Bændablaðið - 14.05.2009, Blaðsíða 7

7 Bændablaðið | fimmtudagur 14. maí 2009
Ágætu lesendur.
Hreiðar Karlsson á Húsavík
óskar gleðilegs sumars með
þessari vísu:
Okkur flytur andvarinn
ilm af horfnum ströndum.
Vorið fer um vanga minn
vinsamlegum höndum.
Fleiri Þingeyingar hafa vissu-
lega orðið varir við vorið.
Hólmfríður Bjartmarsdóttir,
Fía á Sandi, yrkir:
Sýnist úti sumar blítt
sólin bræðir krapið.
Allt er nú sem orðið nýtt
einkanlega skapið.
Þegar komið er af Vatnsskarði
til austurs leynir fegurð Skaga-
fjarðar sér ekki. Jón Gissurar-
son bóndi í Víðimýrarseli í
Skagafirði þekkir þetta vel og fær
aldrei leið á útsýninu af heima-
hlaði. Með vorinu orti hann:
Vorsins góða varmann þrái,
vel hann gleður hjörð.
Útsýnið ég alltaf dái
yfir Skagafjörð.
Logi Óttarsson frá Garðsá í
Eyjafirði bjó til fyrir nokkr-
um árum fokdýra vísu í tilefni
vorkomunnar. Hún er ort undir
hagkveðlingahætti, þrælrímuð,
skýr og stuttaraleg:
Sunnan átt kelar kátt.
Hverfur brátt hjarnið grátt.
Fuglar dátt syngja sátt,
sumir hátt, aðrir lágt.
Eiríkur Páll Sveinsson orti á
páskum forðum daga þegar upp-
risusólin vermdi hann til lífs og
sálar:
Úti er snævar breiða blá,
blikar sól á fjöllum.
Hæglát skýin himni á
hlýja mér nú öllum.
Í síðasta þætti birti ég vísu eftir
Geir í Eskihlíð. Nú hef ég haft
spurnir af því að hún hafi verið
ort er Matthías Á. Mathiesen
þurfti að bregða sér burt frá
hugðarefni sínu, hestamennsk-
unni og góðum félagsskap þar,
til að sitja afar áríðandi fund. Þá
orti Geir þessa vísu:
Illa bítur orðastálið
algengast er það:
Halda fundi, hugsa málið
en hafast ekki að.
Geir var fæddur 1902 og lést í
ársbyrjun 1995. Síðasta vísan
hans var svona:
Andinn verður aldrei strand
en allir verða að deyja.
Eilífðin er „óskipt land“
eins og bændur segja.
Önnur vísa Geirs er öll á dýpt,
breidd og hæð. Þar sést líka að
hugsunin hefur færst í líkan
farveg og birtist í seinni ljóðum
Einars skálds Benediktssonar.
Geir yrkir um nálægð dauðans
við lífið:
Verið róleg, engin æðruorð.
Við eigum von á löngu þekktum
gesti.
Þá dauðans skál er tæmd við
tregans borð
er trúin okkar besta vegarnesti.
Með þessum orðum Geirs kveð
ég að þessu sinni. Áfram með
vorverkin og fram til betri tíðar
hvað sem öðru líður!
Umsjón:
Hjálmar Jónsson
hjalmar@domkirkjan.is
Í umræðunni
MÆLT AF
MUNNI FRAM
„Bændur eiga síðasta orðið í
atkvæðagreiðslu,“ sagði Sigur-
geir Sindri Sigurgeirsson, for-
maður Landssamtaka sauðfjár-
bænda, á kynningarfundi um
breytingar á gildandi búvöru-
samningi varðandi starfsskilyrði
sauðfjárræktar og mjólkurfram-
leiðslu, en skrifað var undir
breytingarnar um miðjan apríl.
Kynningarfundir hafa verið
haldnir víða um land á liðnum
dögum og lagði Bændablaðið leið
sína á einn slíkan, í Hlíðarbæ í
Hörgárbyggð. Þar kynntu nafn-
arnir Sigurgeir Sindri og Sigur-
geir Hreinsson, formaður Bún-
aðarsambands Eyjafjarðar, þær
breytingar sem gerðar hafa verið
á búvörusamningnum og á eftir
urðu nokkrar umræður.
