Tónlistin - 01.06.1946, Síða 26

24
TÓNLISTIN
Enda þótt grein þessi sverji sig full-
mikiÖ í ætt við alfræðibókarstíl, þótti
ekki rétt að ganga fram hjá henni. Hins-
vegar er hún rituð með þeim hætti, þótt
höfundurinn sé tónlistargagnrýnandi við
eitt af dagblöðum Reykjavíkur, að full
ástæða er til að draga nokkur atriði
hennar til fljótlegrar athugunar. — Rýn-
andinn tekur réttilega fram frumkvæði
tónskáldanna Sigfúsar Einarssonar og
Jóns Laxdals að stofnun Hljómsveitar
Reykjavíkur, sem síðar fæddi af sér
Tónlistarskólann og „Tónlistarfélagið",
og sannar þar með þá þróunarsögulegu
reglu, að tónlistarmennirnir sjálfir brjóta
isinn og marka stefnuna, enda þótt stofn-
un „Tónlistarfélagsins" yrði bani hljóm-
sveitarinnar í þeirri félagslegu mynd, er
tónskáldin höfðu rekið hana. Greinarhöf-
undur telur hljómsveitinni nú hafa far-
ið svo mikið fram, að menn hefðu
ekki þorað að vænta slíkra umbóta.
Ekki hefir nú kjarkurinn verið á háu
stigi, þvi að enn í dag verður að notast
við meira og minna umskrifaðar raddsetn-
ingar fyrir þá ófullkomnu hljóðfæra-
skipun sem fyrir hendi er. Annars er nú
svo komið, að hljómsveitin er hætt að
láta til sín heyra, svo að fullkomnun
hennar cr sennilega aðeins fögur ósk-
mynd gagnrýnandans, og nú er löngu lið-
inn sá tími Sigfúsar Einarssonar, að
safnað sé saman öllum þeim sem fleygir
eru á hljóðfæri til samleiks; nú verður
hver að hýrast í sínu horni og hlása eða
strjúka fyrir sjálfan sig. En það getur
lika verið einmanalegt að spila alltaf sóló!
Aftur á móti virðist það alls ekki frá-
leitt, að höfuðborg landsins ætti fullskip-
aða hljómsveit, þegar þess er gætt að t.
d. norskur smábær með þrjú þúsund í-
búum hefir eigin hljómsveitarfélag, sem
annast flutning ýmissa tónverka, svo sem
nýrra verka eftir ung tónskáld þarlend,
sem reyna að kryfja til mergjar norskt
tónlistareðli — og þýzk verksmiðja með
átta hundruð manns í þjónustu sinni hefir
á að skipa strokhljómsveit með eigin
verkáfólki aðeins, og spilar hún þannig
í hæfilegri útsetningu symfóníur eftir
Mozart! — Höfundurinn segist alltaf
dást að áhugamönnum, og er það eðli-
legt, því að sjálfur er hann manna áhuga-
samastur um viss tónlistarmál eins og
hinir „postullþgu“ tólfmenjninga^ tón-
listarhringsins, sem kenna sig við hina
göfugu músík. Vissulega hefir Tónlistar-
skólinn unnið þarft verk með kennslu
sinni; en enn hefir honum ekki tekizt að
lyfta því sjálfsagða taki að sjá skólum
og kirkjum fyrir söngkennurum og org-
anistum svo neinu nemi; uppeldislega hef-
ir hann þessvegna ekki verið sniðinn eft-
ir þörfum þjóðarinnar. — Ekki er vel
ljóst hvað upptalning höfundar á nem-
endum skólans á að þýða, nema þá
kannske helzt til þess að reyna að setja
á þá vörumerki til aðgreiningar frá öðr-
um lærisveinum, sem hann ekki virðist
hafa haft á takteinum af einhverjum ó-
skiljanlegum ástæðum. Hversvegna þenn-
an dilkadrátt? Hversvegna ekki að láta
öll kurl koma til grafar? Því mátti ekki
telja Guðriði Guðmundsdóttur, Katrinu
Dalhoff og Helgu Laxness meðal pían-
istanna, þótt ekki væru þær í kennaralið-
inu? Hversvegna var ekki hægt að nefna
Þóri Jónsson og Óskar Cortez í sömu
andrá og aðra félaga í fiðlarahóp? —
Tónlistargagnrýnandinn telur „það leið-
inlegt fyrir tónskáld að þurfa að fara i
smiðju til annarra með raddsetningu á
löguni sínum.“ Hver er hugmynd höf-
undarins um tónskáld? Naumlega getur
sá kallazt tónskáld, sem ekki er svo mikið
sem fær um að radda lítið lag sitt upp á
eigin spýtur. Væri víst alveg áreiðanlega
ótækt að kalla þann skáld, sem ekki gæti
rimað efni í ferskeytlu; hann næði ekki
einu sinni hagyrðingstitlinum. Eftir um-
sögn höfundar mætti ætla, að nóg væri
að raula eða blístra nokkra haganlega
tilviljunartóna til þess að verða dubbaður
til riddara í flokki kompónista! Sem bet-
ur fer gera höfundar tónlistarinnar ögn
hærri kröfur til sín en svo, annars væri
tónlistin ekki „æðst allra lista“ eins og
höfundur heldur réttilega fram. — Enda
þótt útlenzkir tónlistarmenn hafi lagt
hönd á plóginn sem atvinnumenn og