Bændablaðið - 14.05.2009, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | fimmtudagur 14. maí 2009
Um þessar mundir er verið að
aka áburði sem fyrirtækið Búvís
flutti til landsins frá Finnlandi
en honum var skipað upp á
Akureyri og Húsavík nýlega.
Alls voru flutt inn rúmlega 2000
tonn, en þetta er í fyrsta sinn
sem fyrirtækið flytur inn áburð.
Félagið er stofnað 2006 og hefur
flutt inn aðföng fyrir bændur,
m.a. Rani-rúlluplast, sem einnig
kemur frá Finnlandi og er fram-
leitt undir ströngu gæðaeftirliti.
Bræðurnir Gunnar og Einar
Guðmundssynir reka Búvís, sá
fyrrnefndi býr í Sveinungsvík í
Þistilfirði en Einar á Akureyri.
Gunnar segir að áhugi bænda
hafi verið mikill og eflaust hefði
verið hægt að taka mun meira
magn, en þeir bræður hafi viljað
fara varlega í sakirnar fyrsta kast-
ið. Viðbrögðin voru hins vegar það
góð að framhald verður á áburð-
arinnflutningi af þeirra hálfu næsta
vor. Áburðinn flytja þeir heim á bæ
til kaupenda og segir Gunnar að
þeir hafi til umráða hagstæða flutn-
ingabíla með mikilli burðargetu
sem auki hagkvæmni flutninganna.
„Við keyrum allt út sjálfir, þetta eru
bílar á loftpúðum en ekki fjöðrum
og þeir geta tekið meira í hverri
ferð, sem þýðir bara hagkvæmni,“
segir Gunnar og telur að menn hafi
ekki sýnt nógu mikið aðhald í þess-
um efnum á liðnum árum.
Bróðurpartur áburðarins
fer til bænda í Eyjafjarðar- og
Þingeyjarsýslum en einnig fer
nokkurt magn annað, m.a. í
Skagafjörð, Húnavatnssýslu, vestur
á Strandir og líka austur á Hérað.
„Bændur hafa fullyrt við okkur,
að með tilkomu okkar inn á þennan
markað hafi áburðarverð til bænda
lækkað um hálfan milljarð,“ segir
Gunnar en heildarmarkaður fyrir
áburð hér á landi er um 50 þús-
und tonn. Vísar hann til þess að
Fóðurblandan hafi síðastliðið haust
selt tonnið á 72-74 þúsund krón-
ur og boðað 70-100% hækkun á
áburði í vor frá því verði. Búvís var
fyrst fyrirtækja til að tilkynna um
áburðarverð nú í vetur og í kjölfar-
ið lækkaði verð hjá öðrum innflutn-
ingsaðilum verulega. „Við teljum
okkur geta rökstutt það að okkar
útspil hafi valdið því að áburð-
arverð hefur lækkað hér á landi
umtalsvert. Eftir að Búvís birti sína
verðskrá, fyrst áburðarsala, fylgdu
aðrir í kjölfarið og verðið lækkaði.
Það er umhugsunarefni að Búvís
geti birt verð og verið leiðandi í
verðlagningu þegar rótgrónir inn-
flytjendur og með margra ára við-
skiptasambönd eru bara á hliðarlín-
unni,“ segir hann.
Spyr sig hvort þetta sé æskilegt
fyrirkomulag
Hann gagnrýnir m.a. Bændasam-
tökin fyrir að leggja bændum ekki
meira lið í baráttu við þjónustuað-
ila sína, þau hafi ekki lagt sig fram
sem skyldi við að verja hagsmuni
bænda í þessum efnum. Nefnir
Gunnar í því sambandi verð á
fóðri og áburði, sem er gríðarhátt
hér á landi. Bendir hann á að t.d.
Áburðarverksmiðjan hafi haustið
2006 boðið bændum afslátt, 24% ef
gengið yrði frá pöntunum þá, eins
hafi verið boðinn 10% afsláttur
til þeirra sem pöntuðu í febrúar.
