Bændablaðið - 14.05.2009, Blaðsíða 12

12 Bændablaðið | fimmtudagur 14. maí 2009
Ólafur Ragnar Grímsson, for-
seti íslenska lýðveldisins, er 66
ára gamall í dag, 14. maí. Í til-
efni af afmæli forsetans tók
Bændablaðið hann tali og ræddi
við hann um rætur hans, fæðu-
öryggi, framtíð íslensks landbún-
aðar og íslensks þjóðlífs.
Blaðamaður Bændablaðsins hitti
forsetann fyrir á skrifstofu hans á
Bessastöðum og eftir að hafa þegið
kaffi og meðlæti er forsetinn spurð-
ur um tengsl hans við landbúnað í
gegnum tíðina.
„Ég ólst upp vestur á fjörðum,
bæði á Ísafirði og Þingeyri. Ég
bjó á Þingeyri í sjö ár og allmörg
sumur auk þess, hjá afa mínum og
ömmu, sökum þess að móðir mín
glímdi við berklaveiki. Á þeim
tíma var þorpið á Þingeyri í raun
nátengt sveitunum í kring. Menn
héldu þar bæði kýr og kindur, t.a.m.
var í næsta húsi við afa og ömmu
ágætt fjós. Nábýlið við bændurna í
Dýrafirði var einnig ærið mikið. Líf
mitt fyrir vestan var því í raun sam-
ofið bæði landbúnaði og sjávar-
útvegi, fólk sinnti bæði sjósókn og
fiskvinnslu, hélt kýr og kindur og
stundaði hefðbundin sveitastörf.
Ég hef oft sagt við erlenda viðmæl-
endur mína til að útskýra hversu
skammt er síðan að Ísland var í
raun samfélag sjálfsþurftarbúskap-
ar, að á hverju hausti varð sérhver
fjölskylda að verja einum til tveim-
ur mánuðum til að afla sér vista
fyrir veturinn, fylla kjallarann undir
húsinu af matvælum. Öll sú vinna
gaf okkur sem þá vorum ung ríka
tilfinningu fyrir hljómfallinu í nátt-
úrunni, samspili manns og lands
og sjávar. Þingeyri var í raun og
veru í senn sjávarpláss og landbún-
aðarþorp. Ég hef oft þakkað mínum
sæla fyrir að hafa alist upp í slíku
samfélagi.“
– Telurðu að það sé samfélaginu
til skaða hvernig tengsl landbún-
aðar og þjóðlífs hafa rofnað á síð-
ustu áratugum?
„Við höfum, eins og nánast öll
þjóðfélög á Vesturlöndum á síðustu
áratugum, farið í gegnum miklar
breytingar þar sem borgamynd-
un og atvinnulíf borganna hefur
orðið aðal drifkraftur hagþróunar.
Mér finnst hins vegar sem nú hafi
orðið viss vatnaskil í umræðunni á
heimsvísu sem fela í sér að áhersla
á landbúnað, framleiðslu fæðu,
ræktun lands og varðveislu lands-
ins gæða eru orðin eitt brýnasta
dagskrárefni leiðtoga þjóða um
allan heim. Sú sýn, sem var áber-
andi fyrir tíu eða tuttugu árum, að
sveitirnar og landbúnaðurinn væru
um aldur og ævi víkjandi og ekkert
blasti við þeim annað en samfelld
hnignun, er nú mjög röng mynd af
þeim áherslum sem við þurfum öll
að sameinast um. Það var kannski
kjarninn í þeirri ræðu sem ég flutti
við setningu Búnaðarþings árið
2008 þegar ég ræddi um fæðu-
öryggi þjóðarinnar. Það sýnir hve
örar breytingarnar hafa orðið að
þegar ég var að undirbúa þá ræðu
var enn ríkjandi sá hugsunarháttur
að hugtak eins og fæðuöryggi væri
nokkuð framandi. Nú er það orðið
sjálfsagður þáttur í umræðunni
og það er tvennt sem veldur því.
Annars vegar er sú mikla breyting
sem orðið hefur í afstöðunni varð-
andi loftslagsbreytingar og hvernig
eigi að koma í veg fyrir þær. Hins
vegar hefur heimskreppan og hrun
fjármálalífs sem við og margar
aðrar þjóðir glíma við sýnt fram á
hverskonar kjölfesta er í því fólg-
in að geta, líkt og við gerðum á
Þingeyri þegar ég var að alast upp,
sofnað á kvöldin í þeirri fullvissu
að í kjallaranum væri til nóg af
matvælum. Á sama hátt hefur það
verið mikilvægt fyrir íslenska þjóð
að átta sig á því í þessari hringiðu
erfiðleika hvílík náðargjöf það er
fyrir okkur að eiga öfluga landbún-
aðarframleiðslu í okkar landi sem
skilar þjóðinni nauðsynlegum mat-
vælum á hverjum degi.“
Staða þjóða sterkari með
innlendri matvælaframleiðslu
– Heldur þú að þjóð geti verið
sjálfstæð án þess að vera sér að
talsverðu marki næg um matvæli?
