einkennir allt vei-kið,og flytur helztu
stefin, sem mynda uppistöðu verks-
ins. Siðan kemur ofsafenginn og
myrkur kafli, sem lýsir liarðrétti
og bágindum söguhetjunnar á unga
aldri. Þx-iðji þátturinn hermir frá
því, þegar Iíullervo er á leið heim
og biður sér tvívegis konu, en fær
hi-ygghrot. I þriðja sinni tekst bet-
ur til, en um seinan uppgötvar liann,
að hér er systir lians, sem hann
hefir ekki séð frá því þau voru börn.
Lostin iði-un eftir óviljandi glæp,
fleygir stúlkan sér i hamrafoss
og týnir þar lífi. Nú keinur milli-
þáttur fyx-ir hljómsveitina eina sam-
an, senx á að túlka árangui-slausa
tilraun Kullex-vos til þess að drepa
á dreif hugsunum, sem ásækja hann,
nxeð því að leggjast í liernað. Loka-
kaflinn skýrir að síðustu frá því,
þegar Kullervo í fylgd nxeð trygg-
um rakka sínum lieldur gegnurn
skóginn til þess óheillastaðar, þar
sem liann hitti systur sína. Hér ræð-
ur hann sér bana með því að láta
fallast á svex-ð sitt. — Vei’k þetta
markar tímamót á tvennan hátt.
Með því liefst hraut höfundarins
sem ættjarðai'skáld um leið og