„Maður fer að velta fyrir sér álagn-
ingunni í þessu samhengi, hvern-
ig hægt sé að bjóða svo mikinn
afslátt panti menn á þessum tíma
en ekki öðrum. Áburður er stærsti
útgjaldaliður sauðfjárbænda, ætli
meðalbóndinn kaupi ekki áburð
fyrir um 1,5 milljónir króna, en
samt hef ég lítið séð um ályktanir
frá Félagi sauðfjárbænda um þessi
mál. Félagið hefur hins vegar rætt
um hvort það eigi að vera með eða
á móti hvalveiðum. Manni þykir
þetta dálítið einkennilegt. Líkt og
áburðarkaupin skipti minna máli,“
segir Gunnar og bætir við að marg-
ir kjörnir fulltrúar bænda séu sölu-
menn fyrir áburðarsala. „Maður
hefur auðvitað spurt sig hvort þetta
sé æskilegt fyrirkomulag. Það gerir
vöruna aðeins dýrari að vera með
fleiri tugi umboðsmanna um land
allt.“
Fastir í fátæktargildru
Gunnar nefnir líka að stóru áburð-
arsalarnir, t.d. SS og Fóðurblandan,
sitji beggja vegna borðs og erfitt sé
að keppa á jafnréttisgrundvelli við
slíka aðila. Fyrirtækin sjái bændum
fyrir fóðri og áburði, taki við afurð-
um þeirra og selji þær. „Margir
bændur eru því miður fastir í þess-
ari fátæktargildru, þeir geta ekki
hreyft sig neitt, verða að versla út á
væntanlegt innlegg,“ segir Gunnar.
Í mörgum atvinnugreinum segir
hann að viðskiptahættir af þessu
tagi séu trúlega bannaðir.
Búvís hefur sem fyrr segir einn-
ig flutt inn rúllubaggaplast, byrj-
aði á því vorið 2007 og seldi þá
eingöngu í Norður-Þingeyjarsýslu
en jók umsvifin næsta vor á
eftir og náði um 15% af mark-
aði. Fyrirtækið bauð upp á ódýr-
asta rúlluplastið þá, samkvæmt
verðkönnun Bændablaðsins.
„Græðgisvæðingin hefur ekki
náð til okkar, við erum með mjög
hóflega álagningu og litla yfir-
byggingu, enda teljum við engin
rök mæla með því að þær atvinnu-
greinar sem þjónusta landbúnaðinn
eigi að skila meiri framlegð en sú
atvinnugrein sem þær lifa á,“ segir
Gunnar.
MÞÞ
Mikil frjósemi
á Ósabakka
Jökull Helgason á Ósabakka í Skeiða- og Gnúpverjahreppi er
með um 200 ær. Flestar af þeim eru bornar og hefur frjósemin
aldrei verið eins góð hjá honum og þetta vorið. Ein ærin, Hetja,
sem er ferhyrnd bar t.d. fjórum lömbum á dögunum, þremur hrút-
um og einni gimbur. Jökull er líka með um 50 kýr og það óvenju-
lega við þær er að í vetur báru fjórar af þeim tveimur kálfum.
Þessi mikla frjósemi á Ósabakka kemur Jökli í opna skjöldu en
um leið er hann mjög ánægður með ræktunarstarfið hjá sér. Hér
er hann með fjórlembingana, Hetja fylgist með. MHH
Það hefur ekki farið framhjá
neinum að mörg fyrirtæki standa
höllum fæti í landbúnaði eins
og annars staðar í atvinnulíf-
inu. Bankar eru hægt og sígandi
að yfirtaka rekstur fyrirtækja
en þau fyrirtæki sem hafa stað-
ið ágætlega lenda skyndilega í
þeirri stöðu að þurfa að keppa
við fyrirtæki sem ríkisrekn-
ir bankar hafa tekið yfir og
í sumum tilfellum afskrifað
skuldir eða breytt þeim í hlutafé.
Lánastofnanir skekkja
samkeppnisstöðu
Hörður Harðarson, formaður
Svínaræktarfélags Íslands og
svínabóndi í Laxárdal í Skeiða- og
Gnúpverjahreppi, segir núverandi
ástand skekkja alla samkeppn-
isstöðu í greininni. „Við í svína-
ræktinni höfum orðið áþreifanlega
varir við verðfall á kjöti á seinustu
mánuðum, samhliða framleiðslu-
aukningu og talsverðum innflutn-
ingi á svínakjöti. Það liggur fyrir
að stærsti innflutningsaðilinn er
einnig með eignarhald á stærstu
sérhæfðu svínakjötvinnslunni,
framleiðir umtalsvert magn af
svínakjöti sjálfur og er atkvæða-
mikill kaupandi á innlendu svína-
kjöti. Þessi aðili er þannig í góðri
aðstöðu til að nota í framleiðslu-
vörur sínar innlent og innflutt
hráefni án
þess að það
komi sér-
staklega fram
á umbúðum,
auk þess að
þrýsta niður
verði við
n ú v e r a n d i
a ð s t æ ð u r
með kaupum
á kjöti frá
þeim búum
sem eru komin undir verndarvæng
ríkisbankanna. Þetta skekur allan
kjötmarkaðinn,“ segir Hörður.