„Fæðukerfi heimsins er orðið
mjög margslungið. Í vaxandi mæli
eru allar þjóðir hver annari háð
hvað það snertir. Það er kannski
samhengið í loftslagsbreytingum
og samspil orkubúskapar og nýt-
ingar lands sem menn beina vax-
andi athygli að. Þess vegna tel ég
að engin þjóð geti einangrað sig
frá öðrum varðandi eigin fæðuöfl-
un. Ef loftslagsbreytingar hafa í för
með sér bráðnun jökla á norður-
slóðum er það til að mynda mesta
ógn sem stafar að landbúnaði í
Bangladesh og fjölmörgum löndum
í Asíu. Ég held að það sé þó ljóst að
eftir því sem þjóðir geta framleitt
meira af fæðu í eigin landi og eflt
sinn orkubúskap þá er staða þeirra
sterkari. Það sjáum við í okkar til-
felli. Sú staðreynd að við framleið-
um sjálf mikið af nauðsynlegum
matvælum í landinu og byggjum á
eigin orkuframleiðslu deyfði mjög
höggið af hinu efnahagslega áfalli.
Þess vegna höfum við líka sterkari
viðspyrnu til að ná okkur á skrið á
nýjan leik.“
– Við horfum á gríðarlega erf-
iða efnahaglega stöðu sem bitn-
ar á allri þjóðinni, bændum þar á
meðal. Ertu ekki hræddur um að
menn geti ekki staðið af sér höggið
og það verði þá til þess að þessir
möguleikar sem þú hefur nefnt nýt-
ist því ekki sem skyldi?
„Þessir erfiðleikar eru gríð-
arlegir og koma niður á þúsund-
um einstaklinga, fjölskyldna og
fyrirtækja. Mér hefur hins vegar
fundist merkilegt á ferðum mínum
um landið að undanförnu að finna
ótrúlega víða meiri baráttuanda en
hin daglega umræða endurspeglar.
Öflug landbúnaðarframleiðsla er náðargjöf
9
* #+.  /2 +
 ' ~      # 
Börn og ungmenni af Norð-
urlandi sýndu glæsileg til-
þrif í nýrri reiðhöll
9" 

  ! Æskan og hesturinn
Æskan og hesturinn var yfirskrift glæsilegrar sýningar í
nýrri reiðhöll, Top Reiter-höllinni á Akureyri, en hún var
formlega tekin í notkun nú fyrir skömmu. Fjöldi barna
og ungmenna tók þátt í sýningunni frá hestamannafélög-
um víða að af Norðurlandi. Fjöldi barna og ungmenna
úr Létti á Akureyri, Þyt í Vestur-Húnavatnssýslu, Hring
á Dalvík, Funa í Eyjafirði, Léttfeta, Stíganda og Svaða
í Skagafirði, Neista á Blönduósi, Glæsi á Siglufirði og
Grana á Húsavík tóku þátt í sýningunni.
Hestafólkið unga sýndi frábær tilþrif og er greinilega
mjög efnilegt, en aldur sýnenda spannaði frá fjögurra ára
aldri upp í 16 ár. Atriðin voru fjölmörg og mikið í þau lagt,
vandað til búninga og hestar voru skreyttir. Meðal atriða má
nefna ævintýri um óskastein í Tindastóli, Kardimommu-
bæinn, Abbasýningu, villtan dans og þá brugðu Húnvetn-
ingar gamla tímanum upp fyrir gestum, svo lesendur verði
einhverju nær um fjölbreytnina sem í boði var.
Top Reiter-höllin á Akureyri er stærsta reiðhöll landsins,
en svo heitir hún samkvæmt samkomulagi við feðgana og
velunnara hennar, Herbert
„Kóka“ Ólason og Ásgeir son
hans, en þeir gáfu hljóðkerfið
í húsið og beisli og hnakka,
sem ætlað er til æskulýðs-
starfa og reiðkennslu.
Aðstaðan í hinni nýju reiðhöll
er eins og best verður á kosið
og hefur mikil áhrif á hesta-
mennsku á Akureyri, m.a.
hvað varðar sýningarhald,
keppnir, frístundaiðkun, reið-
kennslu og æskulýðsstarf.
MÞÞ
Viktoría Sól Hjaltadóttir er ekki há í loftinu en tók engu að
síður þátt í sýningunni og hafði gaman af. Hjalti Þórarinsson
og Rósa María Stefánsdóttir teyma.
Þátttakendur á sýningunni Æskan og hesturinn voru á öllum
aldri. Oddný Sigríður Eiríksdóttir er tveggja ára og Hrafn
Viggó Eiríksson fjögurra ára, en þau voru í svonefndum
teymingarhóp á sýningunni, glæsilega búin.
Berglind Björk fékk að prófa að fara á bak á Sprota, sem
Almar Þór notaði í atriði Þyts um gamla tímann, en þar var
hann í hlutverki krakka á reið milli bæja.
Þessi unga dama hafði meiri áhuga fyrir mat sínum en æsk-
unni á hestunum sem sýndi að baki henni. Það á örugglega
eftir að breytast!
Rannveig var í hópi Vestur-
Húnvetninga, en þaðan komu
krakkar frá hestamanna-
félaginu Þyt og sýndu gest-
um reiðhallarinnar hvernig
hesta- og smalamennskan
var í gamla daga.
Viktor Kári Valdimarsson sýndi góð tilþrif, en það er Fríða
Björg Jónsdóttir sem teymir.