Sindri fór yfir þær breytingar
sem gerðar hafa verið og snúa að
starfsskilyrðum í sauðfjárrækt og
mjólkurframleiðslu, en sem kunn-
ugt er var í fjárlögum ársins 2009
ákveðið að skerða samningsbundn-
ar greiðslur samkvæmt búvöru-
samningnum vegna erfiðleika í rík-
isfjármálum í kjölfar bankahruns-
ins. Bændasamtökin mótmæltu
þeim gjörningi en viðræður milli
samtakanna og ríkisins leiddu til
áðurnefndra breytinga á samning-
unum sem nú er verið að kynna
bændum. Engar breytingar verða
á framlögum þessa árs, en á næsta
ári, 2010, kemur til 2% hækkun
óháð verðlagsþróun. Sama hækkun
verður árið á eftir, 2011, auk þess
sem við bætist helmingur af því
sem upp á vantar til að framlag árs-
ins uppfylli gildandi samninga, þó
aldrei meira en 5%. Greitt verður
samkvæmt gildandi samningi árið
2012. Þá verða samningar fram-
lengdir um tvö ár.
Sindri sagði samninginn kynnt-
an sem lið í nýrri þjóðarsátt, því
yrði bagalegt ef hann yrði felldur
í atkvæðagreiðslu. „Þá mun á ný
ríkja mikil óvissa um framtíðina
og það er alveg víst að stjórnvöld
munu skera niður. Við getum auð-
vitað farið dómstólaleiðina, farið
í mál við ríkið vegna vanefnda á
búvörusamningnum, en ég tel mun
skynsamlegra að halda sig nú til
hlés, anda með nefinu og sjá hvað
framtíðin ber í skauti sér,“ sagði
Sindri. Hann taldi það mjög slæmt
fyrir ímynd landbúnaðarins að
hefja málsókn gegn ríkinu á þess-
um tíma, það væri dýrt og langt
ferli og lögmenn hefðu talið samn-
ingaleið betri. „Ég tel að ef við ekki
samþykkjum þennan samning muni
geta komið til frekari þvingana af
hálfu ríkisins og það er mun verri
staða fyrir okkur,“ sagði hann.
Breytingar á búvörusamningi
hafa bæði kosti og galla að mati
Sindra. Helsti gallinn er sá að enga
fallhlíf er þar að finna, þ.e. verði
verðbólga mikil á komandi miss-
erum lendi bændur í slæmri stöðu,
en það er kostur að samningstíminn
er lengri og gæti tíminn því nýst til
að gera traustari áætlanir til lengri
tíma. „Vonandi verða runnir upp
betri tímar en nú þegar við setjumst
næst að samningaborði,“ sagði
Sindri.
Alverst ef kerfið hrynur yfir okkur
Í umræðum eftir framsögu var farið
vítt og breitt yfir sviðið, m.a. var
spurt hvort menn hefðu einhverja
hugmynd um hvert yrði greiðslu-
mark í mjólk á næsta verðlags-
ári. Útlitið er slæmt að mati fram-
sögumanna, neysla er að dragast
saman, einkum á dýrari vörum,
og sala að færast yfir á þær ódýr-
ari, en það þarf ekki að hafa áhrif
á greiðslumarkið, sem væntanlega
verður gefið út um miðjan júní.
Sigurgeir Hreinsson nefndi að verð
á nýmjólk væri hvergi í Evrópu
lægra en hér á landi, enda væri
því haldið í lágmarki og vinnslan
fengi sína framlegð í gegnum dýr-
ari vörur. Hann sagði Mjólku græða
mest á kerfinu eins og það væri
nú, þó menn þar á bæ héldu öðru
fram. Kerfið væri að sumu leyti
meingallað og brýnt að ná fram
á því breytingum, en alverst væri
„ef það hrynur yfir okkur“, eins
og hann orðaði það. Nefndi hann
einnig að kvótar yrðu lagðir niður
í Evrópusambandslöndunum árið
2015 og það myndi án efa hafa
áhrif á pólitíska afstöðu manna hér
á landi. Aðspurður hvort samning-
urinn héldi gagnvart ESB, taldi
hann fullvíst að forsendur gætu
breyst á þann máta að samning-
urinn yrði ónýtur. „En ég spái
því að sótt verði um aðild að
Evrópusambandinu innan ákveðins
tíma, en málið svo fellt í þjóðarat-
kvæðagreiðslu!“ sagði Sigurgeir.
