blaðið - 21.01.2006, Blaðsíða 31

blaðið LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 2006
VIÐTALI 31
99.............................................................
Ég gat aldrei horft á nútímadans án þess að líða eins og það væri verið að pynta mig.
Dansaði sig í gegnum óþol fyrir
nútímadansi og viðbeinsbrotnaði
„Talandi um fornar hugmyndir þá
heillaði Kaþarsis pælingin mig lengi
vel og út frá henni vann ég eitt mynd-
bandið í þessu verki og því síðasta.
Aristóteles og Plató áttu að hafa talað
um þetta fyrirbæri sem gekk út á að
fara með líkamann í gegnum ferli
til þess að hreinsa ákveðna spennu.
Líkamanum átti að vera skipt niður
í skynsemishluta, dýrahluta og græn-
metishluta. Svo átti að vera himna
á milli dýra og skynsemihlutans og
ef það yrði óæskilega mikil spenna
þarna á milli þá myndu menn gera
eitthvað dýrslegt, sem er jú ekki
gott. Til að ná aftur í skynsemina var
æskilegt að fara á harmleik og með
því myndi maður ná í Kaþarsis, eða
hreinsun sem sótti skynsemishlut-
ann aftur.
Mig langaði til að útfæra þetta á
minn hátt og þannig blandaðist það
inn í nútímadans sem ég gat aldrei
horft á án þess að líða eins og það
væri verið að pynta mig. Mér fannst
eins og ég þyrfti að skoða þetta betur
og fá lækningu við því. Svo ég fór að
prófa að dansa nútímadans til að
komast yfir þetta en í miðju kafinu
viðbeinsbrotnaði ég, er kannski ekki
beint lipur... og þegar ég var í spenni-
treyjunni fékk ég símtal frá gömlum
skólafélaga, henni Ernu Ómars, sem
ég hafði ekki hitt í mörg ár. Þá bjó
hún í Brussel og var komin mjög
framarlega á þessu danssviði í Evr-
ópu. Ég fór á sýningu með henni og
viti menn... hún hreyfði sig líkt og
ég hafði sjálf viljað gera, en viðbeins-
brotnaði við tilraunina. í kjölfarið
dansaði Erna í verkunum Kaþarsis
og Melankólía en í Kaþarsis er hún
að reyna að komast úr holdinu sem
er svona eins og deig.“
Tilviljanir eða ekki?
f vinnuferlinu kringum Kaþarsis og
Melankólíu leitaði Gabríela að tónlist
sem myndi henta verkinu vel og fýrir
tilviljun hittu þær Erna kontrabassa-
leikarann Borgar Magnason sem
slóst í hópinn og samdi tónlist fyrir
verkið. Hún upplifir tilviljanaferli
lífsins sem órjúfanlegan hluta frá list-
inni. Eitt leiðir af öðru.
Finnstþéreinsoglífiðséstundumfyrir-
fram ákveðið?
„Já, stundum finnst mér það.
Stundum verða margítrekaðar tilvilj-
anir til þess að mér finnst eins og þær
hafi verið settar niður á blað og allt
hefur „gerst“ án þess að maður hafi
sjálfur haft þar nein áhrif á, nema
kannski með því að hugsa um hlut-
ina. Maður býr þetta samt til með
spennu, von og löngun með áhuga
sínum. Allt sem þú hittir er þitt sjálf.
Þú sérð ekki það sem þú skilur ekki
eða kannt ekki. Gott dæmi um þetta
er þegar maður þolir ekki einhverja
manneskju sem maður hefur varla
hitt og þekkir því minna af eigin
raun. Þá er það eitthvað sem þú gerir
líka sem er nákvæmlega eins og það
sem þessi manneskja gerir. Þetta
er eklcert annað en endurhljómur
og þess vegna getur maður sjálfum
sér um kennt. Maður kyndir undir
einhverju sem síðan hleður upp á
sig þessum svonefndu tilviljunum
og þannig verður til svona mögnuð
súpa sem maður einhvern veginn
„lendir“ í.