,,Á sama tíma og bankar eru
komnir að rekstri fyrirtækja er
gengið hart fram í innheimtu
skulda hjá þeim samkeppnisað-
ilum sem ennþá hafa möguleika á
að borga. Beint inngrip lánastofn-
ana í rekstur einstakra fyrirtækja
skekkir augljóslega samkeppn-
isstöðu á markaði. Í sumu tilvikum
eru fyrirtæki komin í beina sam-
keppni við viðskiptabankann sinn.
Það er mjög óeðlilegt.“
Óljós framtíð greinarinnar
Hörður segir einnig að rekstr-
arskilyrði greinarinnar séu einfald-
lega þannig að mjög erfitt verði að
halda henni gangandi að óbreyttu.
„Almennt má segja að verð á
svínakjöti sé undir kostnaðarverði
og háir vextir leika þessa atvinnu-
grein grátt eins og aðrar. Þá er
framleiðslan talsvert meiri en inn-
anlandsmarkaðurinn tekur við með
góðu móti. Útflutningur á svína-
kjöti var nánast útilokaður eftir
gerð tvíhliðasamnings árið 1977
um viðskipti með búvörur á milli
Íslands og Evrópusambandsins.
Samningurinn var gerður í kjölfar
lækkaðra innflutningstolla á til-
teknu magni svínakjöts og kjúk-
linga. Þessar greinar fengu ekki
að njóta þess í samningnum að
hafa þannig stuðlað að auknu svig-
rúmi á útflutningi, þar njóta aðrar
búgreinar ávinningsins. Gengi
krónunnar hefur verið þannig að
áhugavert hefði verið að kanna
möguleika á útflutningi svínakjöts
til Evrópusambandsins en samn-
ingurinn útilokar það,“ segir hann.
„Ég fæ því ekki betur séð en að
óbreytt þröng staða greinarinnar
og erfið starfsskilyrði geti orðið
þess valdandi að búunum muni
fækka enn frekar frá því sem nú
er. Verði svínaræktinni hins vegar
búin viðunandi rekstrarskilyrði
gæti búgreinin átt mikla framtíð-
armöguleika en fyrir liggur að
svínabændur gætu hæglega orðið
burðarás kornræktar hér á landi,“
segir formaður Svínaræktarfélags
Íslands.
-smh
Svínaræktin á krepputímum
Óeðlilegar aðstæður skekja kjötmarkaðinn
– segir nýr formaður Svínaræktarfélags Íslands
Hörður Harðarson.
%    
z777    
Leiddi til lækkunar á áburðarverði upp á hálfan milljarð
Einar Guðmundsson hjá Búvís við
áburðarstæðurnar, en félagið flutti
inn tæplega 3000 tonn af áburði nú
í vor, sem verið er að aka heim á
bæi um þessar mundir.
Um síðustu helgi var haldin
mikil ferða og frístundasýning í
Laugardalshöllinni í Reykjavík.
Þar kynntu ferðaþjónustuað-
ilar alla helstu kostina í ferða-
þjónustu innanlands en einnig
voru golfáhugamenn áberandi
á sýningunni. Þá var hald-
in kokkakeppni, m.a. á milli
landshlutanna þar sem Ólafur
Ágústsson, sem keppti fyrir hönd
Austurlands, bar sigur úr býtum.
Matreiðslumaður ársins varð
Jóhannes Steinn Jóhannesson
hjá veitingastaðnum VOX og í
keppni um matreiðslumeistara
Norðurlanda fór Norðmaðurinn
Alexander Berg með sigur af
hólmi.
Kjarninn í ferðasýningunni var
Ferðatorgið, þar sem ferðamálasam-
tök og markaðsstofur landshlutanna
kynntu ferðaþjónustu á sínu svæði.
Veitt voru verðlaun fyrir athygl-
isverðasta básinn sem að þessu
sinni var bás Austurlands. Fast á
hæla hans fylgdu Skagfirðingar og
Rangæingar með sína bása.
Ferðaþjónusta bænda,
Bændasamtökin og félagið Beint
frá býli tóku sig saman um kynn-
ingarbás á sýningunni. Þar var
dreift nýjum bæklingi sem kynn-
ir framboð á gistingu í sveitum,
mat sem hægt er að kaupa beint af
bændum og býlin í Opnum land-
búnaði. Almennt var hljóðið gott í
sýnendum og sýningargestum enda
spár á þann veg að íslenska ferða-
sumarið verði blómlegt þetta árið.
Níu þúsund gestir sóttu sýn-
inguna Ferðalög og frístundir
Heimagerði ísinn úr Holtseli í Eyjafirði dró gesti að sameiginlegum bás
Ferðaþjónustu bænda, Bændasamtakanna og Beint frá býli.