Erum enn í öldudal
Ýmis fleiri mál voru rædd, m.a. að
búnaðarlagasamningur væri enn
opinn og óttuðust menn mjög að
inn í hann yrði farið. Nú eru um
580 milljónir króna í þeim samn-
ingi og töldu fundarmenn fullvíst
að framlagið yrði skorið niður líkt
og boðað hefur verið varðandi rík-
isstofnanir. Þá spáðu menn í spilin
varðandi vexti og verðbólgu, slæma
stöðu landbúnaðarins og atvinnu-
lífsins almennt í landinu og loks
ræddu menn um kjötsölu, en sama
er uppi á teningnum þar og í mjólk-
inni, ódýru vörurnar seljast en hinar
dýrari síður. Þannig nefndi fund-
armaður að bóndi sem framleiðir
nautakjöt næði ekki að selja dýr-
ustu bitana og væri svo komið að
nánast allt færi í hakk, sama hvað
vöðvinn héti. Hvað lambakjöt varð-
ar sáu menn sóknarfæri. Skortur
væri á heimsmarkaði, m.a. vegna
mikillar fækkunar á Nýja-Sjálandi,
þar sem þurrkar og hátt verð á landi
hafa sett strik í reikninginn.
„Við erum enn í öldudal, en von-
andi tekst okkur að komast upp úr
honum á næstu misserum. Þessar
breytingar á búvörusamningnum
eru tilraun til að hafa eitthvað fast
framundan. Það er erfitt að fara þá
leið að sækja okkar rétt til ríkisins
gegnum dómstóla á sama tíma og
við værum að standa í viðræðum
um nýjan samning. Vissulega geta
menn haft mismunandi skoðanir
á þessum breytingum, en að mínu
mati er það almennt jákvætt að fara
þessa leið, samþykkja samninginn
og nýta tímann til að byggja upp
vegna næsta samnings. Ég hvet
menn því til að samþykkja hann,“
sagði Sindri.
MÞÞ
Breytingar á búvörusamningi kynntar á fundi með bændum í Hlíðarbæ í Hörgárbyggð
Skynsamlegast nú að anda með nefinu
og sjá hvað framtíðin ber í skauti sér
Viðar Þorsteinsson í Brakanda (t.v.) og Birgir Arason í Gullbrekku.
Atkvæðagreiðsla
um samningana
‚Samningarnir eru gerðir með fyrirvara um sam-
þykki bænda í almennri atkvæðagreiðslu. Sú
atkvæðagreiðsla fer fram með póstkosningu og
verða atkvæðaseðlar póstlagðir 14. maí. Bændur
ættu því að hafa fengið atkvæðaseðla í sína hend-
ur 15. maí eða í síðasta lagi 18. maí.
‚Með atkvæðaseðlinum fylgir umslag sem merkt
er „Umslag fyrir kjörseðil.“ Í það umslag skal
setja kjörseðilinn. Annað umslag sem merkt er
Bændasamtökum Íslands fylgir einnig með. Í það
skal setja umslagið með kjörseðlinum, rita nafn
sitt aftan á og póstleggja svo.
‚Atkvæðagreiðslan fer fram á tímabilinu 15. maí
til 29. maí og þurfa atkvæðaseðlar að hafa bor-
ist skrifstofu Bændasamtaka Íslands í síðasta lagi
þann 29. maí.
‚Talning fer fram 2. júní næstkomandi.
‚Á kjörskrá eru eru handhafar hvers kyns bein-
greiðslna (beingreiðslur mjólkur, beingreiðslur
sauðfjár, gripagreiðslur og gæðastýringarálags).
Séu fleiri en einn aðili að búrekstrinum og eru
jafnframt félagar í búnaðarfélagi/búnaðarsam-
bandi og/eða búgreinafélagi hafa þeir einnig
kosningaréttrétt.