Enga sjálfsvorkun!
Ertu þá ekki frekar trúuð?
„Jú, ég er mjög trúuð á það að maður
þurfi að læra að vorkenna ekki
sjálfum sér. Maður þarf að læra að
hætta að kenna öðrum um. Ég held
að þetta sé spurning um að vera
ábyrgur fyrir því sem maður gerir.
Held að það sé lausnin þó að það að
viðurkenna þetta sé vissulega það
erfiðasta sem maður gerir. Það er
ekki gott að viðurkenna að maður
hafi valið rangt og þess vegna hafi
þetta farið svona. Það er svo auðvelt
að reyna að finna aðra sökudólga, en
svo verður það óþægilegra af því það
breikkar bilið í þroskann sem maður
á að vera að sækjast eftir. Maður
verður líka að skoða það sem fer i taug-
arnar á manni mjög vel. Stundum á
ég samt rosalega erfitt með þetta og
það getur tekið mjög langan tíma að
viðurkenna hvað er að gerast, en mér
finnst það eitt af mest spennandi verk-
efnum lífsins... líka að þora að skipta
um skoðun! Stundum getur ein
ákvörðun sem menn taka verið fyrir
þeim í öllum samskiptum. Þegar
stoltið er svo mikið að þeir neita að
láta af henni eða gefast upp. Þá getur
verið nauðsynlegt að kasta af sér
vopnunum. Líkt og stofnun sem er
búin að finna út einhvern sannleika,
en svo þarf hún bara að hrynja til að
nýr sannleikur geti tekið við og þrosk-
inn haldið áfram“.
Fólk er ekki tælt til að
horfa á myndlist
Nú dettur mér líka í hug fólk sem
þykist ekki þola myndlist. Finnst hún
óþœgileg, dónaleg og jafnvel eins og
hálfgert klám.
„Já, það er vissulega til ótrúlega
mikið af lélegum málverkum og
það er líka til mikið af lélegum
myndum. En það er líka til fullt af
lélegum bíómyndum og það finnst
engum neitt að því að horfa á vonda
bíómynd af því menn eru svo vanir
að skella sér í bíó. En um leið og
þetta er myndbandsverk verður það
skrítnara og óþægilegra.
Fólki finnst eins og það sé verið
að trufla sig og gera grín að sér með
þessu. Það er heldur ekkert gert
til að tæla áhorfandann heldur er
myndlistaverkið bara hugmynd
sem listamaðurinn framkvæmir.
Tælingin gengur ekki út á að neyt-
andinn sé minntur á myndlistar-
sýninguna með stórum auglýs-
ingaskiltum eða hitaður upp með
útvarpsauglýsingum þar sem bassa-
þung rödd minnir á að eftir fimm
vikur byrji sýning með Gabríelu
Friðriksdóttur í Listasafni Reykja-
víkur. Tilgangur myndlistar er ekki
alveg viðurkenndur hjá öllu samfé-
laginu ennþá en viðhorfið er alltaf
að breytast og nú er maður farinn
að heyra raddir sem telja listir sem
eina af sneiðum þjóðartertunnar,
sem var ekki gert áður. Fólk er að
byrja að átta sig á að þetta er fag
sem á sér sinn stað í samfélaginu,
líkt og til dæmis íþróttir. Hrein-
lega það sem ákveðinn hópur fólks
vinnur við og lifir á og fórnar sér í
og þjáist fyrir en hefur oft gaman að.
Jafnvel er myndlistin það eina sem
sumir geta hugsað sér að gera líkt
og að vilja bara verða læknir eða lög-
fræðingur,“ segir Gabríela að lokum,
stendur upp, setur á sig loðhattinn
og brosir svo að glittir í gullið.
Þess má geta að á morgun, sunnu-
daginn 22. janúar, klukkan 15:00
verður Gabríela með leiðsögn um
sýninguna.