‚Kjörskrár munu liggja frammi hjá búnaðarsam-
böndum. Séu bændur ekki á kjörskrá en telji sig
eiga atkvæðisrétt eru þeir hvattir til að senda kæru
til kjörstjórnar. Þá kæru þarf að senda á skrifstofu
Bændasamtaka Íslands og merkja til kjörstjórnar
vegna kosninga um búvörusamninga. Einnig er
hægt að senda kærur á kjörstjórn með tölvupósti
á Ernu Bjarnadóttur formann kjörstjórnar á póst-
fangið eb@bondi.is.
Allir bændur eru hvattir til að taka þátt í kosn-
ingunni.
Breytingar
á búvöru-
samningum
Breytingar á samningunum
fela eftirfarandi í sér:
‚ Framlög á árinu 2009 verði
samkvæmt fjárlögum.
‚ Framlög ársins 2010 verði
2% hærri en 2009, óháð
verðlagsþróun.
‚ Árið 2011 hækki framlög aftur
um 2%, en auk þess bætist
við helmingur af því sem upp
á vantar til að framlag árs-
ins uppfylli ákvæði gildandi
samnings. Þó verði hækkun
milli ára ekki umfram 5%.
‚ Árið 2012 verði greitt sam-
kvæmt gildandi samningi, en
þó með fyrirvara um 5% há-
markshækkun eins og árið
2011.
‚ Báðir samningarnir verði
framlengdir um tvö ár, að
mestu á óbreyttum forsendum.
Breytingarnar fela ekki ann-
að í sér. Borið hefur á þeim
misskilningi að breytingarnar
þýði verðstöðvun á afurðum
og að þeir hafi áhrif á verðlags-
nefnd búvara. Því er rétt að
taka fram eftirfarandi:
‚ Breytingar á búvörusamn-
ingum innihalda engin
ákvæði um verðstöðvun.
‚ Breytingarnar hafa engin
áhrif á störf verðlagsnefndar
búvara.
‚ Forystufólk ríkisstjórnarinn-
ar hefur gefið það út að verði
breytingarnar samþykktar
muni bændur ekki þurfa að
taka á sig frekari byrgðar
í þeirri efnahagslegu upp-
byggingu sem framundan er.
Breytingar á búvöru-
samningum kynntar
Kynningarfundum vegna breyt-
inga á búvörusamningum um
starfskilyrði sauðfjárræktar
og mjólkurframleiðslu lauk
þriðjudaginn 5. maí með fundi
á Ísafirði. Átján fundir voru
haldnir um allt land, þeir fyrstu
30. apríl síðastliðinn. Fulltrúar
Bændasamtaka Íslands og
búgreinafélaganna mættu á
fundina og kynntu fundargest-
um breytingarnar og sátu fyrir
svörum. Þrátt fyrir annatíma í
sveitum þessa dagana var mæt-
ing almennt ágæt en þó nokkuð
misjöfn milli funda.
Að sögn Haraldar Benedikts-
sonar formanns Bændasamtakanna
var nokkuð mismunandi hvaða
skoðun fundargestir höfðu á breyt-
ingunum. „Það virðist vera svolít-
ill misskilningur í gangi varðandi
hvað þessar breytingar þýða. Það
mátti heyra á máli manna að þeir
óttuðust sumir hverjir að með þess-
um breytingum væri verið að skrifa
upp á verðstöðvun á afurðaverði
næstu árin. Það er ekki. Í þessum
samningum er einfaldlega verið að
koma aftur á eðlilegum samskipt-
um milli ríkis og bænda sem fóru
í uppnám við síðustu fjárlagagerð.
Samningarnir eru lengdir um tvö
ár og það er komið á ákvæði um
hámarksskerðingu verðbótaþátt-
arins. Á árunum tveimur sem bætt
er við verður samningurinn fram-
kvæmdur að mestu á óbreyttum
forsendum. Við teljum einfaldlega
að við þær aðstæður sem nú eru
uppi höfum við verið að verja
bændur fyrir frekari niðurskurði og
jafnframt eru bændur að leggja sitt
af mörkum til þeirrar efnahagslegu
uppbyggingar sem óhjákvæmilega
er framundan. Þar verða engir und-
anskyldir, ekki heldur bændur. Við
höfum hins vegar verið fullvissaðir
um að bændur séu nú búnir að taka
á sig sínar byrðar, það verði ekki
lagt meira á þeirra herðar.“